Matematiğin Cinsiyetinin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerinden Anlamlandırılması

Yıl 2022, Sayı: 47, 1 - 10, 03.01.2023

Gülşah Özdemir Baki Esra Karakuş Umar

Öz

Biyolojik cinsiyetten farklı olarak toplumsal cinsiyet, kadın ve erkeği belirli roller üzerinden
tanımlamakta ve anlamlandırmaktadır. Toplumsal yapının birey üzerinde yarattığı baskının
yanında bireyin inşa süreçlerini dikkate aldığımızda mevcut çalışmanın amacı, soyut bir olgu olan
matematiğe bir cinsiyet atfedilip atfedilemeyeceğidir. Bu görüş ışığında çalışmada, matematik
eğitimcilerinin toplumsallaştıkları sosyokültürel yapı ve deneyimleri sonucunda matematiğe
hangi cinsiyet rollerini atfettiklerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda on iki
matematik eğitimcisi ile mülakatlar gerçe kleşt irilm iştir . Çalışmada katılımcıların; öğrencilere sınıf
içi yaklaşımları, kullandıkları dokümanlar ve meslektaşlarının sınıf uygulamaları ile matematiğin cinsiyetini
hangi toplumsal cinsiyet rolleri üzerinden anlamlandırdıkları değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Neticede tüm katılımcılar, matematiğe, belirli cinsiyet rolleri atfetmişlerdir. Matematiğe kadın cinsiyetini,
“düzenleyici,” “yardımlaşan,” “üretken” ve “doğurgan” rolleriyle atfederken; “güçlü,” “sorgulanmaz,”
“soğuk” ve “ciddi” rolleriyle de matematiği erkek cinsiyetiyle özdeş leşti rmişl erdir . Sonuç
olarak katılımcıların matematiğe atfettikleri roller, onların matematiğe ilişkin deneyimleri sonucunda
toplumsal yapıdan etkilenerek inşa ettikleri anlamlardır. Öyle ki bu anlamlandırma sonucu
matematik eğitimcileri matematiği, sosyal hayatta bir birey olarak resmetmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, matematik, matematik eğitimcisi, toplumsal cinsiyet rolleri, toplumsal yapı

Kaynakça

• Akkaş, E., & Toluk Uçar, Z. (2020). Toplumun matematik hakkındaki düşünceleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(2), 473–491.
• Alkhateeb, H. M. (2001). Gender differences in mathematics achievement among high school students in the United Arab Emirates, 1991–2000. School Science and Mathematics, 101(1), 5–9. [CrossRef]
• Bilen, O. (2017). Ortaokul matematik ders kitabı 7. Gizem Yayıncılık. Bourdieu, P., & Abdelmalek, S. (1964). Le déracinement, la crise de l’agriculture traditionnelle en algérie. Minuit.
• Bourdieu, P., & Wacquant, J. D. L. (1996). Reflexive anthropologie. Suhrkamp.
• Carlson, M., & Kancı, T. (2017). The nationalized and gendered citizen in a global world - Examples from textbooks, policy and steering documents in Turkey and Sweden. Gender and Education, 29(3), 313–331. [CrossRef]
• Ceci, S., & Williams, W. (2010). The mathematics of sex: How biology and society conspire to limit talented women and girls. Oxford University Press.
• Çelik, T., Aydoğan Yenmez, A., & Gökçe, S. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki dilsel ve görsel metinlerin toplumsal cinsiyet rollerine göre incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 206–224.
• Collins, R., & Makowsky, M. (2014). In N. Oktik (Çev.), Toplumun keşfi [The discovery of society]. Nobel Yayıncılık. Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry & research design: Choosing among five approaches (3rd ed). SAGE.
• Cunningham, M. (2001). The influence of parental attitudes and behaviors on children’s attitudes toward gender and household labor in early adulthood. Journal of Marriage and Family, 63(1), 111–122. [CrossRef]
• Daly, M., & Wilson, M. (1994). Evolutionary psychology of male violence. In J. Archer (Ed.), Male violence. Routledge.
• Duru, A., & Savaş, E. (2005). Matematik öğretiminde cinsiyet farklılığı. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 35–46.
• Fennema, E., & Sherman, J. (1977). Sex-related differences in mathematics achievement, spatial visualization and affective factors. American Educational Research Journal, 14(1), 51–71. [CrossRef]
• Fryer, R. G., & Levitt, S. D. (2010). An empirical analysis of the gender gap in mathematics. American Economic Journal: Applied Economics, 2(2), 210–240. [CrossRef]
• Gallagher, A. M., & De Lisi, R. (1994). Gender differences in scholastic aptitude test-mathematics problem solving among high-ability students. Journal of Educational Psychology, 86(2), 204–211. [CrossRef]
• Greenstein, T. N. (2000). Economic dependence, gender, and the division of labor in the home: A replication and extension. Journal of Marriage and Family, 62(2), 322–335. [CrossRef]
• Gupta, S. (2007). Autonomy, dependence, or display? The relationship between married women’s earnings and housework. Journal of Marriage and Family, 69(2), 399–417. [CrossRef]
• Halpern, D. F. (1992). Enhancing thinking skills in the sciences and mathematics. Lawrence Erlbaum Associates, Incorp.
• Kaya, T. (2016). Erkek akıl batı felsefesinde ‘erkek’ ve ‘kadın’. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 138–141.
• Keller, C. (2001). Effect of teachers’ stereotyping on students’ stereotyping of mathematics as a male domain. Journal of Social Psychology, 141(2), 165–173. [CrossRef]
• Leder, C. G. (1992). Mathematics and gender: Changing perspectives. In D. A. Grouws (Ed.), Handbook of Research on Mathematics Teaching and Learning (p. 120). Macmillan.
• Li, S. (2001). Psychology of mathematics education. East China Normal University Press.
• Lloyd, G. (2015). Erkek Akıl [The man of reason]. Ayrıntı Yayıncılık.
• Murdock, G. (2000) Class stratification and cultural consumption: Some motifs in the work of Pierre Bourdieu. In D. Robbins (Ed.), Pierre Bourdieu. SAGE.
• Nollenberger, N., Rodríguez-Planas, N., & Almudena, S. (2014). The math gender gap: The role of culture. IZA Discussion Papers. Institute for the Study of Labor (IZA).
• Nurlu, Ö. (2018). Sınıf öğretmenlerinin matematiğe ilişkin cinsiyet kalıp yargılarının belirlenmesi ve öğrencilere yansımalarının incelenmesi [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Oakley, A. (1972). Sex, gender and society. Temple Smith.
• Özdemİr, E., & Balcı Karaboğa, A. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3), 760–781. [CrossRef]
• Platon (2004). Devlet. In S. Eyüboğlu & M. A. Cimcoz (Çev.), İstanbul: İş Bank Kültür Yayınları.
• Sears, D. O., Peplau, L. A., & Taylor, S. E. (2007). In A. Dönmez (Çev.), Sosyal psikoloji. İmge Yayıncılık.
• Somuncu Demir, N., Demir, O., Yener, D., Aydin, F., & Bahar, M. (2012). Ortaöğretim matematik ve fen dersleri öğretim programlarında Türkİslam bilginlerine yer verilme durumu [Sözlü bildiri]. 2. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Tan, M. (2000). Eğitimde kadın erkek eşitliği ve Türkiye gerçeği, kadın erkek eşitliğine doğru yürüyüş. TUSIAD, 21–116.
• Tang, H., Chen, B., & Zhang, W. (2010). Gender issues in mathematical textbooks of primary schools. Journal of Mathematics Education, 3(2), 106–114.
• Thébaud, S., Kornrich, S., & Ruppanner, L. (2021). Good housekeeping, great expectations: Gender and housework norms. Sociological Methods and Research, 50(3), 1186–1214. [CrossRef]
• UNESCO. (2004). Gender sensitivity: A training manual for sensitizing education managers, curriculum and material developers and media professionals to gender concerns. UNESCO. Retrieved from http: // une sdoc. unesc o.org /imag es/00 13/00 1376/ 13760 4eo.p df.
• Üstündağ Pektaş, Y. (2017). Ortaokul matematik ders kitabı 8. Öğün Yayınları.
• Vannoy-Hiller, D., & Philliber, W. W. (1989). Equal partners successful women in marriage. Sage Library of Social Research.
• Yıldız, C., Gol, R., & Hacısali̇hoğlu Karadeni̇z, M. (2016). Matematik dersi öğretim programlarında kadın matematikçilere yer verilme durumunun incelenmesi. Karadeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(14), 191–214.
• Yıldız, C., Hacısalihoğlu Karadeniz, M., & Gol, R. (2015). Contemporary approaches in education. In K. Norley, M. A. Icbay & H. Arslan (Eds.), The usage of the biographies of mathematicians in elementary and secondary mathematics textbooks (pp. 193–207). Peter Lang Publishing.