Muhasebe Meslek Etiğinin Yapay Zeka Uygulamaları Kapsamında İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 85 - 108, 30.06.2025

Sevgi Cengiz

Öz

Amaç – Bu çalışmanın amacı, muhasebe mesleğine yönelik etik algıları ve etik ikilemleri incelemektir. Çalışmada, iki farklı yapay zeka uygulaması (ChatGPT ve Sider Fusion) kullanılarak, muhasebe mesleği açısından etik ve yasal sorumlulukların nasıl ele alındığı ve bu yapay zeka uygulamalarının etik karar verme süreçlerindeki yaklaşımları değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Tasarım/veri/metodoloji – Çalışmada, iki farklı yapay zeka uygulaması olan ChatGPT ve Sider Fusion kullanılmıştır. Etik algıların değerlendirilmesi amacıyla anket soruları, etik ikilemlerin değerlendirilmesi amacıyla ise senaryolar oluşturulmuştur. Her iki yapay zeka sistemi bu sorular ve senaryolar üzerinden analiz edilmiştir.
Bulgular – Çalışma sonucunda, her iki yapay zeka uygulamasının muhasebe mesleğinin etik ve yasal yükümlülüklerine sadık kaldığı ve etik dışı davranışları reddettiği bulunmuştur. Ancak, iki yapay zeka sistemi arasında bazı farklılıklar gözlemlenmiştir.
Özgünlük/değer – Bu çalışma, yapay zekanın muhasebe mesleği bağlamında etik algıları nasıl şekillendirdiğini ve etik ikilemleri nasıl çözebileceğini inceleyen özgün bir yaklaşım sunmaktadır. Özellikle, farklı yapay zeka uygulamalarının etik ilkeleri nasıl ele aldığına dair yapılan karşılaştırma, muhasebe mesleğinde otonom sistemlerin rolü hakkında yeni bir bakış açısı ortaya koymaktadır. Ayrıca, literatürde bu alanda yapılan çalışmaların oldukça sınırlı olması, bu çalışmanın literatüre katkı sağlaması açısından özgünlüğünü pekiştirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe , Etik , Muhasebe Etiği , Yapay Zeka

Investigation of Accounting Professional Ethics in the Scope of Artificial Intelligence Applications

Öz

Purpose – The purpose of this study is to examine ethical perceptions and ethical dilemmas related to the accounting profession. This research utilizes two different artificial intelligence applications (ChatGPT and Sider Fusion) to assess how ethical and legal responsibilities are addressed in the context of the accounting profession, as well as to evaluate the approaches of these AI applications in ethical decision-making processes.
Design/data/methodology – In this study, two different artificial intelligence applications. ChatGPT and Sider Fusion, were utilized. Survey questions were developed to evaluate ethical perceptions, while scenarios were created to assess ethical dilemmas. Both AI systems were analyzed based on these questions and scenarios.
Findings – As a result of the study, it was found that both artificial intelligence applications adhered to the ethical and legal obligations of the accounting profession and rejected unethical behaviors. However, some differences were observed between the two AI systems.
Originality/value – This study presents a unique approach to examining how artificial intelligence shapes ethical perceptions and resolves ethical dilemmas within the context of the accounting profession. In particular, the comparison of how different AI applications address ethical principles provides a new perspective on the role of autonomous systems in the accounting profession. Furthermore, the limited number of studies conducted in this area in the literature reinforces the uniqueness of this research in contributing to the field.

Anahtar Kelimeler

Accounting , Ethics , Accounting Ethics , Artificial Intelligence

Kaynakça

• Ahmad, A. Y. A. B. (2024). Ethical implications of artificial intelligence in accounting: a framework for responsible ai adoption in multinational corporations in Jordan. International Journal of Data and Network Science, 8(1), 401-414. https://doi.org/10.5267/j.ijdns.2023.9.014
• Akaah, I. P. (1989). Differences in research ethics judgments between male and female marketing professionals. Journal of Business Ethics, 8, 375-381.
• Alqudah, A. M. A., Jaradat, Y. M., Alobaydi, B. A. A., Alqudah, D., & Jarah, B. A. F. (2024). Artificial intelligence in design and impact on electronic marketing in companies. Journal of Ecohumanism, 3(4), 170-179. https://doi.org/10.62754/joe.v3i4.3480
• Aydın, R., & Ektik, D. (2023). Yapay zekâ uygulamalarının muhasebe alanında kullanılabilirliği: ChatGPT ve Bard örneği. İzmir Democracy University Social Sciences Journal (IDUSoS), 6(2), 143–163. https://doi.org/10.61127/idusos.1398652
• Bellikli, U. (2024). Muhasebede yapay zekâ kullanım etiği. Muhasebe Enstitüsü Dergisi, (71), 1-11. https://doi.org/10.26650/MED.1490433
• Boulianne, E., Fortin, M., & Lecompte, A. (2023). Artificial intelligence and data analytics: ethical implications for accounting. In Research Handbook on Accounting and Ethics (pp. 168-179). Edward Elgar Publishing.
• Chukwuani, V. N., & Egiyi, M. A. (2020). Automation of accounting processes: impact of artificial intelligence. International Journal of Research and Innovation in Social Science (IJRISS), 4(8), 444-449.
• Flory, S. M., Phillips, Jr.,T. J., Reidenbach, R. E, Robin, D. P. (1992). A multidimensional analysis of selected ethical issues in accounting. The Accounting Review, 67(2), 284-302.
• Fülöp, M. T., Topor, D. I., Ionescu, C. A., Cifuentes-Faura, J., & Măgdaș, N. (2023). Ethical concerns associated with artificial intelligence in the accounting profession: a curse or a blessing? Journal of Business Economics and Management, 24(2), 387-404. https://doi.org/10.3846/jbem.2023.19251
• Geçici, E. (2024). Yapay zekâ destekli ChatGPT’nin muhasebe eğitimi alanına uygunluğu: Fırsatlar ve zorluklar. İşletme Akademisi Dergisi, 5(2), 96–117. https://doi.org/10.26677/TR1010.2024.1420
• Ghosh, R. & Khatun, A. (2022). Role of technological readiness on the adoption of artificial intelligence in the accounting profession: evidence from a developing economy. In S. Kautish & G. Kaur (Eds.), AI-Enabled Agile Internet of Things for Sustainable FinTech Ecosystems (pp. 170-189). IGI Global. https://doi.org/10.4018/978-1-6684-4176- 3.ch008
• Haan, N. (1982). Can research on morality be scientific? American Psychologist, 37(10), 1096.
• Haenlein, M., Kaplan, A., Tan, C. W., & Zhang, P. (2019). Artificial intelligence (ai) and management analytics. Journal of Management Analytics, 6(4), 341-343. https://doi.org/10.1080/23270012.2019.1699876
• Kınay, B., & Ciğer, A. (2025). Artificial intelligence in accounting profession and education: A content and bibliometric analysis (2007-2024). Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), 59-83. https://doi.org/10.25287/ohuiibf.1490206
• Korga, S. (2025). Muhasebe ve yapay zekâ: VOSviewer ile bibliyometrik analiz. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 32(1), 131-145. https://doi.org/10.18657/yonveek.1522092
• Küçüker, M. (2023). Muhasebede yapay zekâ uygulamaları: ChatGPT’nin muhasebe sınavı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33(2), 875-888. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1289885
• Kwarbai, J. (2021). Artificial intelligence and accounting profession. Babcock Journal of Accounting and Finance, 1(1), 1-26. https://doi.org/10.2139/ssrn.4651939
• Munoko, I., Brown-Liburd, H. L., & Vasarhelyi, M. (2020). The ethical implications of using artificial intelligence in auditing. Journal of Business Ethics, 167(2), 209-234. https://doi.org/10.1007/s10551-019-04407-1
• Özevin, O. (2023). Muhasebede yapay zekâ kullanımının meslek etiğine etkileri: ChatGPT uygulaması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 535-549. https://doi.org/10.29106/fesa.1348752
• Schweitzer, B. (2024). Artificial intelligence (ai) ethics in accounting. Journal of Accounting, Ethics & Public Policy, JAEPP, 25(1), 67. https://doi.org/10.60154/jaepp.2024.v25n1p67
• Street, D., & Wilck, J. (2023). 'Let’s have a chat': principles for the effective application of ChatGPT and large language models in the practice of forensic accounting. Journal of Forensic and Investigative Accounting, July to December. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=4351817
• Walker, L. J. (1984). Sex differences in the development of moral reasoning: a critical review. Child Development, 677-691. https://doi.org/10.2307/1130121
• Yarahmadi, H., & Bohloli, A. (2015). Ethics in accounting. Spectrum: A Journal of Multidisciplinary Research, 4(8), 1-8. https://doi.org/10.5296/ijafr.v5i1.7829
• Zhang, C., Zhu, W., Dai, J., Wu, Y., & Chen, X. (2023). Ethical impact of artificial intelligence in managerial accounting. International Journal of Accounting Information Systems, 49, 100619. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4394217