Ergenlere Yönelik “İnternet Özgeciliği” Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 43 - 57, 29.12.2023

Sümeyye Bilgiz Akbayır , Adem Peker

https://doi.org/10.58637/egebad.1380029

Öz

Ergenlik dönemi, bireylerin yaşam gelişiminin kritik bir aşamasıdır ve günümüzde sanal ortamdaki özgeci davranışların ergenler açısından incelenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda bu araştırmanın amacı, ergenlerin internet ortamında sergilediği özgeci davranışlarını ölçmeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı geliştirmektir. Araştırmaya 2022-2023 eğitim öğretim yıllarında farklı liselerde eğitim görmekte olan 346 (248 Kadın, 98 Erkek) öğrenci katılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğini test etmek amacıyla Açımlayıcı Faktör Analizi yapılmıştır. Yapılan AFA sonucunda internet özgeciliği ölçeğinin 3 faktör ve 11 maddeden oluştuğu ve toplam varyansın %63’ünü açıkladığı görülmüştür. Ölçeğin güvenirliğini belirlemek amacıyla Cronbach alfa değerleri incelenmiş ve ölçeğin tamamına ait cronbach alfa değerinin .86 olduğu görülmüştür. Sanal destek, sanal bilgilendirme ve sanal koruma alt boyutları için cronbach alfa değerlerinin sırasıyla .81, .77 ve .68 olduğu görülmüştür. Bu sonuçlara göre, İnternet Özgeciliği Ölçeğinin geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Açımlayıcı faktör analizi, İnternet özgeciliği, Ergenler, Ölçek geliştirme

"Internet Altruism" Scale Development Study for Adolescents

Öz

Adolescence is a critical stage of individuals' life development, and it is of great importance to examine altruistic behaviors in the virtual environment for adolescents. In this regard, the aim of this research is to develop a valid and reliable measurement tool to measure the altruistic behaviors of adolescents on the internet. A total of 346 students (248 female, 98 male) from different high schools in 2022-2023 academic years participated in the study. Exploratory Factor Analysis was conducted to test the construct validity of the scale. As a result of FA, it was seen that the Internet altruism scale consisted of 3 factors and 11 items and explained 63% of the total variance. In order to determine the reliability of the scale, Cronbach's alpha values were examined, and it was seen that the Cronbach's alpha value of the whole scale was .86. The Cronbach alpha values for the virtual support, virtual information and virtual protection sub-dimensions were .81, .77 and .68, respectively. According to these results, it can be said that the Internet Altruism Scale is a valid and reliable measurement tool.

Anahtar Kelimeler

Exploratory factor analysis, Adolescent, Internet altruism, Scale development

Kaynakça

• Akçinar Yayla, B., Kağıtçıbaşı, Ç., ve Baydar, N. (2018). Erken ergenlikte ahlak gelişimi: bir müdahale araştırması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(2), 153-169. https://doi.org/10.17244/eku.322365
• Anlı, G. (2019). Çevrimiçi olumlu sosyal davranış ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2641-2649. https://doi.org/10.24106/ kefdergi.3491
• Comte, A. (1875). System of positive polity or treatise on sociology. Longmans, Green, and Co.
• Bilgiz, S., ve Peker, A. (2020). Ergenlerde kişisel ve çevresel faktörlerin siber zorbalık davranışını yordaması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(2), 430-447. http://dx.doi.org/10.30703/cije.613212
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (17. Baskı). Pegem Yayınları
• Cissel, H. O. (2018). Developing a social media behavior scale. [Master Dissertations, North Florida University, USA]. ProQuest Dissertations Publishing
• Düzgüner, S. (2019). Pro-sosyal davranışlarda diğerkâmlığın (özgecilik) tanımı ve konumu. Bilimname, (40), 351-373. 10.28949/bilimname.595847
• Eisenberg N., Fabes R. A., ve Spinrad T. L. (2006). Prosocial behavior. In Damon W., Learner (Series Eds.) R. M., Eisenberg (Vol. Ed.) N., Handbook of child psychology: Vol. 3. Social, emotional, and personality development (6th ed., pp. 646–718). New York: John Wiley.
• Erikson, E. H. (1968). Identity, youth, and crisis. Norton
• Fauzan, A. (2018). Digital altruism: Kabar baik dari internet. PsychoPaper Psychology Village,4(6). https://buletin.k-pin.org/index.php/arsip-artikel/251-digital-altruism-kabar-baik-dari-internet
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. SAGE.
• George D., ve Mallery P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Allyn ve Bacon
• Greysen, S. R., Kind, T., ve Chretien, K. C. (2010). Online professionalism and the mirror of social media. Journal of General Internal Medicine, 25(1), 1227-1229. https://doi.org/10.1007 /sl 1606-010-1447-1
• Jiang H., Chen G., ve Wang, T. (2017). Relationship between belief in a just world and Internet altruistic behavior in a sample of Chinese undergraduates: Multiple mediating roles of gratitude and self-esteem. Personality and Individual Differences,104, 493-498. https://doi.org/10.1016/j.paid.2016.09.005
• Karadağ, E., ve Mutafçılar, İ. (2009). Prososyal davranış ekseninde özgecilik üzerine teorik bir çözümleme. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 41-69.
• Klisanin, D. (2011). Is the internet giving rise to new forms of altruism? Media Psychology Review,3(1), 1-11.
• Kurniasanti, K. S., Assandi, P., Ismail, R. I., Nasrun, M. W. S., ve Wiguna, T. (2019). Internet addiction: a new addiction?. Medical Journal of Indonesia, 28(1), 82-91. http://dx.doi.org/10.13181/mji.v28i1.2752
• Kuss, D. J. (2016). Internet addiction: The problem and treatment. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3, 185‒192. http://dx.doi.org/10.15805/addicta.2016.3.0106
• Lin, R., Chen, Y., Shen, Y., Xiong, X., Lin, N., ve Lian, R. (2021). dispositional awe and online altruism: Testing a moderated mediating model. Frontiers in Psychology, 12, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.688591
• Lozano-Blasco, R., Robres, A. Q., ve Sánchez, A. S. (2022). Internet addiction in young adults: A meta-analysis and systematic review. Computers in Human Behavior, 130, 107201. https://doi.org/10.1016/j.chb.2022.107201 Melton, A. (2019). Sleep and digital altruism: Are good sleepers, good doers?.[Master's thesis, Harvard Extension School].
• Özdamar, K. (2010). Paket programları ile istatiksel veri analizi 2. Ankara: Kaan Kitabevi
• Özdemir, Ş., ve Işık, K. C. (2021). Siber nezaket ölçeği geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gaziantep Unıversıty Journal of Socıal Scıences, 20(3), 1215-1232. https://doi.org/10.21547/jss.889535
• Rachmawati, D., ve Solikhati, K. (2020). Digital altruism: strategi kepercayaan pendonasi Kitabisa.com dalam membangun solidaritas sosial. Jurnal Kajıan Medıa,4(1), 22-39. https://doi.org/10.25139/jkm.v4i1.2365
• Ricard, M. (2017). Altruism and happiness. Happiness: Transforming the development landscape, The Centre for Bhutan Studies and GNH 156-169. https://www.bhutanstudies.org.bt/publicationFiles/OccasionalPublications/Transforming%20Happiness/Happiness-transform_Final_with-cover.pdf#page=161
• Seligman, M. E. P. ve Csikszentmihalyi, M. (2000). “Positive psychology: An introduction.” American Psychologist, 55(1), 2000, 5-14.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. New York: Allyn ve Bacon. TÜİK, (2021). Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132
• Wallace, P. (2001). The psychology of the Internet. Cambridge University Press.
• Wright, M. F., ve Li, Y. (2011). The associations between young adults’ face-to-face prosocial behaviors and their online prosocial behaviors. Computers in Human Behavior, 27(5), 1959-1962.
• Yavuzer, N. (2017). Bir prososyal davranış kaynağı olarak özgeci motivasyonun ilgili alan yazını ışığında değerlendirilmesi. HAYEF Journal of Education, 14(1), 105-126.
• Yaylacı, A. F. (2016). Özgecilik, sözleşmeye dayalı ilişkiler ve toplumsal takas bağlamında örgütsel yurttaşlık davranışları. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 257-277. http://dx.doi.org/10.17218/husbed.75545
• Yeşilkaya, M. (2018). Özgeci davranış olgusuna ilişkin epistemolojik sorunlar üzerine bir inceleme: siyah, beyaz ve gri. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/639150 adresinden edinilmiştir.
• Yıldırım Keskin, A., ve Berk Özcan, Ç. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin özgecilik, empatik ve sosyal öz yeterlilik eğilim düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Klinikleri Hemsirelik Bilimleri, 10(2), 122-129. 10.5336/nurses.2018-60106
• Zheng, X. L. (2010). Internet altruistic behavior of undergraduates: Scale development and multilevel analysis. (Doctoral Dissertation), Shanghai: Shanghai Normal University, 21-63
• Zheng, X. L. (2013). The relationship between altruistic behavior in the real world and Internet altruistic behavior: The role of online social support [In Chinese]. Psychological Development and Education, 21, 31–37. http://doi.org/10.1017/prp.2017.14
• Zheng, X., Wang, Y., ve Xu, L. (2016). Internet altruistic behavior and subjective well-being: Self-efficacy as a mediator. Social Behavior and Personality: An İnternational Journal, 44(9), 1575-1583. http://dx.doi.org/10.2224/sbp.2016.44.9.1575
• Zheng, X. L., ve Zhao, W. (2015). Relationship between internet altruistic behavior and hope of middle school students: The mediating role of self-efficacy and self-esteem. Psychological Development and Education, 31, 428–436. 10.16187/j.cnki.issn1001-4918.2015.04.06
• Zheng, X., Zhu, C. L., ve Gu, H. G. (2011). Development of the ınternet altruistic behavior scale for college students. Chinese Journal of Clinical Psychology, 19, 606–608
• Zhu, C., Huang, S., Evans, R., ve Zhang, W. (2021). Cyberbullying among adolescents and children: A comprehensive review of the global situation, risk factors, and preventive measures. Frontiers in Public Health, 9, 634909. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.634909