REM KOOLHAAS'IN DRAMATİK ANLATI GELENEĞİNE YÖNELİK ELEŞTİRİLERİ ÜZERİNDEN DRAMATİK OLMAYAN BİR MİMARLIĞIN KAÇIŞ NOKTALARINA BAKIŞ

Yıl 2018, Sayı: 3, 4 - 30, 01.11.2018

Mustafa Batu Kepekçioğlu

Öz

Klasik dram, Hans-Georg
Gadamer’e göre Antikite’ye dayanan Avrupa merkezli sanatsal ifade geleneğini kökten
etkileyen bir anlatı sistemidir. Ve bu bağlamda mimarlık formasyonu da istisna
değildir. Ama hem yönetmen Dziga Vertov hem mimar Rem Koolhaas söylemlerinde,
antik bir kıta olarak dram dışında varlığı az bilinen yeni bir kıtaya işaret eder.
Bu çalışma, antik değerler ile kurulmuş, türler ötesi bir anlatı biçimi olarak
dramatik kanonların disipline ede geldiği mimarlık ve sinemanın, 20. yüzyıl
başında Vertov'un sinematografik dram eleştirileri ile Vertov’dan yarım asır
sonra Koolhaas'in gündeme getirmeye başladığı konvansiyonel mimarlık eleştirilerinin
kesişiminde, yapısal, estetik ve mantıksal açıdan yeni bir terminoloji ile
kavramsal olarak haritalanmaya çalışıldığı mecralar arası karşılaştırmalı bir
okumasıdır. Araştırma boyunca Koolhaas’ın mimarlık üzerine söyledikleri ile
binaları ya da Vertov’un sinema üzerine söyledikleri ile filmleri arasındaki
tutarlılığın sorgulaması hedeflenmemiştir; karşılaştırmalı olarak bu iki
aktörün sadece söylemleri incelenerek kesişen terimler, konular, metotlar, motifler,
motivasyonlar çapraz okumalarla saptanmıştır. Her iki aktörde de mantıksal
belirleyiciliği kuran dramatik senaryo yerine belirsiz gündelik hayat vurgusu
ve estetik birlik ilkesine dayanan kompozisyon yerine fragmanter montaj vurgusunun
öne çıkarıldığı görülmüştür. Sonuçta Vertov ve Koolhaas’ın eleştirel bakışına
ait ortak noktaların kristalize edilebileceği ve üzerinden tartışılabileceği yeni
bir kavramsal altlık ile kesişim noktalarından dramatik olmayan bir perspektif
çizilmeye çalışılmıştır. Bu araştırma makalesi, Dziga Vertov’un sinematografik
söylemindeki dram eleştirileri ile ilgili bölümlerin çıkartıldığı ve sadece
mimarlık ile dram arasındaki ilişkinin gözler önüne serilmeye çalışıldığı kısma
aittir. 

Anahtar Kelimeler

Post-dram, klasik dramatik anlatı, hermeneutik, montaj, gündelik hayat, rem koolhaas, dziga vertov

Kaynakça

• Abbott, H. P. (2008) The Cambridge introduction to narrative. Cambridge, New York: Cambridge University Press,. s. 1Adorno, T. ([1971] 1999) Aestehetic Theory, trans. & ed. Hullot-Kenter, R. University of Minnesota Press, Minneapolis.Akbal Süalp Z. T. (2010) “Marxizm Ve Sinema: Hacimde İlmek Atmak” der. İri, M., Sinema Araştırmaları - Kuramlar, Kavramlar, Yaklaşımlar. Derin Yayınları, İstanbul. s. 113Allan, G. (July 2003) A critique of using grounded theory as a research method, Electronic Journal of Business Research Methods, Vol. 2, No. 1.Allen, S. (2000) Practice: Architecture, Technique and Represantation. Routledge, New York, s.27 Aslanyürek, S. 2004 Senaryo Kuramı, Pan Yayıncılık, İstanbul, s. 39Artun, A. (2004) “Baudelaire’de Sanatın Özerkleşmesi ve Modernizm”, Charles Baudelaire, Modern Hayatın Ressamı kitabı sunuş metni, İletişim, İstanbul ss. 7-87: http://www.aliartun.com/content/detail/44Artun, A. (2003) “Kuramda Avangardlar ve Bürger’in Avangard Kuramı”, Peter Bürger, Avangard Kuramı, İstanbul: İletişim, ss. 9, 11-32 Artun, A. Bahar (2009), “Sanat ve 1968 Baharı - Bir Kronoloji”, Sanat Dünyamız, YKY, İstanbul, ss. 32-47Bakhtin, M. (2001) Karnavaldan Romana, çev: Soydemir, C., Ayrıntı Yayınları, İstanbul. s. 296.Bal, M. (1997), Narratology-Introduction to the Theory of Narrative, University of Toronto Press, Canada.Bazin, A. (1967) What is Cinema?, Volume 1, University of California Press, BerkeleyBarthes, R. ([1966] 1975) "An Introduction to the Structural Analysis of Narrative” New Literary History Vol. 6, No. 2, Winter, 237Benjamin, W. (1983) The Paris ofthe Second Empire in Baudelaire, Translated from the German hy Harry Zohns. Verso Editions, 15 Greek Street London WI. s 37, 48Benjamin, W. (1999) The Arcades Project, trans. Howard Eiland and Kevin McLaughlin, The BelknapPress of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts and London, England. 83, 415, 417,427, 444, 446, 894, 935Benjamin, W. On Hashish, ed. Eiland, H. intro Boon, M. (2006) The Belknap Press Of Harvard University Press Cambridge, Massachusetts &C London, England s. x, 28,161Bergson, H. (1998) Creative Evolution, Arthur Mitchell (çev), Dover Pub. Inc., New York. Türkçeye çev. Sofuoğlu, H. (2004) Selçuk İletişim, 3, 3, s.67Bergson, H. (2001) Time and Free Will: An Essay on The Immediate Data of Consciousness, F.L. Pogson (çev), M.A, George Allen and Unwin, London. Türkçeye çev. Sofuoğlu, H. (2004) Selçuk İletişim, 3, 3, s.74-75Bergson, H. (2002) Matter and Memory, Nancy Margaret Paul and W. Scott Palmer (çev), Zone Books, New York. Türkçeye çev. Sofuoğlu, H. (2004) Selçuk İletişim, 3, 3, s.68Berman, M. (1994) Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor: Modernite Deneyimi, İletişim Yayınları, İstanbulBordvwell, D. (1972), The Idea of Montage in Soviet Art and Film Author(s): David Bordwell Source: Cinema Journal, Vol. 11, No. 2 (Spring, 1972), pp. 9-17) Published by: University of Texas Press on behalf of the Society for CinemaBordwell, D. (1984), "Jump Cuts and Blind Spots." Wide Angle 6, 1: ss. 4-11Bordwell, D. (1985), Narration in the Fiction Film, The University of Wisconsin Press, USA. Bordwell, D. ; Staiger, J. ; Thompson, K. (1985) The Classical Hollywood Cinema: Film Styles and New York: Columbia University Press. s, 5Bürger, P. ([1974] 2009) Avangard Kuramı, çev. Özbek, E., İletişim Yayınları, İstanbulBürger, P. ([1974]1984) Theory of Avant-Garde, çev. Shaw, M. öns. Schulte-Sasse, J. Manchester University Press, University of Minnesota Press, Minneapolis, ss. 78-79Chatman, S. ([1978]2008) Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı, Çev. Yaren, Ö. De Ki Basım Yayım, Ankara, s.58Chatman, S. (1990), Coming to Terms-The Rhetoric of Narrative in Fiction and Films, Cornell University Press, USA.Colquhoun, A. (1978). "FromBricolage to Myth: Or How to Put Humpty-Dumpty Together Again." Oppositions, 12, Spring, ss. 1-18. Brandist, C. (2011) Bahtin ve Çevresi (Felsefe, Kültü ve Politika), çev. Soydemir, C. , Doğu Batı Yayınları, Ankara. ss. 186-87D'Alleva, A. (2005) Methods & Theories of Art History, Laurence King Publishnig Ltd., London, UK.Deleuze, G. ([1983] 1986) Cinema 1: The Movement-Image, The Athlone Press, London.Eisneman, P. (1976) “Post-Functionalism” ed. Hays, K. M. (1998) Architecture Theory since 1968. The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England Eisenman, P.; Koolhaas, R.; ed. Steele, B. (2010) AA Words One: Supercritical: Peter Eisenman Meets Rem Koolhaas. AA Publications London, s. 11Feigin, L. A. (2011) The Eye, The Street, And The Modern Paınter: The Cıty From Poe To Joyce. (Doktora Tezi). The City University of New York, ProQuest Dissertations Publishing.Foucault, M. (1970) "Theatrum Philosophicum", Critique 282, s. 885Foster, H. (2002) Tasarım ve Suç, çev. Gen, E., İletişim Yayınları, İstanbul.Foster, H. “At MoMA”, London Review of Books cilt 35, sayı 3 (7 Şubat 2013), ss. 14-15Gadamer, Hans-George ([1986] 1998) The Relevance of the Beautiful: And Other Essays. Robert Bernasconi, ed. Cambridge, UK: Cambridge University Press.Gadamer, Hans-Georg ([1975]2004) Truth and Method, çev. Weinsheimer, J. ve Mar, D. G., Continuum, London, New York, s.115Gargiani, R. (2008) Rem Koolhaas / OMA, çev.Piccolo, S., Routledge, Oxford, Uk s. 4Groat, L.; Wang, D. ([2000] 2002) Architectural Research Methods, JOHN WILEY & SONS, INC., Canada.Habermas, J. (1983) “Modernity – An Incomplete Project”, The Anti-Aesthetic, Essays on Postmodern Culture, der. Foster, H. Port Towsend: Bay Press, s.11.Highmore, B. (2002) Everyday Life and CulturalTheory: An Introduction, London and New York. ss. 30,33,35Hill, J. (2003) Actions of Architecture: Architects and Creative Users. Routledge. London and New York s. 107-113Işıklar, G. (2016) “Paris Pasajlarinda Bir “Flaneur” Walter Benjamin. Sanat Yapıtı - Aura Ve Lüks İmgesi” The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC October, Volume 6 Issue 4Joyce, M. (2003) “The Soviet montage cinema of the 1920s” Ed. Nemes, J. Introduction to film studies, Routledge, New York. s. 421, 422Kepley, Jr. V. ([1991]2005) “Intolerance and the Soviets: a historical investigation”, Inside the Film Factory: New Approaches to Russian and Soviet Cinema, ed.: Christie, I., Taylor, R., Routledge, London. s. 51Knepperges, R. (2004) “The Green of the Grass: Harun Farocki in Filmkritik”, Harun Farocki: Working on the Sight-lines, haz., Elsaesser, T. Amsterdam University Press, Amsterdam. s. 77Kipnis, J. (1996) “Recent Rem Koolhaas,” El Croquis 79: s. 26. Koolhaas, R. (1977) “Life in the Metropolis” or “The Culture of Congestion”. Hays, K. M. (1998) Architecture Theory since 1968. The MIT Press Cambridge, Massachusetts London, England Koolhaas, R. ([1978]1994) Delirious New York: A Retroactive Manifesto for Manhattan, The Monacelli Press, Koolhaas, R. (1989) “Toward the Contemporary City”, in Design Book Review no.17,Winter, s.15-16.Koolhaas, R. (1994) “Beyond Delirious”, Canadian Architect, 39, January, s.28-30.Koolhaas, R. (1994) “Bigness or the Problem of Large”, S, M, L, XL. Monacelli Press, New York.Koolhaas, R. (1994) “Imagining Nothingness" S, M, L, XL, OMA, (with Bruce Mau), The Monicelli Press, New York, s. 201.Koolhaas, R. (1994) “Field Trip, A(A) MEMOIR (First and Last...) The Berlin Wall as Architecture, 1993” S, M, L, XL, OMA, (with Bruce Mau), The Monicelli Press, New York, s. 224,226Koolhaas, R. (1994) “Typical Plan” S, M, L, XL, OMA, (with Bruce Mau), The Monicelli Press, New York, s. 335, 336, 344Koolhaas, R. (1994) “What Ever Happened to Urbanism?” S, M, L, XL, OMA, (with Bruce Mau), The Monicelli Press, New York, s. 959/971. Koolhaas, R. (1996) Conversations with students, Princeton Architectural Press, New York.Koolhaas, R. (2001) M. “ Koolhaas ile Konuşma, Can Aker, Ahmet Özgüner”, Rem Koolhaas, ed. Ekincioğlu, Boyut Yayın Grubu, İstanbul. ss. 15-16)Koolhaas, R. (2001) M. “ Masumiyet Çağının Sonu mu?”, Rem Koolhaas, ed. Ekincioğlu, Boyut Yayın Grubu, İstanbul. s. 108)Koolhaas, R. (2004) “Utopia Station” ed. Koolhaas, R. Content, Taschen, s.393Leach, N. (2003) "Camouflage", Considering Rem Koolhaas and The Office for Metropolitan Architecture, ed. Patteeuw, V., Nai Publishers, Rotterdams.Leach, N. (1999) The Anaesthetics of Architecture, The MIT Press, Cambrige, Massachusetts and London, England.Leyda, J. (1960). Kino: A History of the Russian and Soviet Film. George Allen & Unwin. s. 161–162.)Leslie, E. (2002) “Flâneurs in Paris and Berlin” in Histories of Leisure ed. by Koshar, R. Oxford, New York. s. 66 Lothe, J. (2000), Narrative in Fiction and Film, Oxford University Press, USANalbantian S. (2003) Memory in Literature. Palgrave Macmillan, London. s. 77Nelmes, J. (2003) An Introduction to Film Studies, Routledge, London. s. 422Nutku, Ö. ([1983]2001) Dram Sanatı: Tiyatroya Giriş, Kabalcı Yayınevi, İstanbulObrist, H. U. (2006) Conversation Series: Rem Koolhaas, Verlag Der Buchhandlung Walter König, Köln.Özbek, M. (2000) “Walter Benjamin Okumak – II” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 55-3 Ankara, Türkiye s. 114 Özlem, D. ([1993] 2010) Tarih Felsefesi, Notos Kitabevi, İstanbul, .s. 83, 258, 259, 322Parkan, M. (1983) Brecht Estetiği ve Sinema, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, s.46Jale, P. (2000) Don Kişot’tan Bugüne Roman, İletişim Yayınları, İstanbul, s. 366Ray, R. (1985) A Certain Tendency of the Hollywood Cinema, 1930-1980, Princeton: Princeton University Press.Ronald, R. (1997) “James Joyce, Eleanor Marx, and the Future of Modernism, Ed. Witemeyer, H., Future of Modernism, University of Michigan Press. s. 56Simmel, G. ([1902] 2002) “The Metropolis and Mental Life” The Blackwell City Reader, eds. Gary Bridge and Sophie Watson (Malden: Blackwell,), s. 11-19 çev. Gökhan KodalakSimmel, G. ([1903] 2012) Modern Kültürde Çatışma, Der Konflikt der Kultur, der. Artun, A., İletişim Yayınları, 8. Baskı, İstanbul. s. 83-100Sözen, M. (2008) “Anlatı Mesafesi-Anlatı Perspektifi Kavramları, Sinematografik Anlatı Ve Örnek Çözümlemeler” ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 8, ss. 123–145Tschumi, B. (1996) Architecture and Disjunction, The MIT Press, Massachusetts, s. 252Tekeli, İ. (2008) “Bir Plancı/Araştırmacının Yöntem ve Ötesine İlişkin Arayışları”, (flsf), sayı 6, güz.Tiedemanns, R. (1999) “Dialectics at a Standstill: Approaches to the Passagen-Werk” The Arcades Project, trans. Howard Eiland and Kevin McLaughlin, The BelknapPress of Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts and London, England. S. 935Tunalı, İ. ([1962]2008) Greek Estetik’i, Remzi Kitabevi, İstanbul, s.113Tytell, J. (1981) “Epihany in Chaos: Fragmentation in Modernism.” New York Literary Forum. 8-9, s. 3-17 Ulmer, G. L. ([1983]1987) “The Object of Post-Criticism” The Anti-Aesthetic: Essays on Post-modern Culture. Ed. Foster, H. Bay Press, Washington. s.86Ünal, Y. (2001) Dram Sanatı ve Sinema: Anlatım Olanakları ve Sınırlılıklar. (Yükseklisans Tezi). DEÜ Güzel Sanatlar Fakültesi, İzmir.Ünal, Y. (2002 ), “Anlatımın Yanılsamacı Niteliği ve ‘High Noon’ Filminin İncelenmesi” Sinemasal, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Sayı: 6, ss. 28-36Ünal, Y. (2015) Dram Sanatı ve Sinema: Klasik Anlatı Yapısının Kökenleri. Hayalperest Yayınları, İstanbul.Venturi, R. (1996) “Çelişkili Düzeyler: Mimarlıkta ‘Hem O... Hem bu...’ Olgusu”, Mimarlıkta Karmaşıklık ve Çelişki, Çev. Serpil Merzi-Özaloğlu, Şevki Vanlı Vakfı Yayınları, ss.28-46.Vertov, D. (1985) der. Mitchelson, M., Kino-Eye: The Writings of Dziga Vertov, University of California Press, Berkeley.Verttov, D. (2007) Sine-göz, Agora Kitaplığı, s.104Vidler, A. (1992) "The Architectural Uncanny", Essays in the modern Homely, Cambridge, Massachusetts. Vidler, A. (2000) Warped Space: Art, Architecture, and Anxiety in Modern Culture, MIT Press, Massachusetts, s. 11Vidler, A. (2000) “Agoraphobia: Psychopathologies of Urban Space”, Warped Space: Art, Architecture, and Anxiety in Modern Culture The MIT Press, Massachusetts, s.25 Vidler, A. (2000) “Metropolitan montage” Warped Space: Art, Architecture, and Anxiety in Modern Culture. The MIT Press, Massachusetts, s, 111, 113, 117 [Siegfried Kracauer, Theory of Film: The Redemption of Physical Reality (New York: Oxford University Press, 1960), s. 72. Siegfried Kracauer, “Once Again the Street”]Wolfram, E. (1975) History of Collage: An Anthology of Collage, Assemblage and Event Structures. MacMillan, New York, , s. 17•18Zaera, A. (1987/1992) ‘Finding Freedoms: Conversations with Rem Koolhaas’, El Croquies: Oma/Rem Koolhaas, 53.Url-1 <http://artnode.se/artorbit/issue4/i_koolhaas/i_koolhaas.html> Url-2 <http://www.archdaily.com/557970/video-rem-koolhaas-answers-questions-from-fans-as-part-of-rem-kickstarter> Url-3 <https://www.guggenheim.org/arts-curriculum/topic/form-follows-function>Url-4 <http://curatorialproject.com/interviews/bernardtschumi.html>Url-5 <http://buro-os.com/profile/>Url-6 <https://www.theguardian.com/artanddesign/2011/apr/04/peter-zumthor-serpentine-gallery-pavilion>Url-7 <https://www.lifeofanarchitect.com/narrative-as-design-process/>Url-8 <https://www.bl.uk/20th-century-literature/articles/cities-in-modernist-literature#authorBlock1>Url-9 <http://manifold.press/de-stijl-i-nasil-bilirsiniz>Url-10 <https://www.dezeen.com/2014/06/09/rem-koolhaas-at-the-end-of-career-says-peter-eisenman/> Url-11 <http://www.e-flux.com/architecture/history-theory/159230/the-end-of-theory/>Url-12 <http://www.korotonomedya.net/kor/index.php?id=21,186,0,0,1,0>Url-13 <http://curatorialproject.com/interviews/bernardtschumi.html>Url-14 <http://www.spiegel.de/international/spiegel/0,1518,408748-2,00.html>, (tıklanma zamanı 18 Ocak 2018)Url-15 <http://www.korotonomedya.net/kor/index.php?id=21,197,0,0,1,0> (tıklanma zamanı 17 Ocak 2018)Url-16 <http://www.unknown.nu/futurism/destruction.html> Url-17 <http://greeninteger.com/pdfs/marinetti-technical-manifesto-of-futurist-literature.pdf>