DÜŞ, PARANOYA ve MİZAH: AHH BELİNDA FİLMİNDE GERÇEKÜSTÜCÜLÜK

Yıl 2019, Sayı: 5, 83 - 104, 31.10.2019

Özge Güven Akdoğan

Öz

Bu
çalışmada, Atıf Yılmaz’ın Ahh Belinda
filmi, yirminci yüzyılın  başlarında
dünyada yaşanan insanlık hezeyanlarına karşı, şiirde, resimde ve sinemada,
manifestolarla açıklanan belli bir politika anlayışı çerçevesinde gelişen gerçeküstücü
akım çerçevesinde analiz edilmektedir. Gerçeküstücülük, bireyin ve iç
dünyasının irdelenmesini amaçlarken, kimliğe, bilince, akla ve bedene ilişkin
soruları temel alır.  Türk sinemasında, 1980
sonrası çoğunluğu Atıf Yılmaz tarafından yönetilen kadın filmlerinde de,
kadınların kimlik sorunu ve toplumsal yaşamda karşılaştıkları zorluklar dile
getirilir. Bu çalışmada ele alınan Ahh
Belinda filmi, gerçeküstücülük çerçevesinde analiz edilirken, Duplessis’in
çalışmasında belirlediği öne çıkan tekniklerin filmde yer alış biçimine
odaklanılmaktadır. Filmin anlatısal, tematik ve sinematografik unsurları bu
çalışmada belirlenen teknikler doğrultusunda araştırılmaktadır. Sonuçta filmin,
gerçeküstücü bir anlatım benimserken, Duplessis’in vurguladığı unsurlardan
düşleri, paranoyayı, mizahı ve kimlik geçişini kullandığı belirtilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahh Belinda, düşler, gerçeküstücülük, Türk sineması

Kaynakça

• Aktulum, K (2018) Metinlerarasılık Görüngüsünde Gerçeklik ya da Metnin Göndergeselliği, Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 85: 233-256.
• Altın Çağ, (L’Age d’or, Luis Buñuel ve Salvador Dalí, 1930).
• Arzunun O Belirsiz Nesnesi (Cet Obscur Objet du Désir, Luis Buñuel, 1977).
• Avcı, A (2004) “Bir Büyük Reddiye ya da Hakiki Bir Hayatı Yaşamak” Varlık. 1167: 3-7.
• Bahtin, M (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. C. Soydemir (çev), Metis, İstanbul.
• Bir Endülüs Köpeği (Un Chien Andalou, Luis Bunuel, 1929).
• Beni Yalnız Bırak (Emak Bakia,Man Ray, 1926).
• Burjuvazinin Gizli Çekiciliği (Le Charme Discret de la Bourgeoisie, Luis Buñuel, 1972).
• Büker, S (1995) Sinemada Gerçeküstücü Eğretileme: Luis Bunuel, Sinema Dili Üzerine Yazılar. Dost, Ankara, 81-87.
• Büyükdüvenci, S ve Öztürk, S R (2014) “Postmodernizm ve Sinema”, Postmodernizm ve Sinema, Derleyen. S. Büyükdüvenci ve S.R. Öztürk. Dipnot, Ankara, 13-35.
• Breton, A, ve Eluard P (1991) Dictionnaire abrégé du surréalisme. José Corti, Paris.
• Breton, A (1962) Gerçeküstücülükte Dil, Kadın, Doğa, S Hilav (çev.), Gerçeküstücülük, De Yayınevi, İstanbul, 13-17.
• Breton, A (2009a) Sürrealist Manifestolar. Yeşim Seber Kafa vd. (çev), Altıkırkbeş Yayın, İstanbul.
• Breton, A (2009b) “Sürrealist Manifesto”. Sürrealist Manifestolar. Çev. Yeşim Seber Kafa vd. Altıkırkbeş Yayın, İstanbul, 5-53.
• Breton, A (2009c) “İkinci Sürrealist Manifesto”. Sürrealist Manifestolar. Çev. Yeşim Seber Kafa vd. 55-133. İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
• Breton, A (2009d) “Üçüncü Bir Sürrealist Manifesto için Ön Kavramlar ya da Başka Bir Şey”. Sürrealist Manifestolar. Çev. Yeşim Seber Kafa vd. s. 135- 151. İstanbul: Altıkırkbeş Yayın.
• Demiray, E (1991) Atıf Yılmaz’da Kadın, Kurgu, 9: 117-122.
• Deniz Yıldızı (L'Étoile de mer, Man Ray ve Robert Desnos, 1928)
• Doğan, A ve ark. (2002) Atıf Yılmaz’ın Filmlerinde Kentli Orta Sınıf Kadınların Arkadaşlıkları, İletişim, 15: 41-60.
• Duplessis, Y (1991) Gerçeküstücülük. İ. Yerguz, E. Çamurdan (çev.), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Frank, A (2014). Reframing Reality: The Aesthetics of the Surrealist Object in French and Czech Cinema, Intellect Books Ltd, ProQuestEbook Central, http://ebookcentral.proquest.com/lib/gaziebooks/detail.action?docID=3014893.
• Freud, S (1990) Rüyaların Yorumu. S. Budak (çev.), Öteki, Ankara. Freud, S (1993) Espiri ve Bilinçdışı ile İlişkisi, E Kapkın (çev.), Payel, İstanbul.
• Freud, S (2009) Haz İlkesinin Ötesinde. Ego ve İd, A Babaoğlu (çev), Metis, İstanbul.
• Freud, S (2010) Düşlerin Yorumu II, E Kapkın (çev), Payel, İstanbul.
• Freud, S (2013) Psikopatoloji, H Atalay(çev), Payel, İstanbul.
• Geçtan, E (2017) Psikanaliz ve Sonrası, Metis, İstanbul.
• Gündüz Güzeli (Belle de Jour, Luis Buñuel, 1928).
• Hilav, S (1962) Gerçeküstücülük, de Yayınevi, İstanbul.
• Husserl, E (2004). Avrupa İnsanlığının Krizi ve Felsefe, çev: Önay Sözer, Cogito. Avrupa’yı Düşünmek, 39: 51- 81.
• Kristeva, J (2002) " Nous Deux" or a (Hi) story of Intertextuality. Romanic Review, 93(1/2), 7.
• Kuenzli, R E (1996) “Introduction” (ed. R.E. Kuenzli), Dada and Surrealist Film. MIT Press, Cambridge, 1-12.
• Lacan, J (1995) The Mirror Stage as Formatiive of the Function of the I as Revealed in Psychoanalytic Experience, Ecrticts. Routledge. London, 1-7.
• Lusty, N (2016) Surrealism, Feminism, Psychoanalysis, Routledge: London.
• Mustafa, K (2011) Modernizm ve Gerçeküstücülük Bağlamında Sait Faik’in son Hikâyeleri, Turkish Studies. 6/3: 1467-1475.
• Nadeau, M (1989) The History of Surrealism. Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Onaran, O (1990) Gerçeküstücü Bunuel, 25. Kare, 1: 12-15.
• Onaran, Â Ş (1995) Türk Sineması II, Kitle Yayınları, Ankara.
• Özgüç, A (1988). Türk Sinemasında Cinselliğin Tarihi, Broy Yayınları, İstanbul.
• Öztürk, M (2004) Sinemada Gerçeküstücülük, Varlık, 1167: 20-24.
• Paz, O (1990) Düşler Boyunca Yaratmak. Denemeler. A Cemal (çev), Can Yayınları, İstanbul
• Rimbaud, A (2015) Ben Bir Başkasıdır, Ö İnce(çev), İmge, İstanbul.
• Romm, S, & Slap, J W (1983) Sigmund Freud and Salvador Dalí: Personal Moments. American Imago, 40(4), 337-347.
• Touraine, A (2007) Modernliğin Eleştirisi, H Tufan (çev.), YKY, İstanbul.
• Suner, A (2006) Hayalet Ev. Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik ve Bellek. Metis, İstanbul.
• Tekeli, Ş (1992) Europe, European Feminism, and Women in Turkey. Women’sStudies International Forum. Pergamon, s. 139-143.
• Williams, L (1992) Figures of desire: A theory and analysis of surrealist film. Univ of California Press.
• Yvonne, D (1991) Gerçeküstücülük, İ Yerguz, E Çamurdan (çev), İletişim, İstanbul.