POST-TRUTH ÇAĞDA İDEOLOJİK FARKLILIKLARIN MEDYA İÇERİKLERİNE YANSIMASI: BARIŞ PINARI HAREKATI HABERLERİNİN SÖYLEM ANALİZİ

Yıl 2020, Sayı: 7, 107 - 138, 29.10.2020

Murat Özdemir

Öz

Medyanın toplumu veya kamuoyunu aydınlatma ve doğru bilgilendirme işlevi, günümüzde statüko ya da iktidar yapıları ile sıkı ilişki içerisinde bulunan medyanın konumu nedeniyle önemini yitirmeye başlamıştır. Özellikle toplumun haber alma ihtiyacını gideren medya kuruluşlarının son yıllarda gerçeğe gereken önemi vermeden haberler üretmesi ve yukarıda belirtilen bu işleviyle çelişmesi, günümüzde post-truth tartışmalarıyla beraber önemli bir konuyu teşkil ettiği yadsınamaz bir gerçektir. Hakikatin değerini yitirmesi ve dolayısı ile ideolojik tahakkümlerin haber metinlerine yerleştirilmesi, geleneksel medya ortamlarında sıkça başvurulan yollardan biri olmuştur. Türkiye’de medya, bu sorunun odak merkezlerinden biri olarak çeşitli konularda yaptıkları haberlerle araştırmacılara zengin bir alan sağlamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de çeşitli ideolojilere sahip gazetelerde üretilen Barış Pınarı Harekâtı haberleri iktidar-ideoloji ilişkisi çerçevesinde Van Dijk’ın eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenmiştir. Eleştirel söylem analizi yöntemi ile incelenen haber metinleri 10 Ekim 2019 tarihinde Sabah, Star, Yeni Şafak, Cumhuriyet, Birgün ve Yeniçağ gazetelerinin ilk sayfalarındaki manşet ve spotlardan seçilmiştir. Analiz ve çözümlemenin sonucunda farklı ideoloji ve sahiplik yapıları olan bu gazetelerin ideolojik anlayışlarına uygun farklı gerçeklikler ürettikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Post-truth, ideoloji, ekonomi-politik, eleştirel söylem analizi, Barış Pınarı Harekatı

Kaynakça

• Adorno, T., & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği Felsefi Fragmanlar. N. Ü.-E. Karadoğan (Çev.), Kabalcı Yayıncılık.
• Althusser L. (2014) İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, A. Tümertekin (Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baudrillard, J. (2018). Simulakrlar ve Simülasyon. Oğuz Adanır (çev.), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bianet (2020). (http://bianet.org/bianet/medya/189200-es-medya-nin-yeni-sahibi-hasan-yesildag-kimdir (Erişim Tarihi: 10.12.2019).
• Birgün Gazetesi (2020). (https://www.birgun.net/kunye Erişim tarihi: 10.01.2020)
• Büyükkantarcıoğlu, N. (2012). Söylem İncelemelerinde Eleştirel Dilbilimsel Boyut: Eleştirel Söylem Çözümlemesi ve Ötesi. Ömer Özer (Ed.), Haberi Eleştirmek içinde (s.161-173). Konya: Literatürk Yayınları.
• Curran, J. (2002). Medya ve Demokrasi: Yeniden Değer Biçme. Süleyman İrvan (Der.), Medya Kültür Siyaset içinde (s. 181-261). Ankara: Alp Yayınevi.
• Giddens, A. (2005). Sosyoloji. Cemal Güzel (çev.), Ankara: Ayraç Yayınları.
• Golding, P., Murdock G. (2002). Kültür, İletişim ve Ekonomi Politik. Süleyman İrvan (Der.), Medya Kültür Siyaset içinde (s. 59-101). Ankara: Alp Yayınevi.
• Gramsci, A. (1999). Selections from the Prison Notebooks of Antonio Gramsci. New York: International Publishers.
• Gurevitch, M., T. Bennet, J. Curran and J. Woollacott (1982). Class, Ideology and the Media: Introduction. Michael Gurevitch, Tony Bennett, (James Curran (Ed.), Culture, Society and Media içinde (s.7-10). London and New York: Methuen.
• Hall, S. (2006). Encoding/Decoding. D. Kellner ve G. Durham (der.) Media and Cultural Studies Keyworks içinde (s. 163-174). Blackweell.
• Herman E. S., Chomsky N. (1999). Medya Halka Nasıl Evet Dedirtir, İstanbul: Minerva Yayınları.
• Herman, E. S., Chomsky, N. (2006). Rızanın İmalatı: Kitle Medyasının Ekonomi Politiği, E. Abadoğlu (Çev.), İstanbul: Aram Yayıncılık.
• Karaduman, S. (2017). Eleştirel Söylem Çözümlemesinin Eleştirel Haber Araştırmalarına Katkısı ve Sunduğu Perspektif. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 4 (2), Güz (31-46).
• Keyes, R. (2017). Hakikat Sonrası Çağ: Günümüz Dünyasında Yalancılık ve Aldatma. D. Özçetin (çev.), Ankara: Deli Dolu Yayınları.
• Marx, K., ve Engels F. (1992). Alman İdeolojisi (Feuerbach), S. Belli (Çev.), İstanbul: Sol Yayınları.
• Öztekin, H. (2012). Haber Üretim Sürecinde Medyanın Ekonomi Politiği: Star Gazetesi Örneği. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Istanbul University Faculty of Communication Journal, 1 (32).
• Özer, Ö. (2011). Haber Söylem İdeoloji, Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Konya: Literatürk Yayınları.
• Sine, R. (2017). Alternatif Medya ve Haber: Toplumsal Hareketlerde Habercilik Pratikleri. Konya: Literatürk Academia Yayınları.
• Şimşek, V. (2018). Post-Truth ve Yeni Medya: Sosyal Medya Grupları Üzerinden Bir İnceleme. Global Media Journal Turkish Edition, Volume 8/16, Spring.
• T.C. Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Müdürlüğü (2013). Bir Bakışta Türk Medyası. Erişim Adresi (https://docplayer.biz.tr/5539-T-c-basbakanlik-basin-yayin-ve-enformasyon-genel-mudurlugu-bir-bakista-turk-medyasi.html).
• Twitter (2019). https://twitter.com/rterdogan/status/1181920482964250624 (Erişim tarihi: 18.12.2019).
• Uzunoğlu, S. (2017). Post-Truth: Her Açıdan Kullanışlı Bir Kavram. Kadir Has Üniversitesi Panorama Dergisi. 41-42.
• Van Dijk, T. A. (1988). News as Discourse. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım. Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (Haz.), Söylem ve İdeoloji içinde (s.13-113). İstanbul: Su Yayınları.
• Yaylagül, L. (2006). Kitle İletişim Kuramları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Yeniçağ Gazetesi (2020). https://www.yenicaggazetesi.com.tr/kunye-s.htm (Erişim Tarihi: 10.01.2020).
• https://t24.com.tr/haber/erdogan-sabah-ve-atvyi-satin-alan-kalyoncunun-dugunune-katildi,249934 (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/post-truth?q=post-truth (Erişim tarihi: 27.03.2020).
• https://www.gazeteler.org/gazete-arsivi/ (Erişim Tarihi: 22.02.2020)