COVID-19 PANDEMİSİNDE MASKE KULLANIM PRATİKLERİNİN “ANLAMSAL DÖNÜŞÜMÜ”: GÖRSEL BİR TÜKETİM NESNESİ OLARAK TASARIM MASKELER ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Sayı: 9, 32 - 49, 31.10.2021

Mehmet Boran

Öz

Pandemi süreci, birçok yönden araştırılması gereken bir durum olarak ön plana çıkmaktadır. Bu doğrultuda pek çok insanın hayatını derinden etkileyen COVID-19 pandemisi çeşitli çalışmalara konu olurken, bu süreci tüketim temelli yeni anlam inşaları çerçevesinde inceleyen araştırmalara pek rastlanmamaktadır. COVID-19 salgını insanları yalnızca bireysel ve sınırlı alanlara sıkıştırmakla kalmamakta, aynı zamanda bireylerin tüketim alışkanlıklarını da doğrudan etkilemekte ve bir nevi görselliğin merkezi bir rol oynadığı yeni “anlam dünyası” oluşumlarının önünü açmaktadır. Bundan dolayı, çalışmanın odak noktasını pandemi sürecinde maskelerin kullanım pratikleri oluştururken, araştırma kapsamında görsel bir tüketim nesnesi olarak tasarım maskelerin kullanım motivasyonları üzerinde durulmuştur. Çalışmada içerik ve tematik analiz yöntemleri kullanılmış ve bu bağlamda örneklem olarak Hediyemen (bir çevrimiçi alışveriş sitesi) incelenmiştir. Bu makalenin başlıca amacı, maske kullanımının koruyucu özelliğinden ziyade estetik ve görsel kaygıların objesine dönüştüğü teorisinden yola çıkarak yeni bir anlam kazandığını tartışmaktır. Araştırmanın bulgularına göre COVID-19 kriziyle birlikte tıbbi koruma amaçlı günlük hayata dahil olan maskeler, görsel tüketim yoluyla süreç içerisinde imaj kurgusunun simgesel bir unsuru olmaya başlamış ve bu konuda farklı anlamlar kazanmıştır. Dolayısıyla çalışma, COVID-19 salgınını tüketime dayalı meydana gelen yeni anlam inşalarını tartışmaya açacak daha ileri araştırmalara katkıda bulunmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Anlam, Maske, Tüketim, Tasarım Maskeler

Kaynakça

• Aksoy, C. (2020). Consumer Behaviour In Economıc Downturn: A Qualıtatıve Research Durıng Covıd-19 Pandemıc. İstanbul: Bahçeşehir University, Master’s Thesis.
• Alanka, Ö. ve Cezik, A. (2016). Dijital Kibir: Sosyal Medyadaki Narsistik Ritüellere İlişkin Bir İnceleme. TRT Akademi, Dijital Medya Sayısı, Cilt 01, Sayı 02, 550-569.
• Alıcılar, H. E., Güneş G. ve Çöl, M. (2020). Toplumda COVID-19 Pandemisiyle İlgili Farkındalık, Tutum ve Davranışların Değerlendirilmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, (COVID-19 Özel Sayısı), 1-16.
• Baudrillard, J. (2020a). Tüketim Toplumu. 14. Baskı, (çev. Hazar Deliçaylı & Ferda Keskin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, J. (2020b). Simülakrlar ve Simülasyon. 13. Baskı, (çev. Oğuz Adanır), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Berman, M. (2019). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. 20. Baskı, (çev. Ü. Altuğ & B. Peker), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bütev, S. (2007). İmaj Üretimi ve Kimliğin Metalaşması. Ankara: Gazi Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Coşgun, M. (2012). Popüler Kültür ve Tüketim Toplumu. Batman: Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 837-850.
• Debord, G. (2020). Gösteri Toplumu. 11. Baskı, (çev. A. Ekmekçi & O. Taşkent), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Derin, Ö. (2020). Maskenin Ardında: İnsanın Öteki Karşısında Gizlenme İhtiyacı. Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 13 (2), 104-119.
• Erdoğan, İ. (2004). Popüler Kültürün Ne Olduğu Üzerine. Ankara: Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 57.
• Güleç, C. (2015). Thorsteın Veblen ve Gösterişçi Tüketim Kavramı. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 38, 62-82.
• Goffman, E. (2020). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu. 3. Baskı. (çev. Barış Cezar). İstanbul: Metis Yayınları.
• Lefebvre, H. (2019). Marksizm. (çev. Vedat Günyol). İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Marx, K. (2020). Kapital 1.Cilt. 13. Baskı, (çev. M. Selik & N. Satlıgan), İstanbul: Yordam Kitap.
• Ritzer, G. (2019). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. 4. Baskı. (çev. Funda Payzın), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Özcan, B. (2007). Postmodernizmin Tüketim İmajları. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 1, 261-273.
• Özeskici, E. (2020). Zeng Fanzhı’nin Resimlerinde Bir Eleştiri Olarak Maskeler. Sanat Dergisi, (35), 167-174.
• Tateo, L. (2020). Face masks as layers of meaning in times of COVID-19. Norway: University of Oslo, Culture & Psychology, 1–21.
• Teyit.org (2020). Büyüteç: Maske Kullanımı Etrafındaki Yaygın Sorular. Dosya: https://teyit.org/maske-kullanimi-etrafindaki-yaygin-sorular.
• WHO (2020). Advice on the use of masks in the context of COVID-19. Interim guidance.
• Williamson, J. (2001). Reklamların Dili-Reklamlarda Anlam ve İdeoloji. Ankara: Ütopya Yayınevi.