19. YÜZYIL ORTALARINDA BALKANLARDA ALKANLARDA BİR OSMANLI KASABASININ SOSYO-EKONOMİK YAPISI: VULÇITRIN

Yıl 2012, Cilt: 12 Sayı: 2, 409 - 424, 01.10.2012

İsmail Arslan

Öz

19. yüzyıl Osmanlı dünyasının anlaşılmasında ve Osmanlı taşrasının sosyo- ekonomik yapısının ortaya konulmasında Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde bulunan temettuat defterleri koleksiyonu araştırmacılara çok önemli veriler sunmaktadır. İmparatorlukta Tanzimat’la birlikte başlatılan devletin yapısına yeniden nizam verme faaliyetlerinin iktisadi anlamda yansıması olan bu kayıtlar, tutulduğu böl- genin makro ve mikro düzeyde sosyo-ekonomik kompozisyonunu çıkarmanın ya- nında; Osmanlı taşrasının ayrıntılı bilgilerini ihtiva etmekte ve Osmanlı taşrasını çözümlemeye yönelik çalışmalar için önemli istatistikî verileri kapsamaktadır. Bu çalışmada, kayıtların tutulduğu dönemde Üsküp Eyaleti’nin Priştine Kaymakamlı- ğı’na bağlı olan nefs-i Vulçıtrın’ın, yani Vulçıtrın kaza merkezinin, temettuat ka- yıtları ışığında soyo-ekonomik yapısı ortaya konulmuştur. Çalışmada, kasabanın coğrafi konumu hakkında kısa bir bilgi verildiği gibi; Vulçıtrın adının anlamı, ka- sabadaki mahalle ve hane sayısı, nüfusun etnik ve mesleki yapısı, kasabanın mima- ri eserleri ve günümüzdeki durumlarına ilişkin bir değerlendirme yapılmıştır. Ay- rıca 16. yüzyılda Rumeli Beylerbeyliği içinde bir sancaktan, 19. yüzyıl sonlarında Kosova Vilayeti içinde bir kaza konumuna gelen Vulçıtrın’ın bu süre içindeki idari ve demografik yapısı ile kasabanın mahallelerinin durumundaki değişim de ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Vulçıtrın, Sosyo-Ekonomik: mik Yapı, Etnik ve Mesleki Yapı, Mimari.

Socio-Economical Structure of an Ottoman Town in Balkans Economical Structure of an Ottoman Town in Balkansin the Mid-19th Century: Century: Vushtrri/Vučitrn

Öz

The temettuat registers collections in Prime Ministerial Ottoman Archives provide
significant data for the researchers in understanding the 19
th Century Ottoman
world and revealing socio-economic structure of the Empire. These registers are
economic reflections of reconstructing activities of the state structure started withTanzimat and provide relevant region’s micro and macro socio-economic picture
and include the most detailed and important economic data of the Ottoman lands,
thus enabling researchers to analyze the countryside. This study, in the light of
temettuat registers, aims to reveal the socio-economic structure of
Vushtrri/Vučitrn, which was a town under Prishtine Kaimakamship of the Skopje
Province when the registers were recorded. After a short description of geographic
position, an assessment on the number of neighbor-hoods and households, ethnic
and vocational distribution of the population, architectural monuments of the
town and their condition today is given. Besides, changes in administrative and
demographic structure of Vushtrri/Vučitrn during the late 19
th
Centry when the
town gained status of Kaza within the Kosovo Province is analyzed.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Vushtrri/Vučitrn, Socio-Economic Structure, Ethnic and Vocational Structure, Architecture.