Sahibi Bilinmeyen Hususi Bir Masraf Defterinin Osmanlı Sosyal ve İktisat Tarihi Açısından Kullanılabilirliğine Dair Bir Deneme

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 2, 355 - 376, 27.12.2018

Faruk Doğan

Öz

Başbakanlık Osmanlı Arşivi’nde müteferrik defterler
fonunda bulunan “Hususî Masraf Defterleri” içerdiği bilgilerin niteliği
bakımından oldukça önemlidir. Bu defterlerin çoğunluğu konak, çiftlik v.b. gibi
gayrimenkuller ile çalışanlarına ait günlük masraf listelerini ihtiva
etmektedir. Fakat aralarında tüccar ve esnaf zümresine ait defterler de
mevcuttur. Bu defterlerin incelenmesi ile o bölge ve döneme ait fiyat tarihi,
gelir düzeyi, tüketim alışkanlıkları gibi birçok husus ayrıntıları ile ortaya
konulabilmektedir. Özellikle sosyal ve iktisat tarihi çalışan araştırmacılar
açısından bu defterler fevkalade zengin bilgiler ihtiva etmektedir. Bu
araştırmada; Başbakanlık Osmanlı Arşivi Bab-ı Defteri Müteferrik Defterler
Fonuna ait 37228 nolu defter incelenerek genel olarak bu defterlerin Osmanlı
sosyal ve iktisat tarihi açısından önemine dikkat çekilmeye çalışılmıştır.
Ayrıca 19. yüzyılın ilk yarısı İstanbul’unun gündelik hayatına dair bazı
bilgiler verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Hususi Masraf Defteri, Müteferrik Defterler, İstanbul, Gündelik Hayat

Kaynakça

• KAYNAKÇAArşiv Belgeleri
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Müteferrik Defterler (BOA, D.M.d.), no: 36887, 37062, 37226, 37228
• Araştırma Eserleri Apaydın, H.Yunus, “Karz”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 24, s. 520-525. Aydın, Yusuf Alperen, Müteşebbis ve Devlet On Sekizinci Yüzyılda Peksimetçibaşı Nurettin Ağa’nın Yükselişi, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2016. Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Mü-dürlüğü Yayınları, İstanbul 2010. Berk, Süleyman, Eyüp’lü Hattatlar, Eyüp Belediyesi Yayınları, İstanbul 2004. Bozkurt, Fatih, III. Mustafa Dönemine Ait Bir Kadınefendinin Masraf Defteri, Okur Kitaplığı Yayınları, İstanbul 2017. Braudel, Fernand, II. Felipe Döneminde Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, Eren Yayın-ları, II.C.,İstanbul 1989. Derman, M. Uğur, “Hattat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 16, s. 493-499. “Hat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), C. 16, s. 427-437; “Osmanlı İstanbul’unda Hat Sanatı”, http://osmanliistanbulu.org//tr/images/osmanliistanbulu-1/26_ugur-derman.pdf.s.475-494. “Osmanlı Tezhibine Çağdaş Bir Bakış”, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merke-zi, http://www.obarsiv.com/e voyvoda 0607. html, s.1-10. Doğru, Halime, IV. Mehmed’in Kamaniçe-Hotin Seferi ve Bir Masraf Defteri, Kitap Yayınları, İstanbul 2006. Fetvalar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2015. Genç, Mehmet, “Osmanlı Arşivlerinden Yararlanma Yöntemi“, Osmanlı Arşivleri ve Araştır maları Sempozyumu, Türk-Arap İlişkileri İncelemeleri Vakfı Yayınları, İstan-bul 1985, s.155-162. Genç, Mehmet, ”Esham”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), C.11, s.376-380. Kallek, Cengiz, “Müellefe-i Kulûb”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), C.31, s. 475-476. Mortan, Kenan;Önder Küçükerman, Çarşı, Pazar, Ticaret ve Kapalıçarşı, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2010. Muhammed el- Kavakçı el-Trablusî, , El- Devri’l Âlâ, Mekteb’el-Sircanî, Dımışk 1301. Pakalın,, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III C., MEB Yayınları, İstanbul 1993. Sak, İzzet, “Osmanlı Sarayının İki Aylık Meyve Çiçek Masrafı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 40,2006, s. 141-176. Tezcan, Hülya, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yüzyılında Kadın Kıyafetlerinde Batılılaşma”, Sanat Dünyamız, S.37, s. 45-50. Tezcan Hülya, “Ferace”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), C.12, s. 349-350. Türk Kitap Sanatları Sempozyumu Bildirileri, İsmek Yayınları, İstanbul 2007. Uçar, Ahmet, “Osmanlı’da Kur’an-ı Kerim İlk Kez Ne Zaman ve Nasıl Basılmıştır?”, Yedikıta, Kasım 2008, s. 26-27. Uludağ, Süleyman, “Delâiü’l-Hayrat”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), C.9, s.113-114. Yılmaz, Dilek, Osmanlı Dönemi 19. Yüzyıl Modası ve Değişimi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tüksek Lisans Tezi, İstanbul 2011.