Karaçay-Malkar Atasözlerinde Kadın

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 1, 151 - 178, 18.06.2021

Saniye Aybüke Berk

Öz

Atasözleri geçmişten geleceğe bir köprü olmakla birlikte aynı zamanda toplumsal kurallara uyum rehberidir. Geçmişteki deneyimler ve yaşanan olaylar karşısında halkın tutumlarını atasözlerinde görürüz. Bu bağlamda Karaçay-Malkar Türkçesinde nart sözler~ata-babalanı sözleri terimleriyle adlandırılan atasözlerinde kadın ile atasözleri incelenmiştir. Çalışmada 230 atasözü kullanılmıştır. Bu atasözleri önce kadının sosyal hayattaki rolüne göre sonra da kadının karakteri ve toplumdaki kadına olan bakış açısına göre tasnif edilmiştir. Çalışmada kullanılan atasözlerinin tespit edilmesi için “qatın ‘kadın’, tişirıv ‘dişi’, biyçe ‘soylu kadın’, qız ‘kız’, kündeş ‘kuma’, tul qatın ‘dul kadın’, karavaş ‘köle kadın’, kelin ‘gelin’” kelimeler taranmıştır.
Taranan atasözlerinde kadın hakkında olumsuz görüş ifade eden atasözlerinin olumlu görüş ifade eden atasözlerinden oldukça fazla olduğunu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Karaçay-Malkar Türkçesi Atasözleri, Kadın, Nart sözler, Ata-babalanı sözleri

Kaynakça

• Aksan, D. (2015). Her Yönüyle Dil. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Aksoy İ. (2017). Toplumsal ve Siyasal Süreçte Türk Kadını. Yasama Dergisi, 32, 7-20.
• Arat, R. R. (1965). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Arat, R. R. (1985). Kutadgu Bilig II: Çeviri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Atmaca, E. (2013). Kazak Türkçesinde Makal-Meteller ve “Dil” Organ Adıyla Kurulmuş Makallar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(1), 20-48.
• Caferoğlu, A. (1930). Orhun Abideleri’nde Atalarsözü. Halk Bilgisi Haberleri, C.1, S.3, 43-46.
• Ercilasun A. B. & Akkoyunlu Z. (2018). Dîvânu Lugâti’t-Türk (Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin). Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Gömeç, S. (1997). Kağan ve Katun. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, 18(29), 81-90.
• Kaplan, M. (1951). Dede Korkut Kitabında Kadın, Türkiyat Mecmuası, 9, 99-112.
• Karaman, A. (2016). Uygur Atasözlerinde Kadın (Woman in Uyghur Proverbs), Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (41), 93-111.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Mağulalanı, F. L. (2010). Nart Sözle, Aytıvla, Çam Sözle. Qaraçayevsk: Qaraçay-Çerkes Qral Universitet.
• Naskali Gürsoy, E. (1997). Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu. Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Okray, Z. (2015). Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Kadın İmgesi, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 93-102.
• Oy, A. (1991). Atasözü, TDV İslâm Ansiklopedisi, c. 4., İstanbul: TDV.
• Özcan, M. F. (2019). Orhun Yazıtlarındaki atasözü ve deyimlerin günümüzdeki karşılıklarına yönelik inceleme, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 98-105.
• Pala, İ. (2002). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı.
• Semenova, S. (2006). Nart Boyu Türkleri Hun-Karaçaylıların Atasözleri, İstanbul: Kaynak.
• Solmaz, E. (2019). Türkmen Atasözlerinde Kadın ve Kadın Algısı, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 19(2), 389-401.
• Tavkul, U. (1991). Karaçay-Malkar Toplumunda Sosyal Yapı ve Değişme”, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Tavkul, U. (2007). Kafkasya Gerçeği, İstanbul: Selenge.