Teğmen Herbert Chermsıde’ın Raporlarında Keldaniler, Nasturiler, Yezidiler ve Kürtler (1881-1882)

Yıl 2021, Cilt: 36 Sayı: 1, 91 - 136, 28.07.2021

Emel Demir Görür

https://doi.org/10.18513/egetid.974594

Öz

İngiltere, 93. Harbi sonrası Osmanlı Devleti’ndeki mevcut konsolosluk sisteminin yanında, “askeri konsolosluk” adı altında yeni bir konsolosluk teşkilatı ihdas etmiştir. Yeni teşkilat dâhilinde yer alan konsoloslardan biri çalışma dâhilinde raporlarından yararlanılan Kraliyet Mühendislerinden Teğmen Herbert Charles Chermside’dır. Görev süresince pek çok rapor kaleme alan Chermside, 1881-1882 yıllarında aldığı emirler üzerine Adana, Halep, Diyarbakır, Bitlis, Van ve Musul Vilayetlerini kapsayan bir gezi düzenlemiş ve bu gezisinde özellikle bölgedeki etnik ve dini gruplar üzerine odaklanmıştır. Keldaniler, Nasturiler, Yezidiler, Kürtler kısmen Türkmenler, Şabaklar, Bedjwanlar, Yahudiler ve bazı diğer Hıristiyan gruplar hakkında istihbari bilgiler toplamıştır. Çalışma, yoğunlukla Chermside’ın raporları ışığında ele alınmakla birlikte bölgedeki diğer İngiliz Konsoloslarının rapor ve gönderileri, ayrıca Hindistan Hükümeti tarafından görevlendirilen özellikle bölgenin coğrafi yapısı ve bölgedeki etnik ve dini unsurlar hakkında çalışmalar yapan İngiliz üst düzey askerlerin raporları ile desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İngiliz Askeri Konsolosluğu, Herbert Charles Chermside, Keldani, Nasturi, Yezidi, Kürt.

Lieutenant Herbert Chermside’s Reports the Chaldaeans, Nestorians, Yezidis and Kurds (1881-1882)

Öz

After the Russo-Turkish War (1877-1878), Britain established a military consular system in addition to the current consular agency in the Ottoman State. One of the consuls in the new system is Lieutenant Herbert Charles Chermside, one of the Royal Engineers whose reports were used in this study. Chermside, who wrote many reports during his tenure, organized a trip covering the provinces of Adana, Aleppo, Diarbekir, Bitlis, Van, and Mosul during the winter of 1882. His tour focused mainly on ethnic groups and religious groups in the regions. He collected information on Chaldeans, Nestorians, Yezidis, Kurds, Turkmans, Shabbakhs, Bedjwans, Jews, and other Christian groups. The study was mainly based on Chermside's reports and was supported by the reports of other British consuls and the reports of British officers commissioned by the Indian government, particularly those engaged in studies of ethnic and religious groups in the region.

Anahtar Kelimeler

British Military Consulate, Herbert Charles Chermside, Chaldaean, Nestorian, Yezidi, Kurd.

Kaynakça

• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Yıldız Perakende Umum Vilayetler Tahrirâtı (Y.PRK.UM.)