Türkiye’nin Ilıman Akdeniz İklim Kuşağındaki Tatlı Su Kaynaklarında Bazı Tropik Krustase Türlerinin Yetiştiricilik Olanakları

Yıl 2010, Cilt: 6 Sayı: 2, 11 - 22, 08.01.2010

Metin Kumlu

Öz

Türkiye’nin Akdeniz iklim kuşağının etkisi altında olan bölgelerimizdeki tatlı su kaynaklarında üretimi yapılabilen herhangi bir krustase türü mevcut değildir. Oysa, bu bölgelerimizde bulunan irili ufaklı birçok göl, gölet, baraj gölleri ile Akdeniz’e ve Ege Denizi’ne akan akarsularımızda ciddi bir üretim potansiyeli bulunmaktadır. Dünyanın değişik coğrafik bölgelerinde yaygın olarak yetiştirilen ve bu ılıman bölgelerimizdeki su kaynaklarında yetiştiriciliğe uygun özelliklere sahip olabilecek bazı tropik tatlı su karides türleri (Örn. Macrobrachium sp.) ve kerevit türleri (Cherax sp.) olduğu bilinmektedir. Dev tatlısu karidesi olarak bilinen Macrobrachium rosenbergii Güney-doğu Asya kökenli olan ancak bulundukları coğrafik bölge dışında Dünya’nın pek çok tropik ve yarı-tropik ülkelerinde de yetiştirilen önemli bir ticari karides türüdür. Anaçlarından yıl boyunca nispeten basit yöntemlerle yavru alınabilen ve 4-5 ay gibi kısa bir süre içerisinde pazarlama boyutlarına ulaştırılabilen bu karides türünün Akdeniz koşullarına çok uygun olabileceği düşünülmektedir. Yine, Avustralya’nın tropik ve yarı-tropik iklim kuşağında yetiştiriciliği yapılan bazı Cherax kerevit türleri de hızlı büyüme özellikleri, yüksek et verimleri ve yemden etkin yararlanma özellikleri nedeniyle dikkat çekmektedirler. Bu kerevitlerden kırmızı kıskaçlı kerevit (Cherax quadricarinatus) yıl boyunca üreyebilme ve 5-7 ay gibi çok kısa bir sürede pazarlama boyutlarına ulaşabilme özellikleri sayesinde diğer Cherax türlerine göre daha ön plana çıkmaktadır. Bu türün 7 aylık bir büyütme periyodunda 50-100 g ağırlığa erişebildikleri bildirilmektedir. Gerek tatlı su karidesi gerekse üstte belirtilen tropik kerevitlerin optimal büyüme su sıcaklıkları 28-30C’ler civarıdır. Bu krustaselerin (eklembacaklı) Akdeniz iklim kuşağında yetiştiriciliklerinde karşılaşılabilecek en önemli sorun kış aylarında 12-13C’lerin altına inen su sıcaklıklarıdır. Hem düşük sıcaklıklardan korumak hem de yıl boyunca üretim yapabilmek için ülkemizde kurulacak tesislerde mutlaka sera sistemleri, ılık yer-altı suları (20C>) ve gerektiğinde su ısıtma sistemlerinin bulundurulması (en azından kış ve ilkbaharda anaçlardan yavru üretimi ve ön-büyütme dönemlerinde) gerekecektir. Hiç kuşku yok ki, ülkemizde bu tür tropik krustaselerin yetiştiriciliklerinin başarıya ulaşabilmesi için Ar-Ge çalışmalarının yanı sıra hem üretim hem de pazarlama stratejilerinin birlikte düşünülmesi büyük önem arz edecektir

Anahtar Kelimeler

Tropik krustaseler, tatlısu karidesi, yetiştiricilik, kerevit, Akdeniz

Aquaculture Opportunities of Some Tropical Crustacean Species in the Warm Mediterranean Zone of Turkey

Öz

There is no any cructacean species that has been under culture in freshwater resources in the warm Mediterranean and Agean regions of Turkey. Yet, these regions, with their many natural lakes, dam-lakes, rivers flowing into Mediterranean and Agean Seas, are thought to offer great aqua-farming potential. It is well known that there are some good freshwater tropical shrimp (Macrobrachium sp.) and crayfish (Cherax sp.) species commonly grown world-wide and that can be suitable for farming in our warm water resources. The giant freshwater shrimp (Macrobrachium rosenbergii), naturally found in southeast Asia, is an important commercial freshwater shrimp species that is grown in many tropical and sub-tropical parts of the world, outside of their natural distribution. This species, which can be spawned throughout the year with considerably easy methods and can be grown to marketable size in as short as 4-5 months, is considered to be suitable for the Mediterranean climate. Again, with their fast growth rate, good food conversion ratio and high meat yield, the crayfish species (belonging to the genus Cherax) that are farmed in the tropical and sub-tropical regions of Australia have to be also seriously considered for culture in our country. Among the species, the culture of the red-claw crayfish (Cherax quadricarinatus) should be given a priority as this species can reproduce throughout the year and reach to marketable size in 5-7 months. It is known that this species can be grown to 50-100 g in 7 months. Optimal water temperature for the growth of both freshwater shrimp and the tropical crayfish species is around 28-30C. The biggest problem for the culture of these crustaceans in the Mediterranean zone is the temperatures that can fall dawn to 12-13C in winter months. In order to prevent them from the cold temperatures and to achieve year-round production, the farmers have to utilize some sort of green-housing systems, warm ground waters (20C>), and when necessary, heating systems in their facilities at least for the seed and nursery production in winter and spring. No doubt that R&D as well as proper production and marketing strategies will be the key issues for the success of such tropical crustacean farming sector in the country.

Anahtar Kelimeler

Tropical crustaceans, freshwater prawn, farming, crayfish, Mediterranean

Kaynakça

• D'Abramo, L.R., Heinen, J.M., Robinette, J.M., Collins, J.S. 1989. Production of the freshwater prawn Macrobrachium rosenbergii stocked as juveniles at different densities in temperate zone ponds. J. World. Aquacult. Soc., 20(2): 81-89.
• FAO 2007. The State of World Fisheries and Aquaculture. Food and Agriculture Organization of The United Nations, Rome, pp. 162.
• Kumlu, M. 2001. Karides, İstakoz ve Midye Yetiştiriciliği. Çukurova Universitesi, Su Ürünleri Fakültesi Kitapları. No. 6. 305 s.
• Lawrence, C. 1995. Yabbies Cherax albidus. Aquaculture WA No 4 in a series on aquaculture species. The Fisheries Department of Western Australia.
• Lee, D.O'C., Wickins, J.F. 1992. Crustacean farming. Blackwell Scientific Publications, 381 pp.
• Ling, S.W. 1977. Aquaculture in Southeast Asia: A historical overview. University of Washington, Press, Seatle, WA, 108 pp.
• Malecha, S.R. 1980. Research and development in freshwater prawn (Macrobrachium rosenbergii) culture in the US: Current status and biological constraints with emphasis on breeding and domestication. 9th Joint Meet. US., Japan. Aquacult. Panel, Kyoto, Japan, May 1980.
• Masser, M.P., Rouse, D.B. 1997. Australian Red Claw Crayfish. SRAC Publication No. 244
• Menasveta, P., Piyatiratitvokul, S. 1982. Effects of different culture system on growth, survival and production of the giant freshwater prawn (Macrobrachium rosenbergii). In: New, M.B. (Ed.), Giant Prawn Farming, pp. 175-189. Amsterdam, Elsevier.
• Morrissy, N. M. 1990. Optimum and favourable temperatures for growth of Cherax tenuimanus. Australian Journal of Marine and Freshwater Research, 41(6): 735-746.
• Morrissy, N. M., Evans, L., Huner, J.V. 1990 Australian freshwater crayfish: Aquaculture species. World Aquaculture, 21(2): 113-122.
• New, M. B. 1990. Freshwater prawn culture: a review. Aquaculture, 88: 99-143.
• New, M. B., Singholka, S. 1985. Freshwater prawn farming. A manual for the culture of Macrobrachium rosenbergii. F.A.O. Fish. Tech. Paper, No. 225. 118 pp.
• Rodgers, L.J., Saoud, P.I., Rouse, D.B. 2006. The effects of monosex culture and stocking density on survival, growth and yield of redclaw crayfish (Cherax quadricarinatus) in earthen ponds. Aquaculture 259: 164–168.
• Sagi, A., Milstein, A., Eran, Y., Joseph, D., Khalaila, I., Abdu, U., Harpaz, S., Karplus, I.1997. Culture of the Australian red-claw crayfish (Cherax quadricarinatus) in Israel II. Second growout season of overwintered populations. Israeli Journal of Aquaculture, 49(4): 222-229.
• Sandifer, P.A., Smith, T.I.J. Stokes, A.D., Jenkins, W.E. 1982. Semi intensive grow-out of prawns Macrobrachium rosenbergii: preliminary results and prospects. In: New, M.B. (Ed.), Giant Prawn Farming; Development in Aquaculture and Fisheries Science, Vol. 10. Elsevier Scientific Publishing Co., Amsterdam.
• Smith T.I.J., Sandifer, P.A., Jenkins, W.E., Stokes, A.D. 1981. Effects of population structure and density at stocking on production and commercial feasibility of prawn (Macrobrachium rosenbergii) farming in temperate climates. J. World. Aquacult. Soc., 12(1): 233-250.