Sağlık Alanında Çocuk Hakları: Son On Yılda Yürütülen Türkçe ve İngilizce Tezlerin Sistematik İncelemesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 25 - 37, 06.07.2024

Şeyma Nur Ergün Yılmaz , Ayşenur Akan

https://doi.org/10.52148/ehta.1420701

Öz

Bu sistematik derlemede sağlık alanında çocuk hakları ile ilgili yapılan Türkçe ve İngilizce lisansüstü tezler sistematik olarak incelenerek çocuk haklarına dair mevcut akademik yaklaşımların ve araştırma eğilimlerini ortaya konmuştur. Bu amaçla, 2013-2023 yılları arasında yayımlanmış iki adet veri tabanında Türkçe ve İngilizce lisansüstü tezler, ‘çocuk hakları (child rights)’, ‘sağlık hizmetleri (health services)’ ve ‘tezler (theses)’ anahtar kelimeleri aynı anda kullanılarak taranmıştır. Tarama sonucunda 9616 adet çalışmaya ulaşılmıştır. Araştırma sonucunda; dahil edilme kriterlerine uyan 5 (Ulusal Tez: 4, PubMed:1) tez değerlendirmeye dahil edilmiştir. Dahil edilen çalışmalar, sağlık hizmetlerinin sunumunda çocuk haklarının önemine ve bu alandaki zorluklara dikkat çekmektedir. Çalışmalar, çocukların sağlık hizmetlerine erişiminde yaşanan engeller, hizmet kalitesi ve çocukların sağlıkla ilgili karar süreçlerine katılımları gibi konuları kapsamaktadır. Çalışma sonucunda, çocukların sağlık hizmetlerine erişiminin kolaylaştırılması, hizmetlerin kalitesinin artırılması ve çocukların bu süreçte daha aktif rol almasının sağlık politikalarının temel hedefleri arasında yer alması gerektiği vurgulanmıştır. Bu derlemenin, sağlık profesyonelleri, politika yapıcılar ve araştırmacılar için önemli bir kaynak olarak hizmet edeceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Hakları, Sağlık Hizmetleri, Tezler

Children's Rights in the Field of Health: A Systematic Review of Turkish and English Theses Conducted in the Last Ten Years

Öz

In this systematic review, Turkish and English postgraduate theses on children's rights in the field of health were systematically examined and current academic approaches and research processes regarding children's rights were revealed. For this purpose, two data bases, Turkish and English postgraduate theses published between 2013 and 2023, were searceh using the keywords 'child rights (child rights)', 'health services (health services)' and 'theses (theses)' simultaneously. As a result of the search, 9616 studies were reached. At the end of screening 5 theses (National Thesis Database: 4, PubMed: 1) that met the inclusion criterias were included for the evaluation. The included studies draw attention to the importance of children's rights in the provision of health services and the difficulties in this area. The studies cover issues such as obstacles to children's access to health services, service quality and children's participation in health-related decision-making processes. As a result of the study, it was emphasized that facilitating children's access to health services, improving the quality of services and children's more active role in this process should be among the main goals of health policies. It is thought that this compilation will serve as an important resource for health professionals, policy makers and researchers.

Anahtar Kelimeler

Child Rights, Health Services, Theses

Kaynakça

• Dündar, H., Hareket, E. (2017). Türkiye'de çocuk hakları bağlamında yapılan lisansüstü tezlerin araştırma eğilimlerinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 77-94.
• Göksular, M. (2019). Çocuğu hastanede yatan ebeveynlerin çocuklarının sağlık haklarına yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi,Yüksek Lisans Tezi, Türkiye
• Gözübüyük, A., Duras, E., Dağ, H., Arıca, V. (2015). Olağanüstü durumlarda çocuk sağlığı. Journal of Clinical and Experimental Investigations, 6(3), 324-330.
• Kahriman, İ., Topbaş, M., Çan, G., Göker, Z., & Deryal, Y. (2016). Pediatrik yaş grubuna sağlık hizmeti sunan ebe ve hemşirelerin çocuk hasta hakları konusundaki düşünceleri. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 18-29.
• Karakaş, B., Çevik, Ö. C. (2016). Çocuk refahı: çocuk hakları perspektifinden bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 887-906.
• Kayan, M. (2018). Birinci basamağa başvuran 0-18 yaşındaki bireylerin sağlık ihtiyaçlarının belirlenmesi. Marmara Üniversitesi, Uzmanlık Tezi, Türkiye
• Lorincz, C. A. (2018). The situation of pediatric patients' rights in the transylvanian healthcare. Orvosi Hetilap, 159(11), 423-429.
• Orhan, M. (2022). Popüler bilim ile ilgili lisansüstü çalışmaların incelenmesi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 174-196.
• Öztürk, H., Akalın, D., Avan, H. (2018). Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin hasta ve çocuk hakları bilgi düzeylerinin belirlenmesi. The Journal of Kesit Academy, 15, 274-281.
• Yeniyol, K. (2019). Çocuk koruma kanunda yer alan tedbirlerin çocuk sağlığına etkisi. İstanbul Medipol Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi,Türkiye.
• Yıldız, M. (2017). Sağlık yüksekokulu ve sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin çocuk haklarına yönelik tutumlarının incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, Türkiye
• Karakul, S. (2016). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Sağlık Hakkı İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3 (2), 169-206.
• Quaye, A. A., Coyne, I., Söderbäck, M., & Hallström, I. K. (2019). Children's active participation in decision-making processes during hospitalisation: An observational study. Journal of clinical nursing, 28(23-24), 4525–4537. https://doi.org/10.1111/jocn.15042
• The United Nations (1989). Convention on the rights of the child. Treaty Series, 1577, 3.