Öğretmenlerin Öğrencilerine Kazandırmak İstedikleri Değerlere Yönelik Bir İnceleme

Yıl 2011, Sayı: 4, 3 - 24, 23.07.2016

Fatma Ünal

Öz

Eğitim gelecek kuşaklara değer aktarımının yapıldığı bir süreçtir. Bu süreç içerisinde öğretmenlerin öğrencilerine kazandırmak istedikleri değerler öğretmenlerin değer eğilimlerini ortaya koyması ve eğitim sürecini etkilemesi açısından önem taşımaktadır. Bu çalışmanın amacı, ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin, öğrencilerine kazandırmak istedikleri değer tercihlerini belirlemektir. Araştırmanın evrenini Antalya merkez ilçelerinde bulunan resmi orta öğretim kurumlarında görev yapan öğretmenler oluşturmuştur. Farklı alanlardan (biyoloji, fizik, kimya, matematik, tarih, coğrafya) 485 öğretmenin katılımıyla gerçekleştirilen araştırmada, öğretmenlerin öğrencilerine kazandırmayı istedikleri değerleri belirlemek üzere görüşme formu kullanılmıştır. İçerik analizi sonucu elde edilen verilerin frekans (f) ve yüzde (%) değerleri hesaplanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin öğrencilerine kazandırmak istedikleri 127 farklı değer belirttikleri görülmüştür. Bu değerlerden en çok tercih edilenlerin sırasıyla saygı, dürüstlük, sevgi, sorumluluk, bilimsellik, vatan sevgisi, ahlaki değerler, özgüven, hoşgörü, çalışkanlık, iyi insan olma, Atatürkçü düşünce, çevre bilinci, akılcı olma, başarılı olma, toplum bilinci ve ülke sorunlarına duyarlılık değerlerinin olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin öğrencilerine kazandırmak istedikleri değerlerin Rokeach (1973) tarafından geliştirilen değer sınıflandırması ile karşılaştırılması sonucunda, öğretmenlerin %10’unu tarafından tercih edilen değerlerin Rokeach’ın değer sınıflandırması ile örtüşmediği görülmüştür. Öğretmenlerin tercih ettikleri değerlerden ilk üç sırada yer alan “saygı”, “dürüstlük” ve “sevgi” değerlerinin hem kadın hem de erkek öğretmenler tarafından ilk sıralarda tercih edildiği belirlenmiştir. Araştırmanın bir diğer bulsu ise, “saygı”, “dürüstlük”, “sevgi”, “bilimsellik” ve “sorumluluk” değerlerinin tüm alan öğretmenlerinin öncelikli tercihleri arasında yer almış olmasıdır

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Değer, Değer Eğitimi

A Study Regarding the Values Teachers Aim to Give Their Students

Öz

Education is a process in which values are passed on to future generations. The values which the teachers aim to give their students have an important role during this process as they reflect the teachers’ values and influence the educational process. This study aims to determine the choice of values the secondary education teachers’ aim to give their students. The total field under survey was the teachers working at governmental secondary schools in Antalya’s central districts. 485 teachers from different branches (biology, physics, chemistry, mathematics, history and geography) have been interviewed with an interview form. The frequency (f) and percentage (%) values were calculated from the data derived from the content analysis. The study showed that the teachers aim to give their students 127 different values. The most preferred values, in order of rating were, respect, honesty, love, responsibility, being scientific, patriotism, morality, self-confidence, tolerance, being hard working, being good, Kemalism, environmental consciousness, rationalism, being successful, social awareness, and awareness to the problems of their country. When compared with the Rokeach’s value classification (1973), it was seen that the values of 10% of the teachers’ did not overlap. The first three rated values (respect, honesty, love) were rated top three by both female and male teachers. Respect, honesty, love, responsibility and being scientific were the most rated values by all of the branch teachers

Anahtar Kelimeler

Teacher, Value, Value Education

Kaynakça

• Akkiprik,G. B. (2007). Genel lise öğretmenlerine göre karakter eğitimi yoluyla öğrencilere kazandırılacak değerler: Çok boyutlu bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, EBE, İstanbul.
• Aktepe, V.ve Yel, S. (2009).İlköğretim öğretmenlerinin değer yargılarının betimlenmesi. Kırşehir ili örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 607-622.
• Atay, S. (2003). Türk yönetici adaylarının siyasal ve dini tercihleri ile yaşam değerleri arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 87-120.
• Aydın, A. (2005). Dil ve tarih coğrafya fakültesi öğrencilerinin değer hiyerarşileri ile ilahiyat fakültesi öğrencilerinin değer hiyerarşilerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, SBE, Ankara.
• Bacanlı, H. (1999). Duyuşsal davranış eğitimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bayhan, P. (2002), Kadın yöneticilerde liderlik davranışlarının toplumsal roller açısından incelenmesine yönelik bir alan araştırması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, SBE, Ankara.
• Berliner, D. C. (1988). Effective classroom management and instruction: A knowledge base for consultation. In J. L. Graden, J. E. Zins, & M. J. Curtis (Eds.), Alternative educational delivery systems: Enhancing instructional options for all students ( 309-325). Washington, DC: National Association of School Psychologists.
• Brophy, J. E.& Good, T. L. (1986). Teacher behavior and student achievement. In M. C. Wittrock (Ed.), Handbook of research on teaching (PP. 328-375). New York: Macmillan.
• Dickinson, D. J. (1990). The relation between ratings of teacher performance and student learning. Contemporary Educational Psychology, 15, 142-152.
• Dönmez, B. ve Cömert, M. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin değer sistemleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 5(14), 29-59. Eren, E. (1997).İşletmelerde stratejik yönetim ve işletme politikası. İstanbul: Der Yayınları.
• Ertürk, S. (1972). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları
• Feather, N.T. (1998). Attitudes toward high achievers, self-esteem and Value priorities for australian, american and canadian students. Journal of Cross-Cultural Psychology, 29(6), 749-759.
• Girgin, M.(2008).Öğretmen ve yöneticilerin bireysel, sosyal ve aile değerlerinin incelenmesi (İstanbul ili Avrupa yakası örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, SBE, İstanbul.
• Güngör, E. (1995). Ahlâk psikolojisi ve sosyal ahlâk. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Gözütok, F. D. (1995). Öğretmenlerin demokratik tutumları, Ankara: Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Harris, A. (1998). Effective teaching: a review of the literature. School Leadership and Management, 18 (2) 169–183.
• Hirsch, E.D. (2000). Reality’s revenge: Research and ideology. In L.Abbeduto (ed) Taking sides: Clashing views on controversial issues in educational psychology (pp.158-175). Guilford, CT: Duskin-McGraw Hill.
• Hofstede, G. (1996). Gender stereotypes and partner preferences of asian women ın masculine and feminine cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 27(5), 533-546.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Kuşdil, M. E (2000). Türk öğretmenlerinin değer yönelimleri ve schwartz değer kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45). 59–76.
• Kiracı, H. ve Karalar, R.(2010). Bireysel değerlerin sürdürülebilir tüketim davranışı üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik öğretmenler üzerinde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 79-106.
• Myyrk, L.ve Helkama, K. (2001), Universty students’ value priorities and emotional empathy. Educational Psychology, 21(1), 25-40.
• Renner, W, (2003), Human values: A lexical perspective. Personality and Individual Differences, 34(1),127-141.
• Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: Free Press.
• Sarı, E. (2005), Öğretmen adaylarının değer tercihleri: giresun eğitim fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (10), 73-88.
• Sezgin, F.(2006). İlköğretim okulu öğretmenlerinin birey-örgüt değer uyumuna ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (48): 557-583.
• Schwartz, S.H. (1994). Are there universal aspects in the structure and contents of human values?. Journal of Social Issues, 50, 19-45.
• Schwartz, S.H. & Bilsky, W. (1987). Toward a universal psychological structure of human values. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 550–62.
• Taşdan, M. (2010). Türkiye’deki resmi ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi,1(16), 113–148.
• Tokdemir, M.A.(2007).Tarih öğretmenlerinin değerler ve değer eğitimi hakkındaki görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, SBE, Trabzon.
• Tuncel, İ. (2007). Etkileşimden kaynaklanan örtük programın duyuşsal özelliklerin gelişimi açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 1(8), 41-63.
• Uyguç, N. (2001). Geleceğin yöneticilerini yetiştiren iktisadi ve idari bilimler fakültesi öğrencilerinin ve öğretim üyelerinin bireysel değerleri ve sonuçları üzerine bir değerlendirme. IX. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi: Bildiriler Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi.
• Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yüksel, A., Mil,B.ve Bilim.Y.,(2007), Nitel Araştırma Neden, Nasıl, Niçin. Ankara: Detay
• Yıldırım, L. (1994). İlköğretim birinci kademe öğretmenlerinin demokratik tutum ve davranışları ile öğrencilerin demokratik davranışları arasındaki ilişkilerin saptanması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, SBE, Ankara.
• Yiğittir, S.ve Öcal A. (2010). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin değer yönelimleri. Retrieved May 20, 2011, from http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/dergi/sayi24. _______(2011). Lise tarih öğretmenlerinin değerler ve değerler eğitimi konusundaki görüşleri. Sosyal ve Ekonomik Araştirmalar Dergisi 13 (20): 117–124.
• Yılmaz, E.(2009). Öğretmenlerin değer tercihlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 17(7), 109-128.
• Woodsmall, M. W. (2003). Davranış kalıplarının gücü. İstanbul: Kariyer Yayıncılık. http://ogm.meb.gov.tr/programlar.asp