SANAL KAYTARMA DAVRANIŞINDA ÖRGÜT İKLİMİNİN ETKİSİ: KAMU VE ÖZEL İŞLETMELERDE KARŞILAŞTIRMALI BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 13 - 38, 28.06.2020

Gökben Bayramoğlu Nida Palabıyık

Öz

nternet, iletişimin çok hızlı ve çok daha kolay bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak
sağlayarak insanların hayatlarını hiç tahmin edilmeyecek bir biçimde değiştirmiştir.
Araştırma, alış-veriş, online bankacılık, müzik ya da film indirme gibi birçok işlem internet
üzerinden bir tıkla gerçekleştirilebilmektedir. Artık bilgisayarın ya da internetin olmadığı bir
çalışma ortamını hayal etmek olanaklı değildir. İnternet, çalışanların daha hızlı ve akılcı bir
biçimde çalışmasına ve verimliliğin artmasına yardımcı olmaktadır. Karşı konulamaz bir
cazibe merkezi olan internet, beraberinde bazı sorunları da getirmektedir. Sanal kaytarma
davranışı ise bunlardan biri olup “çalışanların, iş saatleri içerisinde interneti kişisel amaçlarla
kullanması” olarak tanımlanmaktadır. Sanal kaytarma; önemsiz sanal kaytarma (iş dışı mail
alıp gönderme vb.) ya da ciddi sanal kaytarma (online kumar oynama, yetişkin sitelerini ziyaret
etme vb.) şeklinde olabilmektedir. Üretkenlik karşıtı olarak kabul edilen sanal kaytarma,
işletmeler için önemli maliyetlere neden olmaktadır. Sanal kaytarma davranışına neden olan
faktörler tam olarak bilinmemekle birlikte, örgütsel politikaların ve uygulamaların adil
olmadığını düşünen çalışanların, bir tepki davranışı olarak kaytarmaya yöneldikleri
bilinmektedir.
Bu çalışmada, sanal kaytarma davranışında örgüt ikliminin etkisinin araştırılması
hedeflenmiştir. Bu kapsamda kamu ve özel sektörde çalışan 201 kişiyle anket yapılmıştır. Elde
edilen veriler; t-testi, korelasyon, anova ve regresyon analizleriyle incelenmiştir. Yapılan
analizler sonucunda; sanal kaytarma davranışının yaş, eğitim, kıdem süresi ve çalışılan kurum
bakımından farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Buna karşın cinsiyet ve çalışma süresi
bakımından farklılık göstermediği tespit edilmiştir. Örgüt ikliminin özel ve kamu sektörü
arasında istatistiki olarak anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit edilmiş olup bu farklılık özel
sektörden kaynaklanmaktadır. Ayrıca yapılan analiz sonucunda örgüt ikliminin sanal
kaytarma davranışı üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Kamu sektöründeki örgüt iklimi,
önemli SK davranışının %10’nu (düzeltilmiş R2=0,095, sig=,017); önemsiz SK davranışının ise
%39’nu (düzeltilmiş R2=0,393, sig=,000) açıklamaktadır. Özel sektördeki örgüt ikliminin,
önemli SK davranışının %47’sini (düzeltilmiş R2=0,471, sig=,000); önemsiz SK davranışının
ise %53’nü (düzeltilmiş R2=0,526, sig=,000) açıklamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sanal kaytarma, örgüt iklimi, Örgütsel Davranış