SU MUHASEBESİ VE SU HESAPLARI

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 19, 30.06.2024

Ela Hiçyorulmaz Habib Akdoğan

Öz

Endüstri devriminden önce işletmelerin çevreye verdikleri zarar oldukça düşüktü. Ancak sanayinin gelişmesi ile birlikte işletme sayılarında büyük artışlar yaşandı. Bu durum çevreye verilen zararın artmasına neden oldu. Çevre kirliliği nedeniyle yaşanan sağlık problemleri insan hayatını olumsuz etkiledi. Sağlıklı bir hayat sürdürebilmenin önemi fark edilmeye başlandı. Endüstri 1.0’dan Endüstri 4.0’a kadar ön plana çıkan kar, maliyet, üretim, tüketim kavramlarının yerine Toplum 5.0’da insan mutluluğu geldi. İnsanların daha mutlu, huzurlu, sağlıklı bir ortamda yaşamaları ön plana çıkmış oldu. Çevreye verilen zararları en aza indirmek ya da ortaya çıkmadan önlemek, gelecek nesillere sağlıklı bir çevre bırakabilmek için çaba sarf edilmeye başlandı. Çevre muhasebesi ile çevresel problemler ve çevresel maliyetler üzerinde yoğunlaşıldı. Ancak suyun temini, dağıtımı, korunması, sürdürülebilirliği gibi farklı konuların ayrıca ele alınması gerekmektedir. Su olmadan yaşamın devam etmesi mümkün değildir. Bu nedenle hayatın devamlılığı için adımlar atılmalıdır. Bu ihtiyaç doğrultusunda su muhasebesi kavramı ortaya çıkmış ve suyun önemi bir kez daha ortaya konulmuştur. Bu çalışma da su muhasebesinin ortaya çıkışı, konunun gerekliliği hakkında bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca su muhasebesini uzun süredir planlayarak uygulamalarına alan ülkelerin sistemlerinden bahsedilerek bugüne kadar yapılan çalışmalara değinilmiştir. Son olarak su muhasebesi sistemleri ile kullanılan su hesapları açıklanarak konu ile ilgili bilgilendirmeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

su muhasebesi, çevre muhasebesi, doğal kaynak muhasebesi

Kaynakça

• Ağ, A. & Vural, S. (2017). Çevresel Sorunların Önlenmesinde Önemli Bir Yönetim Aracı Olarak Çevre Muhasebesi, Journal of Socıal and Humanıtıes Scıences Research, 4(10), 173-181.
• Alagöz, A. & Yılmaz, B. (2001). Çevre Muhasebesi ve Çevresel Maliyetler, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(1-2), 147-158.
• Atçı, E. B. (2019). Dünya Genelinde Su Kaynaklarının Durumu, https://www.artemisaritim.com/dunya-genelinde-su-kaynaklarinin-durumu (Erişim: 13.12.2023).
• Australian Government, Accounting for Australia’s water. https://sa.sufe.edu.cn/_upload/article/files/c7/bc/8e7d29bb4511b8db9d8aab87d041/1084912d-4e36-4671-b62a-de9e11a1f2ea.pdf. (Erişim: 22.02.2024).
• Australian Water Accounting Standard 1 (2012). Preparation and Presentation of General Purpose Water Accounting Reports, http://www.bom.gov.au/water/standards/documents/awas1_v1.0.pdf. (Erişim: 22.02.2024).
• Çetin, A. T. Özcan, M., & Yücel, R. (2004). Çevre Muhasebesine Genel Bakış. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 61-76.
• Department of Water Western Australia. (2011). Consultation Paper: Assurance Engagements on General Purpose Water Accounting Reports, https://www.auasb.gov.au/admin/file/content102/c3/Oct11_Submission_from_Dept_of_Water_WA_re_Assurance_Engagements_on_GPWAR.pdf (Erişim: 22.02.2024).
• Doğrul, A. N. (2019). İşletme ve Ekonomi Yazıları Çevre, içinde Ömer Zafer Güven, Habibe Günsel Doğrul (Edt.), İklim Değişikliğinin Tarım Üzerindeki Etkisi (107-133), Ekin Yayınevi, Bursa.
• EEA European Environment Agency, (2021). İnsanlar ve doğa için temiz su temini, https://www.eea.europa.eu/tr/isaretler/aca-isaretler-2020/articles/insanlar-ve-doga-icin-temiz (Erişim: 09.11.2023).
• Eken, S. (2023). Suyun Önemi ve Günlük Su Tüketimi, https://www.doktorsaliheken.com/suyun-onemi-ve-gunluk-su-tuketimi#:~:text=D%C3%BCnya%20%C3%BCzerindeki%20b%C3%BCt%C3%BCn%20canl%C4%B1lar%C4%B1n%20ya%C5%9Fam%C4%B1n%C4%B1,temel%20bir%20unsur%20olarak%20tan%C4%B1mlanabilmektedir. (Erişim: 09.11.2023).
• Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2012). FAO Water Repots 38. https://www.fao.org/3/i3015e/i3015e.pdf (Erişim Tarihi: 16.03.2024).
• GRI Sustainability Reporting Standards. (2016). https://www.globalreporting.org/standards (Erişim Tarihi: 01.03.2024).
• IWMI. (2024). https://www.iwmi.cgiar.org/about/iwmi-strategy-2019-2023/, (Erişim Tarihi: 11.03.2024).
• Kayhan, Y. 2020. Eşen Çayında Bulunan Alabalık Çiftliklerinde Su Ayak İzi ve Su Muhasebesi, Mersin Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, No:613022.
• Molden, D. (1997). Accounting for water use and productivity. SWIM Paper 1. Colombo, Sri Lanka: International Irrigation Management Institute, ISBN 92-9090-349.
• Momblanch Benavent, A. (2016). Assessment of Ecosystem Services and Water Accounting Methodologies for Integrated Water Resources Management in water scarce basins, Doktora Tezi, Universitat Politècnica de València. https://m.riunet.upv.es/bitstream/handle/10251/75523/Momblanch%20-%20Assessment%20of%20Ecosystem%20Services%20and%20Water%20Accounting%20Methodologies%20for%20Integrated%20Wa....pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 13.03.2024).
• Momblanch, A., Andreu, J., Paredes-Arquiola, J., Solera, A. & Pedro-Monzonis, M. (2014). "Adapting water accounting for integrated water resource management. The Júcar Water Resource System (Spain)." Journal of Hydrology, (519), 3369-3385. http://dx.doi.org/10.1016/j.jhydrol.2014.10.002
• Öz, M. & Ceran, Y. (2022). Su Muhasebesi ve Türkiye’de Güncel Durum, Journal of Yasar University, 17(68), 913-929.
• Özkol, A. E. (1998). Çevre Muhasebesi, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 13(1), 15-26.
• Özmehmet, E. (2008). Dünyada ve Türkiye’de Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları, Journal of Yasar University, 3(12), 1853-1876.
• Öztürk, M. (2021). Su Yönetiminde Hesap Verebilirlik Aracı Olarak Su Muhasebesi: Konya Kapalı Havzası Örneği, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, No: 698132.
• Slattery, M., Chalmers, K. & Godfrey, J.M. (2012), “Beyond the hydrographers’ legacy: water accounting in Australia”, in Godfrey, J.M. and Chalmers, K. (Eds), Water Accounting: International Approaches to Policy and Decision-Making, Edward Elgar Publishing Limited, Gloucester, ss. 17-31.
• T. C. Dışişleri Bakanlığı, Çevre, İklim Değişikliği ve Suya Dair Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri, https://www.mfa.gov.tr/surdurulebilir-kalkinma.tr.mfa#:~:text=5%2D16%20Haziran%201972%20tarihleri,%C4%B0nsan%20%C3%87evresi%20Bildirisi%20kabul%20edilmi%C5%9Ftir. (Erişim: 13.12.2023).
• Tello, E. Hazelton, J. & Cummings, L. (2016). Potential Users’ Perceptions Of General Purpose Water Accounting Reports, Accounting, Auditing & Accountability Journal, 29 (1): 80-110.
• Türkiye’nin Su Ayak İzi Raporu, Su, Üretim ve Uluslararası Ticaret İlişkisi. (2014). WWF-Türkiye. https://wwftr.awsassets.panda.org/downloads/su_ayak_izi_raporweb.pdf. (Erişim Tarihi: 29.02.2024).
• Vardon, M. J. Le, T. H. L. Martinez-Lagunes, R. Pule, O. B. Schenau, S. May, S. & Grafton, R. Q. (2023). Water Accounts and Water Accounting, Technical Report, Global Commission on the Economics of Water.
• Vardon, M., Martinez-Lagunes, R., Gan, H., & Nagy, M. (2012). The System of Environmental-Economic Accounting for Water: Development, Implementation and Use. J. Godfrey, & K. Chalmers (Dü) içinde, Water Accounting Internatonal Approaches to Policy and Decision-Making (s. 32- 58). Cheltenham, UK- Northampton, MA, USA: Edward Elgar.
• WASB (Water Accounting Standards Board). (2014). Water accounting conceptual framework for the preparation and presentation of general purpose water accounting reports. Canberra, Australia: Commonwealth of Australia.
• Yalçın, F. (2022). Su Ayak İzi Hesaplama, https://haliccevre.com/su-ayak-izi-hesaplama/ (Erişim Adresi: 29.02.2024).
• Yıldıztekin, İ. (2009). Sürdürülebilir Kalkınmada Çevre Muhasebesinin Etkileri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1): 367-390.