Türkiye’deki “Mevsimlik Yabancı Tarım İşçilerinin” Durumunun, Hukuki Açıdan Dünyadaki Örneklerle Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 114 - 127, 14.12.2024

Merve Yılmaz , Cengiz Sayın

Öz

Yabancı işçilerin hukuki statüleri devamlı tartışma konusu olmakla birlikte genellikle sanayi sektöründe ve mevsimlik tarım işlerinde yabancı işçi talep düzeyi yüksek olmaktadır. Mevsimlik tarım işçilerine yönelik hukuki düzenlemeler ülkelerin sosyal, ekonomik, demografik ve coğrafi özelliklerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Türkiye de önemli düzeyde yabancı işçi barındıran bir ülke konumundadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de mevsimlik yabancı tarım işçileri ile ilgili uygulamaların hukuki yönünün dünyadaki örneklerle karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesidir. Çalışmanın ana materyalini ikincil veriler oluşturmaktadır. Bu kapsamda, dünyada ve Türkiye’de yabancı mevsimlik tarım işçisi konusundaki hukuki metinler ve istatistiki veriler tematik doküman analizi yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Tarımda mevsimlik yabancı işçi göçü alan ülkeler genellikle tarım sektöründe gelişmiş ülkelerdir ve bazı dönemlerde ek işgücüne ihtiyaç duymaktadırlar. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avustralya ve Birleşik Krallık gibi ülkeler, yabancı mevsimlik tarım işçiler konusunda öne çıkmaktadır. Bu ülkelerde, mevsimlik yabancı tarım işçilerinin yasal olarak ülkeye girişini kolaylaştıracak yapılandırılmış programlar bulunmaktadır. Göç veren ülkeler tarımsal mevsimlik işçi göçü konusunda genellikle hukuki düzenleme yapmamaktadırlar. Fakat Meksika hükümeti, göç eden işçilerin haklarını korumak için hem iç yasal düzenlemeler hem de uluslararası anlaşmalar ile vatandaşlarının (özellikle ABD ve Kanada’da çalışanlar) güvenliğini ve refahını sağlamaya yönelik çalışmalar yapmaktadır. Türkiye’de ise yabancı mevsimlik tarım işçileri özelinde hukuki bir düzenleme bulunmamaktadır. Mevsimlik yabancı tarım işçilerinin hukuki durumunun iyileştirilmesi için uluslararası iş birliği ve ulusal düzeyde daha kapsamlı düzenlemelerin hayata geçirilmesi gerekmektedir. İşçilerin haklarının korunması, çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve özellikle sosyal entegrasyonun sağlanarak göç eden işçilerin sağlık taramasından geçirilmesi bu süreçte öncelikli olarak ele alınması gereken konulardır.

Anahtar Kelimeler

Göç, Yabancı işçi, Mevsimlik tarım işçisi, Tarım hukuku, Dünya, Türkiye

Kaynakça

• AB, (2014). AB, Dırectıve 2014/36/EU of the European Parliament and of the Council. L 94/375 2014, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/DE/TXT/HTML/?uri=OJ:L:2014:094:FULL&from=BG Australian Government, (2023a). Australian Government, Seasonal Worker Programme and Pacific Labour
• Scheme (2023). https://www.ato.gov.au/Business/PAYG-withholding/In-detail/Seasonal-Worker-Program/?page=1#Seasonal_Worker_Programme.
• Australian Government, (2023b). Australian Government, PALM Scheme - Seasonal Worker Programme and Pacific Labour Scheme Approved Employers 2023, https://www.dewr.gov.au/pacific-australia-labour-mobility-scheme/resources/palm-scheme-seasonal-worker-programme-and-pacific-labour-scheme-approved-employers-transition-advice
• Australian Government, (2023c). Australian Government, Pacific Labour Scheme 2023, https://immi.homeaffairs.gov.au/visas/getting-a-visa/visa-listing/temporary-work-403/pacific-labour-scheme
• Caxaj, C. S., & Cohen, A. (2019). “I will not leave my body here”: Migrant farmworkers’ health and safety amidst a climate of coercion. Int J Environ Res Public Health, 16(15), 2643. https://doi.org/10.3390/ ijerph16152643
• CGD, (2021). CGD, Seasonal Agricultural Worker Scheme (SAWS) 2021, https://gsp.cgdev.org/wp-content/uploads/2021/07/CGD-Legal-Pathways-Database_SAWS-1.pdf
• Civan, O. E., & Gökalp, A. (2011). Göçmen işçi kavramı ve göçmen işçilerin iş sağlığı ve güvenliği. Çalışma ve Toplum, 1(28), 233-264. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2576166
• ÇSGB, (2023a). ÇSGB, Yabancı İşçiler Başvuru Kriterleri 2023, https://www.csgb.gov.tr/uigm/calisma-izni/basvuru-turleri/
• ÇSGB, (2023b). ÇSGB, Uluslararası Koruma Çeşitleri 2023, https://www.csgb.gov.tr/uigm/yabanci-statuleri/uluslararasi-koruma-saglanan-yabancilar/
• Curtein, R., & Howes, S. (2020). Governance of the Seasonal Worker Programme in Australia and Sending Countries, 2020, https://devpolicy.org/publications/reports/Governance_SWP_2020_WEB.pdf
• Dedeoğlu, S. (2018). Tarımsal üretimde göçmen işçiler: Yoksulluk nöbetinden yoksulların rekabetine. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(56), 37-68. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2576171
• Federal Register, (2022). Federal Register, Identification of Foreign Countries Whose Nationals Are Eligible to Participate in the H-2A and H-2B Nonimmigrant Worker Programs 2022, https://www.govinfo.gov/content/pkg/FR-2022-11-10/pdf/2022-24539.pdf
• Fereli, S., Aktaç, Ş., & Güneş, F, E. (2016). Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma koşulları, beslenme durumları ve görülen sorunlar, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 36-47. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/334542
• GOB, (2020). GOB, Programa de Trabajadores Agrícolas Temporales 2020, https://www.gob.mx/sre/acciones-y-programas/el-programa-de-trabajadores-agricolas-temporales-mexico-canada-ptat
• GOC, (2023). GOC, Temporary Foreign Worker 2023, https://www.canada.ca/en/employment-social-development/programs/temporary-foreign-worker.html
• Government of Canada (2021). Government of Canada, Hire a Temporary Worker Through the Seasonal Agricultural Worker Program: Overview 2021, https://www.canada.ca/en/employment-social-development/services/foreign-workers/agricultural/seasonal-agricultural.html
• GSP, (2021). GSP, Seasonal Worker Programme (SWP) 2021, https://gsp.cgdev.org/wp-content/uploads/2021/07/CGD-Legal-Pathways-Database_Seasonal-Worker-Programme-SWP-1.pdf.
• ILO, (1952). ILO, 102 No’lu Sosyal Güvenlik (Asgari Standartlar) Sözleşmesi 1952, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377270/lang--tr/index.htm
• ILO, (1962). ILO, 118 No’lu Muamele Eşitliği (Sosyal Güvenlik) Sözleşmesi 1962, https://www.ilo.org/ankara/conventions-ratified-by-turkey/WCMS_377276/lang--tr/index.htm
• ILO, (1975). ILO, 151 No’lu Göçmen İşçiler Tavsiye Kararı 1975, https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12010:0::NO:::
• ILO, (2006). ILO, Emek Göçüne İlişkin Rehber İlkeler 2006, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_749783.pdf
• ILO, (2012). ILO, 2012 tarihli ve 202 sayılı Sosyal Koruma Tabanları Tavsiye Kararı 2012, https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12010:0::NO:::
• ILO, (2015). ILO, 2015 tarihli ve 204 sayılı Kayıtlı Ekonomiye Geçiş Tavsiye Kararı 2015, https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12010:0::NO.
• ILO, (2021a). ILO, Uluslararası Göçmen İşçiler Küresel Tahminleri 2021, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/genericdocument/wcms_811865.pdf
• ILO, (2021b). ILO, Göçmen İşçiler, Mülteciler ve Ailelerini Sosyal Koruma Kapsamına Almak 2021, wcms_828383.pdf (ilo.org)
• ILO NORMLEX, (2023). Information System on International Labour Standards 2023, Recommendations (ilo.org)
• IOM, (2019). IOM, Göç Terimleri Sözlüğü 2019, https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
• Martin, P. L. (2016). Migrant Workers in Commercial Agriculture 2016, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---migrant/documents/publication/wcms_538710.pdf
• Massey D. S. (2016). Göç kuramlarında kayıp halka. Göç Dergisi, 3(2), 143-165. https://doi.org/10.33182/gd.v3i2.576
• NORMLEX, (2022). Information System on International Labour Standards, https://normlex.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12000:0::NO:::
• Nowell, L. S., Norris, J. M., White, D. E., & Moules, N. J. (2017). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International Journal of Qualitative Methods, 16(1), 1-13. https://doi.org/10.1177/1609406917733847
• PALM, (2023). PALM, Scheme Announcements - Federal Budget 2023, https://www.palmscheme.gov.au/
• RG, (2013). 6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu. Sayı: 28615, Tarih: 04.04.2013.
• RG, (2016a). 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu. Sayı: 29800. Tarih: 13.8.2016.
• RG, (2016b). Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik. Sayı: 29594, Tarih: 15.01.2016.
• RG, (2022). Uluslararası İşgücü Kanunu Uygulama Yönetmeliği. Sayı: 31738, Tarih: 02.02.2022.
• Saliji, T. (2018). Avrupa Birliği geri kabul anlaşmaları: Türkiye örneği [Yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Sarper, S. (2009). İş Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, s. 231.
• Sayın, C. 2023. Tarımda İş Hukuku Ders Notları.
• Stalker, P. (1994). The Work of Strangers: A Survey of International Labour Migration 1994, https://digitallibrary.un.org/record/160027
• Statistics Canada, (2020). Statistics Canada, COVID-19 Disruptions and Agriculture: Temporary Foreign
• Workers 2020, https://www150.statcan.gc.ca/n1/pub/45-28-0001/2020001/article/00002-eng.ht
• UK, (2023). UK, Seasonal Worker visa (Temporary Work) 2023, https://www.gov.uk/seasonal-worker-visa
• USCIS, (2023a). USCIS, Temporary (Nonimmigrant) Workers 2023, https://www.uscis.gov/working-in-the-united-states/temporary-nonimmigrant-workers
• USCIS, (2023b). USCIS, H-2A Temporary Agricultural Worker Program 2023, https://www.uscis.gov/search?query=h2a%20temporary%20agricultural%20workers%20uscis
• Yılmaz, M. (2017). Giresun ili fındık işletmelerinde çocuk işçiliği [Yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Yılmaz, M., Sayın, C., & Bozoğlu, M. (2021). Mevsimlik gezici tarım işçiliğinde tarım aracılığının rolü: Giresun ili fındık örneği. Mediterranean Agricultural Sciences, 34(2), 189-194. https://doi.org/10.29136/mediterranean.822016