PRODUCERS’ EXPECTATIONS AND KNOWLEDGE LEVELS REGARDING GEOGRAPHICAL INDICATIONS: THE CASE OF KAYSERI YAMULA PATLICANI (EGGPLANT)

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 75 - 88, 31.10.2025

İlayda Algan , Mehmet Akif Doğan , Mustafa Kan

Öz

This study investigates the knowledge levels and expectations of producers of Yamula Patlıcanı (Eggplant), which was officially registered as a geographical indication (designation of origin) in Kayseri province in 2007. Data were collected through structured questionnaires administered to 55 producers between December 2023 and February 2024. Findings indicate that 90.91% of producers were familiar with the concept of geographical indications, while 66.00% considered themselves sufficiently informed. The Yemliha Agricultural Development Cooperative emerged as the primary source of awareness, and its presence and activities in the region played a crucial role in building this knowledge base. Producers’ main expectation from the geographical indication is the expansion of market opportunities, with 76.36% affirming that it has already brought positive contributions to the region. Nevertheless, nearly half of the producers described the functioning of the system as only “partial,” pointing to ongoing challenges in its implementation. Key problems identified include the declining effectiveness of the Yemliha Cooperative and difficulties associated with the involvement of key stakeholders.

Anahtar Kelimeler

Yamula Patlıcanı (Eggplant) , Geographical Indication , Protected designation of origin (PDO) , Local Development , Kayseri-Türkiye

Proje Numarası

TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2023/1

ÜRETİCİLERİN COĞRAFİ İŞARETE YÖNELİK BEKLENTİLERİ VE BİLGİ DÜZEYLERİ: KAYSERİ YAMULA PATLICANI ÖRNEĞİ

Öz

Bu çalışma Kayseri ilinde 2007 yılında coğrafi işaret (menşei işaret) olarak tescil ettirilen Yamula Patlıcanı üreticilerin coğrafi işaret konusunda bilgi düzeyleri ve coğrafi işaretten beklentilerinin ortaya konulması amacı ile yürütülmüştür. Aralık 2023-Şubat 2024 tarihleri arasında 55 Yamula Patlıcanı üreticisi ile anket soru formları doldurularak veriler toplanmıştır. Araştırma sonucunda üreticilerin %90,91’inin coğrafi işaret kavramını duyduğu ve %66,00’inin de bu konuda yeterli bilgiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Coğrafi işaret kavramının duyum kaynağında en önemli rol Yemliha Tarımsal Kalkınma Kooperatifine aittir. Bölgede kooperatifin varlığı ve bu konuda önemli faaliyetlerde bulunması bu bilincin oluşmasında etkili olduğu söylenebilir. Bölgede coğrafi işaret konusundaki en büyük beklenti Pazar alanının genişlemesi yönünde iken üreticilerin %76,36’sının coğrafi işaretin bölgeye olumlu katkısı olduğunu belirtmiştir. Coğrafi işaret sisteminin bölgede işlemesi hususunda üreticilerin yarıya yakınının kısmen diye cevap vermeleri sistemin işleyişinde sorunlar olduğunu göstermektedir. Bu konuda gerek Yemliha Tarımsal Kalkınma Kooperatifinin eski işlevinden uzak olması gerekse sistemin işleyişinde anahtar kişilerin varlığındaki sorunlar bölgedeki coğrafi işaret sistemi ile ilgili temel sorunlar olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yamula Patlıcanı , Coğrafi İşaret , Menşei İşareti , Yerel Kalkınma , Kayseri-Türkiye

Etik Beyan

Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu’ndan 16.11.2023 tarih ve 2023/10/03 sayılı Etik Kurul izni alınmıştır.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2023/1

Teşekkür

Bu çalışma TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı kapsamında 2023/1 çağrı döneminde desteklenen “Coğrafi İşaretlerin Yerel Kalkınma Yönüyle Değerlendirilmesi: Kayseri İli “Yamula Patlıcanı” Örneği” isimli çalışmadan elde edilen verilerden derlenmiştir

Kaynakça

• Berg, P. G., Ignatieva, M., Granvik, M., & Hedfors, P. (2013). Green-blue infrastructure in urban–rural systems—Introducing resilient citylands. Nordic Journal of Architectural Research, 2, 11-42.
• Bosona, T., Gebresenbet, G., Nordmark, I., & Ljungberg, D. (2011). Integrated logistics network for the supply chain of locally produced food, Part I: Location and route optimization analyses. Journal of Service Science and Management, 4(2), 174-183.
• Coley, D., Howard, M., & Winter, M. (2009). Local food, food miles and carbon emissions: A comparison of farm shop and mass distribution approaches. Food Policy, 34, 150-155.
• eAmbrosia. (2025). Geographical indications register-Türkiye. https://ec.europa.eu/agriculture/eambrosia/geographical-indications-register/
• Ekonomik Forum. (2016). Coğrafi işaretli ürünler için özel bir yapıya ihtiyaç var. Ekonomik Forum Dergisi. Erişim adresi: http://haber.tobb.org.tr/ekonomikforum/2016/268/018_027.pdf
• Fazlıoğlu, N., Başalan, A., Güven, E. & Eren, T. (2024). Coğrafi işaret konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 8(3), 259-275. https://doi.org/10.54707/meric.1527403
• Fieldman, C., & Hamm, U. (2015). Consumers’ perceptions and preferences for local food: A review. Food Quality and Preference, 40(A), 152-164.
• Gündoğdu, G. (2006). Türk hukukunda coğrafi işaret kavramı ve korunması (Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Halweil, B. (2002). Home grown: The case for local food in a global market. Worldwatch Institute.
• Kan, M., & Belveren, A. (2022). Geographical indication and quality perception: The case of Mersin Province, Türkiye. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 10(9), 1756-1768.
• Kan, M., Doğan, M. A., & Algan, İ. (2024). The role of women in the production of geographical indication registered products: Case of “Yamula Patlıcanı (eggplant). In M. Kantar Davran (Ed.), Kırsal ve tarımsal yaşamda kadın II (Chapter 7, pp. 125–150). Ankara, Türkiye: IKSAD Publishing House. https://dx.doi.org/10.5281/zenodo.14298344
• Kan, M., & Gülçubuk, B. (2008). Kırsal ekonominin canlanmasında ve yerel sahiplenmede coğrafi işaretler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 57-66.
• Kan, M., & Gülçubuk, B. (2021). Küresel gıda pazarında yöresel-yerel gıdalar ve coğrafi işaret sistemindeki gelişmeler. In S. Ak Kuran (Ed.), Gıda paradoksları: Sürdürülebilirliğin zorlukları ve alternatif perspektifler (pp. 219-249). Gazi Kitabevi.
• Kan, M., Kan, A., & Bayraktar, Ö. V. (2019). Türkiye’de coğrafi işaret sistemindeki gelişmelerin yansımaları. Şırnak Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Kongresi, 1312-1322.
• Kan, M., Peker, K., Kan, A., Doğan, H. G., & Özdemir, H. Ö. (2020). Coğrafi işaretlerde denetim ve iyi yönetişim: Elazığ-Baskil üzerinden bir değerlendirme. In H. Kürüm & K. Şen (Eds.), Her yönüyle Baskil (pp. 676-700). Fırat Üniversitesi.
• Kan, M., Kan, A., & Kütükoğlu, Ş. (2021). Kastamonu ili merkez ilçesinde gıda ürünleri tercihinde coğrafi işaretlerin etkisi. International Academician Studies Congress 2021 Spring, Mersin, 79-80.
• Kan, M., Özdemir, H. Ö., Ünal, E., & Dinç, M. (2024). Kırşehir ilinde coğrafi işaret algısı ve coğrafi işaretlerin bölgeye katkısının değerlendirilmesi. In A. Kazankaya & A. Doğan (Eds.), Tarım ve doğa bilimlerine ait güncel perspektif (Bölüm 10, pp. 189–209). İksad Publishing House. https://dx.doi.org/10.5281/zenodo.13145325
• Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS 23 Uygulamalı İstatistiksel Analizler. 1. Baskı, 1195 s. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kesici, T., & Kocabaş, Z. (1998). Biyoistatistik (No. 79). Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları.
• Köklü, N. (1995). Tutumların ölçülmesi ve Likert tipi ölçeklerde kullanılan seçenekler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 28(2), 89-90. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/486/5698.pdf
• Köşker, H. (2020). Coğrafi işaret konusunda yazılmış lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(4), 775-787.
• Lea, E. (2005). Food, health, the environment and consumers’ dietary choices. Nutrition & Dietetics, 62(1), 21-25.
• Martinez, S., Hand, M., Pra, M. D., Pollack, S., Ralston, K., Smith, T., Vogel, S., Clark, S., Lohr, L., Low, S., & Newman, C. (2010). Local food systems: Concepts, impacts, and issues. United States Department of Agriculture. https://www.ers.usda.gov/webdocs/publications/46393/7054_err97_1_.pdf
• Meral, Y., & Şahin, A. (2013). Tüketicilerin coğrafi işaretli ürün algısı: Gemlik zeytini örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 16(4), 16-23.
• Nayal, P., Pandey, N., & Paul, J. (2021). Covid‐19 pandemic and consumer‐employee‐organization wellbeing: A dynamic capability theory approach. Journal of Consumer Affairs. 56:359-390. https://doi.org/10.1111/joca.12399
• Perito, M. A., Sacchetti, G., Mattia, C. D., & Chiodo, E. (2019). Buy local! Familiarity and preferences for extra virgin olive oil of Italian consumers. Journal of Food Products Marketing, 25(4), 462-477.
• Pınar, H., Coşkun, Ö. F., Uysal, E., Gülşen, O., & Yetişir, H. (2017). Farklı Yamula patlıcanı genotiplerinin genetik benzerliklerinin ISSR moleküler markır yardımıyla belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi, 6(2), 157–162.
• Resmi Gazete. (1995). 555 sayılı coğrafi işaretlerin korunması hakkında kanun hükmünde kararnamenin uygulama şeklini gösterir yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/22454.pdf
• Resmi Gazete. (2010). 25.05.2010 tarih ve 27591 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Yamula Patlıcanı coğrafi işaret kararı. https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2010/05/20100525-4.htm#%C3%8703
• Resmi Gazete. (2017). 22.12.2016 tarih ve 6769 sayılı sınai mülkiyet kanunu. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/01/20170110-9.htm
• Réviron, S., & Chappuis, J.-M. (2011). Geographical indication: Collective organization and management. In E. Barham & B. Sylvander (Eds.), Labels of origin for food: Local development, global recognition (pp. 45-62). Wallingford: CAB International. https://doi.org/10.1079/9781845933524.0045
• Saatcı, G. (2019). Coğrafi işaretli yiyeceklerin tanıtım unsuru olarak yöresel yemekler kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Tourismand Gastronomy Studies, 7 (1), 358-374
• Stephanie E., (2003). Slovin's Formula Sampling Techniques, Houghton-Mifflin, New York, USA
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2023). Yerli Ürünlerin (Yamula Patlıcanı Ve Cılgalan Biberi) Islah Çalışması Projesi. https://kayseri.tarimorman.gov.tr/Menu/157/Yerli-Urunlerin-_yamula-Patlicani-Ve-Cilgalan-Biberi_-Islah-Calismasi-Projesi
• Topçu, Y., & Yalçın, S. (2016). Tüketicilerin bölge orijinli/coğrafi işaretli elma tüketim tercihleri için ödeme istekliliği. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 1, 475-484.
• Tosun, E., Pınar, H. & Hasyüncü, S. (2021). Farklı kültürel uygulamaların Yamula Patlıcanının verim ve bazı kalite özellikleri üzerine etkilerinin belirlenmesi. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi, (21), 378-382. https://doi.org/10.31590/ejosat.727626
• TÜİK (2025). Tarımsal Fiyat ve Ekonomik Hesaplar-Patlıcan Fiyatları. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=tarim-111
• TÜRKPATENT. (2019). Yamula patlıcanı coğrafi işaret belgesi. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/c24118df-7148-46ef-91f2-744b5e6fbf32.pdf
• TÜRKPATENT. (2025). Türkiye coğrafi işaretleri. https://ci.turkpatent.gov.tr/
• TÜRKTARIM, (2020). Çiftçilerden 1000’den fazla ata tohumu toplandı. http://www.turktarim.gov.tr/Haber/444/ciftcilerden-1000den-fazla-ata-tohumu-toplandi-
• Vogt, R. A., & Kaiser, L. L. (2007). Still a time to act: A review of institutional marketing of regionally-grown food. Agriculture and Human Values, 25, 241-255.
• Wallgren, C. (2006). Local or global food markets: A comparison of energy use for transport. Local Environment, 11(2), 233-251.
• Winter, M. (2003). Embeddedness, the new food economy and defensive localism. Journal of Rural Studies, 19(1), 23-32.
• Wiseman, S. R. (2018). Localism, labels, and animal welfare. Northwestern Journal of Law and Social Policy, 13(2), 66-83.
• World Trade Organization (WTO). (2021). TRIPS: Geographical indications: Background. Retrieved September 03, 2025, from https://www.wto.org/english/tratop_e/trips_e/gi_background_e.htm
• Yönet Eren, F, & Sezgin, A. C. (2021). Coğrafi işaretli yöresel ürünlerin destinasyonlar açısından önemi: Kapadokya Bölgesi örneği. Journal of Tourism Research Institute, 2 (1), 61-78
• Zuluğ, A. (2010). Coğrafi işaretli gıdalara ilişkin tüketici tercihleri üzerine bir araştırma: İstanbul örneği (Yayınlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.