Bal Arısı ve Ürünlerine Verilen Yöresel Adlar

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 30 - 34, 03.05.2025

Mustafa Güneşdoğdu , Mehtap Gürsoy

https://doi.org/10.31451/ejatd.1606480

Öz

Türkiye, geniş coğrafi sınırları ve köklü tarihi nedeniyle farklı kültürlerin bir arada yaşadığı kozmopolit bir yapıya sahiptir. Bu durum, ülke genelinde çeşitli dillerin ve yerel söylemlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu çalışmada, arıcılıkta yaygın olarak kullanılan kraliçe arı, bal, polen, arı sütü gibi bazı bilimsel terimlerin Türkiye’nin farklı bölgelerinde nasıl adlandırıldığı incelenmiştir. Elde edilen bulgular, bazı terimlerin (örneğin perga, işçi arı, arı sütü) bilimsel adlarıyla yaygın olarak kullanıldığını, bazı terimlerin ise (özellikle kraliçe arı ve propolis) bölgesel farklılıklar gösterdiğini ortaya koymuştur. Öte yandan, apilarnil, bal sirkesi ve arı zehri gibi ürünlerin tanınırlığı düşük olduğundan, yöresel karşılıkları belirlenememiştir. Çalışma sonuçlarına göre; Türkiye’de arıcılıkla ilgili terminolojik çeşitliliğin son derece zengin olduğu ve bölgesel ölçekte çeşitlilik gösterdiği anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arıcılık , Apis mellifera , Terim , Sınıflandırma , Yöresel Ad

Local Names for Honey Bee and Its Products

Öz

Türkiye is a country with a vast geographical structure and a deep-rooted history, resulting in a cosmopolitan society shaped by various cultures over time. This cultural diversity has contributed to the emergence of multiple regional dialects and local terminologies across the country. The present study investigates the regional names of commonly used beekeeping terms in Turkey, such as queen bee, honey, pollen, and royal jelly. Findings indicate that while certain terms—such as perga, worker bee, and royal jelly—are widely used in their scientific forms, others like queen bee and propolis vary significantly across regions. On the other hand, products such as apilarnil, honey vinegar, and bee venom appear to have limited recognition, making it difficult to identify local equivalents. The results of the study show that the terminological diversity in connection with beekeeping in Turkey is extremely rich and varies from region to region.

Anahtar Kelimeler

Beekeeping , Apis mellifera , Term , Classification , Local Name

Kaynakça

• Akyol, E., Baran, Y., 2015. Arı sütünün yapısı, insanlar ve arılar için önemi. Uludağ Arıcılık Dergisi, 15 (1): 16-21.
• Akyol, Y., 2013. Derleme Sözlüğü'nde Ilgın'dan Derlenmiş Sözcükler Üzerine Adbilimsel Bir Yaklaşım. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (28): 25-30.
• Anderson, K. E., Carroll, M. J., Seehan, T., Mott, B. M., Maes, P., CorbyHarris, V., 2014. Hive-stored pollen of honey bees: Many lines of evidence are consistent with pollen preservation, not nutrient conversion. Molecular Ecology, 23: 5904–5917.
• Anonim, 2020. TSE 3036 Bal Standardı. 22 Nisan 2020 Kabul Tarihli Bal Standardı, Ankara. (Erişim linki: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/04/20200422-13.htm).
• Bankova, V. S., De Castro, S. L., Marcuccı, M. C., 2000. Propolis: recent advances in chemistry and plant origin. Apidologie, 31: 3- 15.
• Burdock, G. A., 1998. Review of the biological properties and toxicity of bee propolis (propolis). Food and Chemical Toxicology, 36: 347-363.
• Connor, L. J., Muir, R. G. 2013. Pollen and Bee Bread. American Bee Journal, 153: 727-729.
• Couto, R. H. N., Couto, L. A., 2006. Apicultura: Manejo e Produtos, Funep, Jaboticabal, 3rd edition, Brazil.
• Demirtaş, N., 2017. Anadolu’da yerel bilgi ve sözlü kültürün kaybolma süreci üzerine bir inceleme. Türk Halk Kültürü Araştırmaları Dergisi, 15(2): 45–59.
• Güneşdoğdu, M., Şekeroğlu, A., Tainika, B., 2021. Effect of using drone brood cells as traps against Varroa destructor (Varroa Mite). Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 9(6): 1226-1231.
• Herbert, W. E. J., Shimanuki, H., 1982. Effect of population density and available diet on the rate of brood rearing by honey bees offered a pollen substitute. Apidologie, 13: 21–28.
• Karabagias, I. K., Badeka, A. V., Kontakos, S., Karabournioti, S., Kontominas, M. G., 2014. Botanical discrimination of Greek unifloral honeys with physico-chemical and chemometric analyses. Food Chemistry, 165: 181-190.
• Karadal, F., Yıldırım, Y., 2012. Balın kalite nitelikleri, beslenme ve sağlık açısından önemi. Erciyes Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi, 9 (3): 197-209.
• Krell, R., 1996. Value-added products from beekeeping. FAO Agricultural Services Bulletin No. 124 Food and Agriculture Organization of the United Nations Rome.
• Tan, A., Uğureli, A., 2017. Kesikkeli Köyünden Derleme Sözlüğü’ne Katkılar. Diyalektolog Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 16: 223-239.
• Türk Dil Kurumu (TDK), 2023. Derleme Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr [Ziyaret Tarihi: 06.04.2025]
• Marcucci, M.C., 1995. Propolis: chemical composition, biological properties and therapeutic activity. Apidologie, 26: 83–99.
• Yıldırım, S., Atalay, A., 2019. Yöresel terimlerin kültürel aktarımdaki yeri: tarımsal terminoloji üzerine bir değerlendirme. Etnografya ve Dil Araştırmaları Dergisi, 3(1): 78–90.