Turkish Terminology of The Concept of Gold Habiliment Composition in The Early Saka Period of Eastern Eurasia

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 140 - 148, 27.08.2025

Emre Sevinç

https://doi.org/10.31451/ejatd.1650670

Öz

The study suggests naming the entirety, which is generally referred to in the literature as the golden clothed man or golden man, consisting of clothing, jewelry, and weapon elements created or decorated with gold, dressed or equipped on the bodies of the dead, found in elite kurgans belonging to the Early Iron Age (interval between the 8th and 2nd centuries BC) in Eurasia, as the gold habiliment composition. The study aims to terminologically analyze the concept by focusing on the characteristics, naming, and definitions of the gold habiliment compositions in the Eastern Eurasian geography within the framework of the Early Saka Period dated to the interval between the 8th and 6th centuries BC, which is the period when the concept was formed.

Anahtar Kelimeler

Saka , Scythian , Golden Man , Eurasia , Clothing , Terminology

Doğu Avrasya Erken Saka Dönemi Altın Giyim Kuşam Kompozisyonu Kavramının Türkçe Terminolojisi

Öz

Makale -bilimsel çalışmalarda genellikle altın giyimli adam veya altın adam olarak adlandırılan- Avrasya'da Erken Demir Çağı'na (MÖ 8. ile MÖ 2. yüzyıllar aralığı) ait seçkin kurganlarında bulunan, ölülerin bedenlerine giydirilmiş veya kuşandırılmış altın ile oluşturulmuş ya da süslenmiş giyim, takı, silah unsurlarından oluşan bütüne altın giyim kuşam kompozisyonu isimlendirmesini önermektedir. Çalışma, kavramın oluştuğu dönem olan MÖ 8. ile MÖ 6. yüzyıllar aralığına tarihlenen Erken Saka Dönemi çerçevesinde Doğu Avrasya coğrafyası altın giyim kuşam kompozisyonlarının özellikleri, adlandırması ve tanımlarına odaklanarak kavramı terminolojik olarak analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Saka , İskit , Altın Adam , Avrasya , Giyim , Terminoloji

Kaynakça

• Akişev, A., 1984. İskusstvo i Mifologiya Sakov. Nauka, Almatı.
• Akişev, K., 1978. Kurgan İssık. İsskustvo Sakov Kazahstana. İskusstvo, Moskova.
• Arık, M., 2008. Esik Kurganı, Buluntuları ve Kültür Tarihi Açısından Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: İlhami Durmuş, 177 sayfa, Ankara.
• Beysenov, A., 2014. Sarıarqanıñ Köne Jädigerleri. Beğazı-Tasmola, Almatı.
• Beysenov, A., 2018. Ortalıq Qazaqstandağı Tasmola mädeniyetiniñ eliytalıq obaları. Sayfa: 68-99, Editörler; A. Oñğarulı, A. ve Tenam, P., Qazaq Dalası Ämirşileriniñ Altını, Korey Respüwblıykasınıñ Ulttıq Mädeniy Mura Ğılımıy–Zerttew İynstıytüwtı, Bandıykompiyensiy, Astana.
• Çugunov, K., 2014. Zahoroneniya «zolotıh lyudey» v traditsii nomadov Evrazii (novıye materialı i nekotorıye aspektı issledovaniy). Sayfa: 714-725, Editör; Sadıkov, T. S., Dialog Kultur Evrazii v Arheologii Kazahstana, Astana.
• Çugunov, K., H. Parzinger, A. Nagler, 2017. Pogrebalnıye soorujeniya i inventar. Sayfa: 27-126, Editörler; Çugunov, K., Parzinger, H., Nagler A., Tsarskiy Kurgan Skifskogo Vremeni Arjan-2 v Tuve, Novosibirsk, İzd-vo İAET SO RAN.
• Çugunov, K., ve N. Sutyagina, 2022. Elitnoye Zahoroneniye Ranneskifskogo Vremeni v Kurgane Çinge-Tey I: Predvaritelnaya Publikatsiya i Perspektivı Issledovaniy. Camera Praehistorica. 9 (2): 8-25.
• Durmuş, İ., 2012. İskitler. Akçağ Yayınları, Ankara.
• Herodot., t.y.. Historíai (Tarih). Geliş tarihi 08 Mayıs 2024, gönderen https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Herodotus/home.html
• Luqpanova, Y., 2018. Taqsay altını. Sayfa; 42-66, Editör: Oñğarulı, A., Ulı Dala Murası: Zergerlik Öner Jawharları: C. 3. Ulı Dala Ämirşileriniñ Jawharları. Körme Katalogı, Qazaqstan Respüwblıykası Ulttıq Müwzeyi. Astana.
• Luqpanova, Y., 2019. Erte temir däwirindegi Batıs Qazaqstandıq turğındardıñ kostyumi. Sayfa: 86-107, Editör; Oñğarulı, A., Ulı Dala: Tarıyx pen Mädeniyet: C. 5. Dala Säni: Kostyum Men Toqıma. Körme Katalogı, Qazaqstan Respüwblıykası Ulttıq Müwzeyi. Astana.
• Luqpanova, Y., Sdıkov, M., 2013. Batıs Qazaqstannıñ Ejelgi Köşpendileri (Taqsay I Oba Keşeni Mısalında). Poligrafservis, Ural.
• Oñğarulı, A., 2018a. Batıs Qazaqstannıñ Dala Ämirşileri (J.S.D. VI ğasır ayağı–IV ğasırı). Sayfa: 100-131, Editörler: Oñğarulı, A. ve Tenam, P., Qazaq Dalası Ämirşileriniñ Altını, Korey Respüwblıykasınıñ Ulttıq Mädeniy Mura Ğılımıy–Zerttew İynstıytüwtı, B Bandıykompiyensiy, Astana.
• Oñğarulı, A., 2018b. Jetisüwdağı saq xanzadasınıñ obası. Sayfa: 212-233, Editörler; Oñğarulı, A. ve Tenam, P., Qazaq Dalası Ämirşileriniñ Altını, Korey Respüwblıykasınıñ Ulttıq Mädeniy Mura Ğılımıy–Zerttew İynstıytüwtı, Bandıykompiyensiy, Astana.
• Oñğarulı, A. (Ed.)., 2019. Körkemdik mädeniyet: Stıyl, kostyum, atrıybüwttar. Sayfa: 86-198, Oñğarulı, A., Ulı Dala: Tarıyx Pen Mədeniyet: C. 1. Mədeniy Şığuw Tek pen Sabaqtastıq. Körme Katalogı. Qazaqstan Respüwblıykası Ulttıq Müwzeyi, Astana.
• Oñğarulı, A., Tenam P., (Ed.)., 2018. Qazaqstannıñ Tarıyxındağı Kesteler. Sayfa: 13-14, Editörler; Oñğarulı, A. ve Tenam, P., Qazaq Dalası Ämirşileriniñ Altını, Korey Respüwblıykasınıñ Ulttıq Mädeniy Mura Ğılımıy–Zerttew İynstıytüwtı, Bandıykompiyensiy, Astana.
• Samaşev, Z., Oñğarulı, A., 2018. Dala Ämirşileriniñ Altını. Sayfa: 22-41, Editör; Oñğarulı A., Ulı Dala Murası: Zergerlik Öner Jawharları: C. 3. Ulı Dala Ämirşileriniñ Jawharları. Körme Katalogı. Qazaqstan Respüwblıykası Ulttıq Müwzeyi. Astana.
• Sevinç, E., 2020. Kazakistan’ın Erken Demir Çağı Buluntu Ortamlarındaki Soygun Problemi. Ğalım-etnograf B.K. Qalşabayevanıñ 60 jasqa toluwına arnalğan «Ulı dala keñistigindegi etnoarxeologıyyalıq zerttewler men etnosaralıq qatınastar mäselesi» attı xalıqaralıq ğılımiy-ädistemelik konferentsiyya materiyaldarı. Düzenleyen: R. Juwmatayev, Qazaq Uwniyversiyteti.
• Sevinç, E., 2021. Kazakistan’ın Erken Demir Çağı Arkeolojik Buluntu Ortamlarındaki Yıpranma Problemi. Omarov Ğanıy Qalıyxanulınıñ 60 Jıldıq Mereytoyına Arnalğan «Ortalıq Azıyyanıñ Ejelgi Jäne Ortağasırlıq Arxeologıyyası: Mädeniyetter Sabaqtastığı Jäne Transformatsıyyası» Attı Xalıqaralıq Ğılımıy Konferentsiyya Materiyaldarı. Düzenleyen: R. Juwmatayev, Qazaq Uwniyversiyteti.
• Sevinç, E., 2024. Erken Saka Dönemi Doğu Avrasya Coğrafyası Elit Kurganlarındaki Altın Giyim Kuşam Kompozisyonları -Tarbağatay ve Sarıarqa Buluntu Sahaları Örneğinde-. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türkiyat Araştırmaları Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, Danışman: Yunus Koç, 573 sayfa, Ankara.
• Suk, S., 2018. Altın jäne bağalı tastar – Qazaqstan jäne Koreya jerindegi bağalı tastardan jasalğan ertedegi äşekeyler. Sayfa: 436-569, Editörler; Oñğarulı, A. ve Tenam, P., Qazaq Dalası Ämirşileriniñ Altını, Korey Respüwblıykasınıñ Ulttıq Mädeniy Mura Ğılımıy–Zerttew İynstıytüwtı, Bandıykompiyensiy, Astana.
• Tolewbayev, Ä., 2018. Rannesakskaya Şiliktinskaya Kultura. Sadvakasov A.K, Almatı.