AN EVALUATION ON THE TURKISH NAMES OF THE EVERGREEN OAKS IN TURKEY

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 26 - 33, 30.10.2019

Ünal Akkemik Orhan Sevgi Hatice Yılmaz Ece Sevgi Yalçın Yılmaz

https://doi.org/10.31451/ejatd.640106

Cited By: 3

Öz

Three
evergreen oak species [Holm oak (Quercus
ilex L.), Kermes oak (Quercus
coccifera L.) and Boz pırnal oak (Quercus
aucheri Jaub. & Spach)] grow naturally in Turkey. Regarding with their
Turkish names, important differences were recognized in scientific literature
and traditional use. The purpose of the paper is to discuss the Turkish names
of the evergreen oak species in the scientific literature and public, and to
offer suggestions for the development of a common language for the use of
Turkish names of these species. In this context, Turkish names “çakpelit” and
“kaba pırnal/piynar” for Quercus ilex,
“dikenli pırnal/piynar” or “kara pırnal/kara piynar” for Quercus coccifera and “boz pırnal” for Quercus aucheri should also be used as the Turkish names for these
oak species.

Anahtar Kelimeler

Quercus ilex, Quercus coccifera, pırnal, piynar, çakpelit, boz pırnal, kaba pırnal, kara pırnal, kermes oak, holm oak

HERDEM YEŞİL MEŞELERİN TÜRKÇE ADLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Türkiye’de üç herdem yeşil meşe türü [pırnal meşesi (Quercus ilex L.), kermes meşesi (Quercus coccifera L.) ve boz pırnal (Quercus aucheri Jaub. & Spach)]
doğal yetişmektedir. Bu türlerin adları bilimsel kaynaklar ve geleneksel
kullanımda yer yer önemli farklılıklar içermektedir. Makalenin amacı,
Türkiye’deki herdem yeşil meşelerin bilimsel kaynaklar ve halk arasındaki
adlarının bir değerlendirmesini yapmak ve bu türlerin Türkçe adlarının
kullanımına yönelik ortak bir dil geliştirme adına öneriler sunmaktır. Bu
kapsamda yapılan değerlendirmelerde, Quercus
ilex için “çakpelit ve kaba pırnal/kaba piynar”, Quercus coccifera için “dikenli pırnal/piynar” ya da “kara
pırnal/piynar” ve Quercus aucheri
için de “boz pırnal/ piynar” adlarının, türlerin Türkçe adları olarak
kullanılmasının uygun olacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Quercus ilex, Quercus coccifera, Quercus aucheri, pırnal, piynar, çakpelit, boz pırnal, kaba pırnal

Kaynakça

• Ahmed, E.D., 2009. History of Natural dyes in North Africa “Egypt”. In (Eds. Thomas Bechtold,, Rita Mussak) Handbook of Natural Colorants. Leopold-Fronzens University, Austria.
• Anonim, 2013. Üsküdar Sokak İsimleri Tarihçesi. Üsküdar Belediyesi Yayınları.
• Adamovic, M., 2014. Floransalı Filippo Argenti’nin Notlarına Göre (1533) 16. Yüzyıl Türkçesi. Çeviren: Aziz Merhan, 2. Bas., Türk Dil Kurumu Yayınları: 914.
• Barbero, M., Loisel, R., Quezel, P. 1992. Biogeography, ecology and history of Mediterranean Quercus ilez ecosystems. In: (Eds: Romane, F., Terradas, J.) Quercus ilex L.ecosystems: function, dynamics and management. Kluwer Academic Publishers. pp: 19-34.
• Baytop, T., 2007. Türkçe Bitki Adları Sözlüğü. Türk Dil Kurumu, Üçüncü baskı, Ankara.
• Bedevian, A.K., 1936. Illustrated Polyglotttic Dictionary of Plant Names: In Latin, Arabic, Armenian, English, French, German, Italian and Turkish Languages, Including Economic, Medicinal, Poisonous and Ornamental Plants and Common Weeds. Argus & Papazian Press.
• Çelebi, E., 2008. Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi: Bursa - Bolu - Trabzon - Erzurum - Azerbaycan -Kafkasya - Kırım – Girit. Hazırlayanlar: Yücel Dağlı - Seyit Ali Kahraman, 2008, 2. Baskı, 2. Cilt, 2. Kitap, Yapı Kredi Yayınları: 2203.
• Deveoğlu, O., Karadağ, R., 2011. Genel Bir Bakış: Doğal Boyarmaddeler. Fen Bilimleri Dergisi, 23(1), 21‐32.
• Duran, A., 1998. Akseki (Antalya) İlçesindeki Bazı Bitkilerin Yerel Adları ve Etnobotanik Özellikleri. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 5(1): 77-92.
• Emre Bulut, G., Tuzlacı, E., 2006. An Ethnobotanical Study in Bozcaada (Çanakkale-Turkey), Pro-ceedings of the IVth International Congress of Ethnobotany (ICEB 2005): 581-583.
• Ertuğ, F., 2002. Bodrum Yöresinde Halk Tıbbında Yararlanılan Bitkiler. 14. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, Bildiriler, Başer K.H.C., Kırımer N., (Eds.), 29-31 Mayıs, Eskişehir.
• Ertuğ, F., 2004. Wild Edible Plants of The Bodrum Area (Muğla, Turkey). Turk J. Bot., 24: 161-174.
• Genç, Y., Yüzbaşıoğlu, M., Harput, ÜŞ., Kuruüzüm-Uz, A., 2012. Antioxidant Activity And Total Phenolic Content of Quercus coccifera L. FABAD Journal of Pharmaceutical Sciences, 37: 17-22.
• Gökmen, 1970. Angiosperm Kapalı Tohumlular. Orman Genel Müdürlüğü, Yayın Sıra No: 523, Seri No: 49, 576 s, Ankara.
• Güneş, S., Savran, A., Paksoy, MY., Koşar, M., Çakılcıoğlu, U., 2017. Ethnopharmacological Survey of Medicinal Plants in Karaisalı and its Surrounding (Adana-Turkey). J Herb Med., 8: 68-75.
• Hedge, I., Yaltırık, F., 1982. Quercus L., 659-683. Şu eserde (Ed. Davis P. H.), Flora of Turkey and the East Aegean Islands, cilt 7, Edinburgh.
• İlçim, A., Varol, Ö., 1996. Hatay ve Kahramanmaraş (Türkiye) illerindeki bazı bitkilerin etnobotanik özellikleri. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 3(1): 69-74.
• Kadem, E., 2015. Herdem yeşil meşe (Quercus L.) türlerinin bazı morfolojik ve anatomik özellikleri üzerine araştırmalar. SDU Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, 103 s.
• Kargıoğlu, M., Cenkci, S., ark., 2010. Traditional Uses of Wild Plants in The Middle Aegean Region of Turkey, Hum. Ecol., 38: 429-450.
• Kasaplıgil, B., 1981. Past and present oak of Turkey. Part 1. Phytologia, Vol. 49, No2, 95-146.
• Menitsky, Y.L., 2005. Oaks of Asia. Science Pub. Inc., 549 s.
• Kayacık, H., 1981. Orman ve Park Ağaçlarının Özel Sistematiği. Cilt II, İ.Ü. Yayın No: 2766, O.F. Yayın No: 287.
• Keskin, M., Alpınar, K., 2002. Kışlak (Yayladağı-Hatay) Hakkında Etnobotanik Bir Araştırma, Ot Sistematik Botanik Dergisi, 9, 2, 91-100.
• Koyuncu, O., Yaylacı, Ö.K., 2009. Tokur, S., Geyve (Sakarya) ve Çevresinin Etnobotanik Açıdan İncelenmesi. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 16(1): 123-142.
• Kubbealtı Lügâtı, 2011. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Maş Matbaacılık, ISBN: 975 - 6444 - 23 - 3.
• Polat, R., Satıl, F., 2010. Ethnobotanical İnvestigations at Havran and Burhaniye (Balıkesir). TÜBA-KED, 8: 65-100.
• Redhouse, 1979. İngilizce-Türkçe Redhouse Sözlüğü, Redhouse Yayınları, İstanbul.
• Satıl, F., Akçiçek, E., Selvi, S., 2008. Madra Dağı (Balıkesir/İzmir) ve Çevresinde Etnobotanik Bir Çalışma. Bibad 1(1): 31-36.
• Simpson M.A., 2000. Cassell’s Latin Dictionary. ISBN:0-8264-5378-3.
• Stearn, W.T. 1991. Botanical Latin. ISBN: 0-7153-8548-8.
• Şenol, F.S, Şekeroğlu, N., Gezici, S., Kılıç, E., Orhan, İ.E, 2018. Neuroprotective Potential of the Fruit (acorn) from Quercus coccifera L., Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 42: 82-87.
• Tuzlacı, E., 2011. Türkiye Bitkileri Sözlüğü. (Genişletilmiş 2. Baskı). Alfa Yayınları, İstanbul.
• Tuzlacı, E., Erol, M. K., 1999. Turkish Folk Medicinal Plants, Part II:Eğirdir (Isparta). Fitoterapia, 70, 593-610. Tuzlacı, E., Sadıkoğlu E., 2007. Turkish folk medicinal plants, part VI: Koçarlı (Aydın). J. Fac. Pharm. Istanbul 39: 25-37.
• Uğulu, I., 2011. Traditional ethnobotanical knowledge about medicinal plants used for external therapies in Alasehir, Turkey, Int. J. Med. Arom. Plants, 1(2): 101-106.
• Uğurlu, E., Secmen, O., 2008. Medicinal plants used in the villages of Yunt Mountain (Manisa-Turkey), Fitoterapia 79: 126-131.
• Yaltırık, F., 1984. Türkiye Meşeleri Teşhis Kılavuzu. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı Genel Müdürlüğü Yayını, Yenilik Basımevi, İstanbul.
• Yaltırık, F. 1988. Dendroloji Ders Kitabı II Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Bölüm I. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Yılmaz, H. 2014. Quercus L. S. 338-356. Şu eserde: (Ed. Ünal Akkemik). Türkiye’nin Ağaç ve çalıları. OGM Yayınları, Ankara.