Türkiye Yeradbiliminde Leksik-Semantik Sınıflandırma Meselesi

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 1, 10 - 21, 09.01.2015

İbrahim Şahin

Öz

Özet: Türkiye yeradbiliminde kuramsal çalışmaların yetersizliği, terimlerde olduğu gibi malzemenin sınıflandırılmasında da görülmektedir. Türk yeradı verme kültürünün her yönüyle ortaya çıkartılması için gerekli olan leksik-semantik sınıflandırma da bu durumdan istisna değildir. Bu makale çerçevesinde Türkiye’de yapılan 9 lisansüstü tez, 4 makale ve bildiri, bir kitap söz konusu sınıflandırma açısından incelenmiştir. Sonuçta, Türkiye yeradbiliminde leksik-semantik sınıflandırma konusunda ortak bir yaklaşım bulunmadığı görülmüş ve yeni bir sınıflandırma yapılmıştır. Genel çerçevesi Sovyetler Birliği dilciliğinden alınan bu sınıflandırma, Türkiye’deki yeradları göz önüne alınarak yeniden düzenlenmiş ve bu alanda çalışan araştırmacıların dikkatine sunulmuştur.

Anahtar Sözcükler: Türkiye yeradbilimi, sınıflandırma sorunu, leksik-semantik sınıflandırma, yeradbilim terimleri

Abstract: The lack of theoretical studies in Turkish place-name studies on the classification of the material is also observed on the terms. The lexical-semantic classification, that is important for displaying the Turkish place naming culture, is no exception of this case, too. Within the framework of this paper 9 master’s thesis, 4 articles-papers, and a book written in Turkey were examined with regard to above mentioned classification. As a result, it is understood that there is a lack of a common approach in Turkish place-names about the above mentioned classification. So a new lexical-semantic classification, that its general framework is taken from Soviet Union linguistics, was made. Taking into account the revised place names in Turkey, this classification is brought to the attention of researchers working in this field.

Key words: Turkish place-names studies classification issue, lexical-semantic classification, toponimical terms

Anahtar Kelimeler

Türkiye yeradbilimi, sınıflandırma sorunu, leksik-semantik sınıflandırma, yeradbilim terimleri

Kaynakça

• ADA, Ebru (2012), Eskişehir İli Yer Adları. Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.
• AÇIKGÖZ, Fatma (2004), 438 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530) I-II’ye göre Ankara, Çankırı ve Sultanönü Sancaklarında Yer Adları, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale.
• AKSAN, Doğan (1974), “Anadolu Yer Adları Üzerine En Yeni Araştırmalar”, TDAY Belleten, Sayı: 1973-74, s.185-193, Ankara.
• ALBAYRAK, Osman (2011), Ordu İlinin Resmi Kaynaklarındaki Yer Adları Üzerine İncelemeler, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• ALTUNIŞIK, İbrahim (2009), Coğrafi Bakımdan Batman İli Yer Adları, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• BAŞKAN, Özcan (1970), “Türkiye Köy Adları Üzerine Bir Deneme”, TDAY Belleten, s. 237-251. Ankara, 1971.
• ÇAYLAN, Fahriye (2013), Aksaray İli ve İlçeleri Yerleşim Adları Üzerine Bir Dil İncelemesi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• ÇELEBİ, Ümmühan (2007), Sakarya İli Yerleşim Yeri Adları, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Eskişehir Kent Rehberi (2003), Eskişehir.
• ERKOL, Fadime (2013), Afyonkarahisar İli Çay İlçesinin Mikrotoponimleri ve Dil İncelemesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• GÜLENSOY, Tuncer (1998), “Anadolu Yer Adlarına Genel Bir Bakış”, Prof. Dr. Dursun Yıldırım Armağanı, s. 41-48, Ankara.
• KALAFAT, Yaşar (2012), Türk Kültürlü Halklarda Mitler, Berikan Yayınevi, Ankara.
• KONKOBAYEV, K. (1980), Toponimiya Yujnoy Kirgizii, Akademiya Nauk Kirgizskoy SSR, İzdatel’stvo “İlim”, Frunze.
• KÖSE, Salih (2014), İzmir-Karaburun Yöresi Mikrotoponimleri ve Dil İncelemesi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• KURGUN, Levent (2002), Denizli İli Yer Adları, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Denizli.
• ----------------------- (2007), “Türk Toponimisi Üzerine Bir İnceleme”, Uluslar arası Türklük Bilgisi Sempozyumu, 25-27 Nisan 2007, Bildiriler-2, s.735-747, Erzurum.
• PODOL’SKAYA, N. V. (1978), Slovar’ Russkoy Onomastiçeskoy Terminologii, İzdatel’stvo “Noauka”, Moskva.
• ÖZ, Suat (2007), Evliya Çelebi Seyahatnamesi’ne Göre Anadolu’da Yer Adları, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale.
• SAKAOĞLU, Saim (2001), Türk Ad Bilimi I, TDK Yayınları.
• ŞAHİN, İbrahim (2006), Eski Türkçe Dönemi (VI-XI. Yüzyıl) Temel Eserlerinde Geçen Yer Adları, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Bişkek.
• ŞAHİN, İbrahim (2011), “Yeradıbilimi Araştırmalarında Mikrotoponiminin Yeri, Önemi ve Araştırma Yöntemi: Tırnak Köyü (İçel/Gülnar) Örneği”, Turkish Studies, Sayı: 6/1, s. 1807-1830.
• -------------------- (2013), "Türkiye Yeradbiliminde Terim ve Tür Sınıflandırması Sorunları", Avrasya Terim Dergisi, Sayı: 1/1, s. 46 - 58.
• ŞENEL, Mustafa, (2013), Elazığ İli Yer Adları Üzerine Bir İnceleme, Manas Yayıncılık, Elazığ.
• ÜRÜN, Berna (2009), Iğdır ve Ardahan İllerinin Yer Adları ve Tasnifi, Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• YILDIRIM, Mehmet (2006), Uşak İli ve İlçeleri Yerleşim Yeri Adları (Orun)'nın Yapı ve Köken Bakımından İncelenmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi).