Doğa ve Bilimle İlgili Terim ve Kavramların Yükseköğretimde Bilinme Düzeyinin Araştırılması

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 1, 1 - 10, 28.04.2023

Gülşah Çobanoğlu , Handan Kurtulmuş Sancak , Dilara Tükenmez , Ece Nur Akın , Aybüke Varol , Damla Çuha , Ezgi Özen

https://doi.org/10.31451/ejatd.1252360

Öz

Gelişen bilim ve teknoloji, artan çevre sorunları ve iklim krizi gibi konular beraberinde terminolojiye çok sayıda yeni terim ve kavram katmaktadır. Bu araştırmada, ekolojik (doğa-çevre), biyolojik ve teknolojik alanlarda kullanılan güncel terim ve kavramların, seviye ve bölüm sınırlaması olmadan Türkiye çapında üniversite öğrencileri arasındaki bilinme düzeyinin ortaya koyulması hedeflenmiştir. İlgili alanlarda belirlenen terimler 3 grupta kategorize edilmiştir. Her grupta 20 terim olmak üzere toplam 60 terim ve kavramdan oluşan bir anket hazırlanarak internet formları aracılığıyla hedef kitleye sunulmuştur. Çalışma sonuçları, üniversite öğrencileri arasında en iyi bilinen terimlerin sırasıyla besin piramidi, tür ve yapay zekâ; en az bilinen terimlerin ise biyomimikri, hemerobi ve biyoremediasyon olduğunu göstermiştir. Ayrıca katılımcıların terimleri bilme düzeyleri ile anketin girişinde sorulan okudukları bölümler, yaşadıkları yerleşim birimi, cinsiyeti, çevreyle ilgili faaliyetleri, doğayı koruma konusundaki duyarlılıkları arasında kurulan ilişkiler değerlendirilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler yükseköğretimde okuyan öğrencilerin bilimsel terimlere ve kavramlara karşı farkındalık düzeylerinin anlaşılması konusunda katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çevre terimleri, Biyolojik terim, Teknolojik terim, Bilimsel terminoloji, Farkındalık

Researching The Level of Knowledge of Terms And Concepts Related to Nature And Science in Higher Education

Öz

Issues such as developing science and technology, increasing environmental problems and climate crisis add many new terms and concepts to the terminology. In this research, it is aimed to reveal the level of awareness among university students across Turkey, without the limitation of level and department, of the current terms and concepts used in ecological (nature-environment), biological and technological fields. The terms determined in the related fields are categorized in 3 groups and a questionnaire consisting of a total of 60 terms and concepts, 20 terms in each group, was prepared and presented to the target audience via internet forms. The results of the study showed that the most well-known terms in the top three ranks among the university students were Food pyramid, Species and Artificial intelligence, and the least known ones were Biomimicry, Hemerobia and Bioremediation. In addition, the relationships established between the level of knowing the terms of the participants and information in the entrance of the questionnaire such as the departments they studied at, the place of residence, gender, environmental activities, and sensitivity to nature conservation were evaluated. One of the results of these questions is that the level of knowing the term Herbarium of the students visiting the botanical garden is not as high as expected. The data obtained in the study contribute to the understanding of the level of awareness of the students studying in higher education towards scientific terms and concepts.

Anahtar Kelimeler

Environment terms, Biological term, Technological term, Scientific terminology

Kaynakça

• Acar, B., Tosun, Z. D., Vurgun, A., Sarız, M., 2021. Ortaöğretim 9. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı. MEB Yayınları, Ankara.
• Afacan, E., Avcı, N., 2020. Koronavirüs (Covid-19) Örneği Üzerinden Salgın Hastalıklara Sosyolojik Bir Bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5): 1-14.
• Arıkan, R., 2018. Anket Yöntemi Üzerinde Bir Değerlendirme. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1): 97-159.
• Arslan, N., Durukan, E., 2019. Türkçe Öğretmen Adaylarının Teknolojik Sözcük Tercihleri. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2): 101-111.
• Ataklı, G., Kuran, H., 2022. İklim Değişikliği Farkındalık Ölçeğinin Geliştirilmesi. Biyolojik Çeşitlilik ve Koruma, 15(2): 150-161.
• Aydın, F., Kaya, H., 2011. Sosyal Bilimler Lisesi Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının Değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (24): 229-257.
• Aydınoğlu, A. U., Özdemir, B. E., 2022. Yeşil Mutabakat: Tarihçe ve Akademik Araştırmaların İncelenmesi. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 11(2): 107-121.
• Çobanoğlu, G., Özkök, E. A., Özen, E., Yayman, D., Özcan, A., Kaan, T., ve Al-Amoody, A.A., 2021. Çevre Terimlerinin Bilinme Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma. Avrasya Terim Dergisi, 9(2): 39-53.
• Demirbilek, E., Kolotoğlu, S., Akan, Ş., 2019. Ortaöğretim 11. Sınıf Fen Lisesi Biyoloji Ders Kitabı. 2. Baskı. MEB Yayınları, Ankara.
• Erdoğan, S., 2020. Enerji, Çevre ve Sera Gazları. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1): 277-303.
• Eryılmaz, G. A., Kılıç, O., 2018. Türkiye’de Sürdürülebilir Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21(4): 624-631.
• Eryılmaz, H., 2015. Biyomimikri ve Ergonomi: Tasarımda Doğadan Yenilikçi İlham. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 3(3): 469-474.
• Gül., S., Aydoğmuş, M., Çobanoğlu, İ. H., Türk, H., 2018. Üniversite Öğrencilerinin Çevre Bilinçlerinin İncelenmesi: On dokuz Mayıs Üniversitesi Örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(3): 13-28.
• Harman, G., Çelikler, D., 2016. Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Geri Dönüşüm Kavramı Hakkındaki Farkındalıkları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(1): 331-353.
• Kamiloğlu, F., Yurttaş, Ö. U., 2014. Sosyal medyanın bilgi edinme ve kişisel gelişim sürecine katkısı ve lise öğrencileri üzerine bir alan çalışması. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 21: 129-150.
• Karakoyun, F., Kavak, M., 2008. Web Anketin Yararları ve Bir Uygulama Örneği Olarak Fizik Tutum Ölçeğine Uygulanması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (11): 129-141.
• Kayhan, F. E., Yön Ertuğ, N. D., 2022. Müsilaj Sorunu ve Karakterizasyonu. Doğanın Sesi, 5(9): 4-16.
• Kocataş, A., 2014. Ekoloji, Çevre Biyolojisi. 13. Baskı. Dora Yayıncılık, Bursa.
• Oğuz, D., Çakcı, I., Kavas, S., 2011. Yükseköğretimde Öğrencilerin Çevre Bilinci. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12(1): 34-39.
• Önder, A., 2022. Dijital Rönesans ve NFT Eserler İlişkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 9(3): 377-394.
• Özata Yücel, E., Özkan, M., 2014. Ortaokul öğrencilerine yönelik çevresel tutum ölçeği geliştirilmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1): 27-48.
• Özdemir, O., 2010. Doğa Deneyimine Dayalı Çevre Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Çevrelerine Yönelik Algı ve Davranışlarına Etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27): 125-138.
• Özsevgeç, T., Batman, D., Yazar, E., Yiğit, N., 2014. Öğretmen Adaylarının Teknolojik Terim Farkındalıklarının Belirlenmesi. Eğitim ve Bilim, 39(173): 234-248.
• Polat, M., Karahan, A., 2009. Multidisipliner Yeni Bir Bilim Dalı: Biyoinformatik ve Tıpta Uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 16(3): 41-50.
• Polat, B., Sevgi, O., 2019. Bazı Ekoloji Terimlerinin Kamuoyu Tarafından Bilinme Düzeylerinin Analizi. Avrasya Terim Dergisi, 7(2): 35-46.
• Sancak, İ. T. B., 2022. Çevresel Bilincin, Tutum ve Davranış Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi: Bingöl Üniversitesi Örneği. Akademik matbuat, 6(1): 91-110.
• Savaş, B.Ç., Karababa, B., Turan, M., 2022. Metaverse Bilgi Düzeyi: Beden Eğitimi ve Spor Öğretmeni Adayları Üzerine Bir İncelenme. Uluslararası Egzersiz Psikolojisi Dergisi, 4(1): 18-29.
• Sevgi, O., 2004. Fen Bilimleri Sözlüklerinde Türkçe Kelime Kullanımı. V. Türk Dil Kurultayı.
• Sevgi, O., 2015. Ecology Teriminin Türkçe Karşılıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Terim Dergisi, 3(1): 27-46.
• Sevgi, O., 2020a. Yeşil Terimler ve Anlamları. Avrasya Terim Dergisi, 8(1): 44-61.
• Sevgi, O., 2020b. Canlı Çeşitliliği Teriminin Kullanımları Üzerine İnceleme. Avrasya Terim Dergisi, 8(3): 146-156.
• Sevgi, O., 2023, ÇED Raporlarında Kullanılan Kavram ve Terimler İstanbul Kanalı ve Havalimanı Örnekleriyle. İstanbul: Bağlam Yayınları, pp.280.
• Soysal, A., Demiral, Y., 2007. Kapalı Ortam Hava Kirliliği. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 6(3): 221-226.
• Straughan, R. D., Roberts, J.A., 1999. Environmental Segmentation Alternatives: a Look at Green Consumer Behavior in the New Millennium, Journal of Consumer Marketing, 16(6): 558-575.
• Şenyurt, A., Temel, A.B., Özkahraman, Ş., 2011. Üniversite Öğrencilerin Çevresel Konulara Duyarlılıklarının İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(1): 8-15.
• TDK- Türk Dil Kurumu Sözlükleri, 2022, https://sozluk.gov.tr
• Yıldız Soysal, T., 2022. Ortaöğretim 10. Sınıf Biyoloji Ders Kitabı. Baskı yazmıyor. Tuna Yayınları, Ankara.