Development of Dyadic Relationship Scale

Yıl 2014, Cilt: 56 Sayı: 56, 1 - 17, 01.03.2014

Özlem Haskan Avcı

https://doi.org/10.14689/ejer.2014.56.6

Öz

Development of Dyadic Relationship Scale

Öz

Problem Statement: The rise of premarital studies brings along questions about the evaluation of effectiveness of educational programs developed for preparing young individuals for marriage and family life. Purpose of Study: The purpose of this study is to develop Dyadic Relationship Scale for university students. This study introduces Dyadic Relationship Scale (DRS) developed on the basis of Turkish culture. Methods: Validity and reliability studies for the DRS were conducted with the participation of 1115 students of Hacettepe University, Ankara, Turkey. The data obtained were analyzed by the SPSS software. Construct
validity of the DRS was examined with the exploratory factor analysis. The DRS prepared is five point Likert scale having five subscales and 78 items. The five subscales are Communication, Romanticism-Sexuality, Conflict Solving, Social Support, and Acceptance of Differences. Findings and Results: The Communication subscale displays a 6-factor structure and explains 64.2% of the total variance, while the Romanticism- Sexuality subscale displays a 5-factor structure and explains 61.5% of the total variance, the Conflict Solving subscale displays a 5-factor structure and explains 60.1% of the total variance, the Social Support subscale displays a 2-factor structure and explains 63.3% of the total variance and the Acceptance of Differences subscale displays a 5-factor structure and explains 60.7% of the total variance. On the other hand, criterion-related validity was analyzed between the DRS and the Pre-Marital Relationship Assessment Scale. Based on the data obtained from 181 university
students, a positive and significant correlation at the level of .824 was determined between two scales. Reliability of the DRS was analyzed in two ways. Firstly, Cronbach alpha coefficient was calculated for all subscales of the DRS. Alpha coefficients were calculated to be .77 for the Communication subscale, .88 for the Romanticism-Sexuality subscale, .85 for the Conflict Solving subscale, .91 for the Social Support subscale and .79 for the Acceptance of Differences subscale. Secondly, reliability coefficients of the DRS, which were analyzed by use of the split-half method, were found to be .61 for the Communication subscale, .64 for the Romanticism-Sexuality subscale, .73 for the Conflict Solving subscale, .69 for the Social Support subscale and .64 for the Acceptance of Differences subscale. Conclusions and Recommendation: Evidences reached for validity and reliability show that the DRS can be validly and reliably used for measuring dyadic relationship levels among university students. Premarital educators can use the DRS in evaluating the effectiveness of their practices.

Anahtar Kelimeler

Dyadic relationship, premarital relationship, premarital counseling, marriage preparation programs

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ([ASPB], (2013). Evlilik Öncesi Eğitim Programı. Retrieved February 9 2013 from http://tv.aile.gov.tr/tr/html/1934/Evlilik-Oncesi-Egitim-Programi
• Bringle, R. & Byers, D. (1997). Intentions to seek marriage counseling. Family Relations , 46, 299-304.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. [Data Analysis and SPSS Practices for Social Science] Ankara: Pegem-A Yayınları.
• Carroll, J. S. ve Doherty, W. J. (2003). Evaluating effectiveness of premarital prevention programs: a meta-analytic review of outcome research. Family Relations, 52(2):105-118.
• Dinçyürek, S., Uygarer, G.. (2012). The role of communication skills on perspectives of university students about marriage during dating (emotional friendship). Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research , 49/A, 151-166.
• Duran, Ş. (2010). Evlilik öncesi ilişki geliştirme programının romantik ilişkiler yaşayan üniversite öğrencilerinin iletişim becerileri, çatışma iletişim tarzları ve ilişki istikrarları üzerine etkisinin incelenmesi. [The investigation of effects of premarital relationships enhancement program on relationshıp stability, conflict communication styles and communication skills of university students with romantic relationship]. Unpublished master thesis, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Kalkan, M., Hamamcı, Z.,Yalçın, İ. (2012). Evlilik öncesi psikolojik danışma. [Premarital Counseling]. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Keitner, G, Heru, A & Glick, I. (2010). Clinical manual of couples and family therapy. Washington DC: Guilford Press.
• Larson, J.H., Holman, T.B., Klein, D.M., Busby, D.M., Stahmann, R.F., Peterson, D. (1995). A review of comprehensive questionnaires used in premarital education and counseling. Family Relations, 44, 245-252.
• Lesage-Higgins, S. A. (1999). Family sculpting in premarital counseling. Family Therapy , 26, 31-38.
• Olson, D. H., & DeFrain, J. (1994). Marriage and the family: Diversity and strengths, Mountain View, CA: Mayfield.
• Peake, T.H. & Steep, A.E. (2005). Therapy with older couples: love stories—the good, the bad, and the movies. In Michelle Harway (Eds), Handbook of couples therapy, (pp. 80-99), Canada: John Wiley &Sons.
• Silliman, B. & Schumm, W.R. (2000). Marriage preparation programs: a literature review. The family journal: Counseling And Therapy For Couples And Families, 8 (2), 133-142.
• Stanley, S.M., Amato, P.R., Johnson, C.A., & Markman, H.J. (2006). Premarital education, marital quality and marital stability: findings from a large, random household survey. Journal of Family Psychology, 20 (1), 117-126.
• Sullivan, K. T., Pasch, L. A., Cornelius, T., & Cirigliano, E. (2004). Predictors of participation in premarital prevention programs: the health belief model and social norms. Family Process, 43, 175-194.
• Türkiye İstatistik Kurumu ([TÜİK], 2012). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri, 1. Dönem 2012 Retrieved: March 30 2012 from http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10849
• Yalçın, İ. (2010). İlişki geliştirme programının üniversite öğrencilerinin ilişki doyum düzeylerine etkisi . [The effectiveness of the relationship enhancement program on relationship satisfaction of university students]. Unpublished doctoral dissertation, Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Yılmaz, T. & Kalkan, M. (2010). Evlilik öncesi ilişki geliştirme programının çiftlerin ilişki doyumuna etkisi. [The effects of a Premarital Relationship Enrichment Program on relationship satisfaction]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (3), 1893-1920. Çift İlişkileri Ölçeği’nin Geliştirilmesi (Özet) Atıf: Haskan Avcı, Ö. (2014). Development of dyadic relationship scale. Eurasian Journal of Educational Research . , 56, 1-24DOI: http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2014.56.6 Problem durumu
• Sağlıklı bir toplum sağlıklı ailelerden oluşur. Sağlıklı ailelerin varlığı temelde sağlıklı ve işlevsel çift ilişkilerine dayanmaktadır. Türkiye’de ve dünya genelinde evlilik ve aile ile ilgili araştırmalar incelendiğinde, sıklıkla dikkat çekilen konunun boşanma oranları olduğu görülmektedir. Uzmanlar, boşanmaların azaltılabilmesi için halkın, eğitimcilerin ve politikacıların dikkatini evlilik öncesi ilişkiler üzerine çekmekte ve önleyici çalışmaların önemini vurgulamaktadırlar. Yurtdışında uzun yıllardır evlilik öncesi eğitimlerin uygulandığı ve yaygınlaştığı görülmektedir. Ülkemizde de evlilik öncesi dönemin çift ilişkileri üzerindeki etkisi ve önemi anlaşılmış olup Bakanlık düzeyinde evliliğe hazırlanan çiftlere yönelik uygulamaların başlatıldığı görülmektedir. Aynı zamanda, son yıllarda farklı üniversitelerde konuyla ilgili deneysel çalışmalara dayanan bilimsel araştırmaların yapılmış olduğu gözlemlenmektedir. Uygulamaların artması, genç bireylerin evlilik ve aile yaşamına hazırlanmalarında etkili olacak eğitim programlarının nasıl değerlendirileceği konusunu düşündürmektedir. Bu programların etkililiğini değerlendirmede kullanılabilecek bilimsel, geçerli ve güvenilir ölçme araçlarının gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Türkiye’de yapılan çalışmalar incelendiğinde, evlilik öncesi eğitimlerin etkililiğinin değerlendirilmesinde kullanılabilecek geçerliği ve güvenirliği test edilmiş sınırlı sayıda ölçme aracı olduğu görülmektedir. Araştırmanın Amacı Bu çalışmanın amacı, üniversite öğrencilerine yönelik bir Çift İlişkileri Ölçeği geliştirmektir. Çift İlişkileri Ölçeği (ÇİÖ), özellikle evliliğe hazırlık programlarında kullanılabilmesi amacıyla geliştirilmiştir. Bu amaçla yapılan çalışmada, Türk kültüründe geliştirilmiş olan Çift İlişkileri Ölçeği (ÇİÖ) tanıtılmıştır. Araştırmanın Yöntemi ÇİÖ’nün geçerlik ve güvenirlik çalışmaları Hacettepe Üniversitesi’nde öğrenim görmekte olan 1115 üniversite öğrencisi üzerinde yapılmıştır. ÇİÖ’nün geçerliğini sınamak için yapı geçerliği ve benzer ölçekler geçerliği yöntemleri; güvenirliğini sınamak için Cronbach Alpha katsayısı ve testi yarılama yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmada kullanılan tüm veriler SPSS programıyla analiz edilmiştir. Yapı geçerliği için öncelikle, verilerin faktör analizi için uygun olup olmadığını incelemek amacıyla, KMO değerinin .60’dan yüksek, Barlett testinin anlamlı çıkması gerektiği dikkate alınmıştır. Verilerin faktör analizi için uygun çıkması üzerine ölçeğin faktör yapısı ve maddelerin faktör yükleri Açımlayıcı Faktör Analizi ile incelenmiştir. Faktörleştirme tekniği olarak da temel bileşenler analizi seçilmiştir. Analizlerde faktörlerin her bir değişken üzerindeki ortak faktör varyansı, maddelerin faktör yükleri, açıklanan varyans oranları incelenmiştir. Faktör yapılarının belirlenmesinde, maddelerin .30 ve üzerinde faktör yük değerlerine sahip olması bir kriter olarak alınmıştır. Component Matriks tablosunda birinci faktörde maddelerin faktör yüklerinin .30 ve üzerinde olması ile her alt ölçeğin aynı zamanda tek boyutlu olması ve toplam puanının kullanılabilmesi esas alınmıştır. Birbiriyle ilişkili maddelerin bir araya gelerek faktör oluşturması ve faktörlerin daha kolay yorumlanabilmesi amacıyla Varimax eksen döndürme tekniği seçilmiştir. İnceleme sonunda birinci faktörde faktör yük değerleri .30’dan düşük çıkan, faktör yük değerleri farklı faktörlerde birbirine yakın olan, ayırt ediciliği düşük olan ve diğer ölçek maddeleri ile düşük korelasyon veren maddeler ölçeklerden çıkarılmıştır. Faktör analizi sonrasında, ÇİÖ’nün 5 alt ölçekli, 78 maddeden oluşan formu elde edilmiştir. ÇİÖ’de İletişim, Romantizm-Cinsellik, Çatışma Çözme, Sosyal Destek, Farklılıkları Kabul adında beş alt ölçek bulunmaktadır. Elde edilen form üzerinden ölçeğin sözü edilen diğer geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmıştır.
• Araştırmanın Bulguları Faktör analizi çalışmalarına göre, İletişim alt ölçeği 6 faktörlü bir yapı göstermekte ve toplam varyansın % 64,2’sini açıklamaktadır. Romantizm-cinsellik alt ölçeği için 5 faktörlü bir yapı göstermekte ve toplam varyansın % 61,5’ini açıklamaktadır. Çatışma Çözme alt ölçeği 5 faktörlü bir yapı göstermekte ve toplam varyansın % 60,1’ini açıklamaktadır. Sosyal Destek alt ölçeği için 2 faktörlü bir yapı göstermekte ve toplam varyansın % 63,3’ünü açıklamaktadır. Farklılıkları Kabul alt ölçeği 5 faktörlü bir yapı göstermekte ve toplam varyansın % 60,7’sini açıklamaktadır. ÇİÖ’nün Evlilik Öncesi İlişkileri Değerlendirme Ölçeği ile benzer ölçekler geçerliği sonuçları değerlendirildiğinde; 181 üniversite öğrencisinden alınan verilere göre, iki ölçek arasında pozitif yönde ve manidar düzeyde. 824’lük bir korelasyon saptanmıştır. ÇİÖ’nün güvenirlik çalışması sonuçları değerlendirildiğinde, ÇİÖ’nün tüm alt ölçekleri için Cronbach Alpha güvenirlik katsayıları, İletişim alt ölçeği için .77; Romantizm Cinsellik alt ölçeği için .88, Çatışma Çözme alt ölçeği için .85, Sosyal Destek alt ölçeği için .91, Farklılıkları Kabul alt ölçeği için .79 olarak bulunmuştur. ÇİÖ’nün testi yarılama yöntemiyle incelenen testi yarılama katsayıları, İletişim alt ölçeği için .61; Romantizm Cinsellik alt ölçeği için .64, Çatışma Çözme alt ölçeği için .73, Sosyal Destek alt ölçeği için .69, Farklılıkları Kabul alt ölçeği için .64 olarak bulunmuştur. Araştırmanın Sonuçları ve Öneriler ÇİÖ’nün maddeleri alt ölçek biçiminde gruplandırılmıştır. İletişim alt ölçeğinde 15 madde, Romantizm- Cinsellik 18 madde, Çatışma Çözme 18 madde, Sosyal Destek 12 madde ve Farklılıkları Kabul 15 madde olmak üzere ÇİÖ’de toplam 78 madde bulunmaktadır. Her alt ölçekte tersine çevrilmiş (reverse) maddeler bulunmaktadır. Ölçek üçlü derecelendirmeli (bana tamamen uygun =3 ile bana hiç uygun değil=1) olup bireyler maddelerin karşısındaki parantezin içine çarpı işareti koyarak tepkide bulunmaktadırlar. Düz maddeler, olduğu gibi, tersine çevrilmiş maddeler ise tersinden puanlanmaktadır. Ölçeklerin puan aralıkları şöyledir: İletişim: 15-45, Romantizm- Cinsellik: 18-54, Çatışma Çözme: 18-54, Sosyal Destek: 12-36, Farklılıkları Kabul: 15-45, ÇİÖ (toplam): 78-234. Yüksek puan, bireyin o alt ölçek boyutunda çift ilişkilerinin daha olumlu düzeyde olduğu anlamına gelmektedir. Geçerlik ve güvenirliğine ilişkin elde edilen kanıtlar, ÇİÖ’nün yüksek öğretim öğrencilerinin çift ilişki düzeylerini ölçmek amacıyla geçerli ve güvenilir olarak kullanılabileceğini göstermektedir. Evlilik öncesi psikolojik danışma programları ve evliliğe hazırlık programları uygulayanlar programların etkililiğini değerlendirmede ÇİÖ’yü kullanabilirler. Ayrıca çift ilişkilerinde sorunlar yaşayan öğrencilerin belirlenmesi ile, üniversite psikolojik danışma ve rehberlik merkezlerinden bireysel ve grupla psikolojik danışma yardımı almalarının sağlanması faydalı olabilir. ÇİÖ’yü başta psikolojik danışmanlar, çift ve aile danışması alanında uzmanlar, psikologlar, psikiyatristler, sosyal hizmet uzmanları ve araştırmacılar da kendi amaçları doğrultusunda kullanabilirler. Özellikle, çift terapisi alanında uzmanlığı olanlar, terapi sürecini yürütmede ölçek sonuçlarından yararlanabilirler. Anahtar Sözcükler: Çift ilişkileri, evlilik öncesi ilişkiler, evlilik öncesi psikolojik danışma, evliliğe hazırlık programları