Treatise of Müstakimzâde On Musical Theory

Yıl 2020, Sayı: 16, 93 - 113, 30.06.2020

Gökhan Yalçın

https://doi.org/10.31722/ejmd.757306

Öz

Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin (1719-1788) wrote out works about almost all religious sciences especially sufism. He was a poet, sufi, calligraphist and biography scholar who wrote numerous works in the field of language and literature. It has been determined that in addition to literary, biographical and religious/sufistic works, he has also written works in the field of music. The first of his works on music is the journal where lyrics of religious works are recorded. This work also includes a list of composer names. His second work is an author copy and entitled İlm-i Musikiye Dair Risale by Müstakimzâde (1772). Although the name of this work is mentioned in some studies, it has been observed that no studies has been done on it. It is thought that the treatise written by Müstakimzâde on 18th century Ottoman/Turkish music contains essential knowledge. The purpose of this work is to make the translation and analysis of the work numbered EH 1719 in the Library of Topkapı Palace Museum, The Section of Trust Treasure. It is concluded that the work entitled İlm-i Musikiye Dair Risale has similarities with some written sources of Ottoman/Turkish music.

Anahtar Kelimeler

Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin, music treatise, Turkish music, Turkish music history, Turkish-religion music

MÜSTAKİMZÂDE'NİN MUSİKİ İLMİNE DAİR RİSALESİ

Öz

Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin (1719-1788) başta tasavvuf olmak üzere dinî ilimlerin hemen hepsinde, dil ve edebiyat sahasında çok sayıda eser kaleme alan ve şairlik yönü de bulunan kısaca mutasavvıf, hattat ve biyografi âlimidir. Edebi, biyografik ve dini/tasavvufi eserlerinin yanı sıra musiki alanında da telif ettiği eserler olduğu tespit edilmiştir. Musikiye dair eserlerinden ilki dini eserlerin güftelerinin kaydedildiği mecmuadır. Bu eserinde aynı zamanda bestekâr isimlerinin verildiği bir liste de bulunmaktadır. İkinci eseri de müellif nüshası olan ve Müstakimzâde tarafından "İlm-i Musikiye Dair Risale" başlığı verilen eseridir (1772). Bu eserin ismi bazı çalışmalarda zikredilmişse de üzerinde çalışma yapılmadığı görülmüştür. On sekizinci yüzyıl Osmanlı/Türk musikisine yönelik Müstakimzâde'nin kaleminden yazılmış bu risalenin önemli bilgiler içerdiği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı da Topkapı Sarayı Müzesi Emanet Hazinesi Bölümü'nde bulunan EH 1719 numaralı bu eserin çeviri ve incelemesinin yapılması olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda "İlm-i Musikiye Dair Risale" başlıklı eserin bazı Osmanlı/Türk musikisi yazılı kaynaklarıyla benzerlikler gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin, musiki risalesi, Türk musikisi, Türk musikisi tarihi, Türk din musikisi

Kaynakça

• Aycan, İ. (2006). Nadr b. Hâris. Erişim Tarihi: 8 Aralık 2019, https://islamansiklopedisi.org.tr/nadr-b-haris.
• Aydın, C., & Aydın, G. (1992). Batlamyus. Erişim Tarihi: 8 Aralık 2019, https://islamansiklopedisi.org.tr/batlamyus.
• Doğrusöz, N. (2012). 18. Yüzyıl Osmanlı/Türk Müziği Çalışmaları-Musiki Risaleleri (Ankara Milli Kütüphane, 131 Numaralı Yazma). İstanbul: BİKSAD Yayınları.
• Karagöz, E. (2019). Şerh-i İbârât/Mevlevilik, Musiki ve Semâ. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Kevserî, Nayi Mustafa. Kitab-ı Musikar. Mf 1994 A 4941: 31a, Ankara Milli Kütüphane.
• Konur, H. (2009). Sezâ-i-yi Gülşenî. Erişim Tarihi: 10 Aralık 2019, https://islamansiklopedisi.org.tr/sezai-yi-gulseni.
• Mehmed Hafid (1806). ed-Dürerü’l-Müntehabâtü’lMensûre fî Islâhi’l-Galatâti’l-Meşhûre, İstanbul.
• Müstakimzâde Süleymân Sâdeddin. Musiki İlmine Dair Risale. No. 1719: 50a-52a, Topkapı Sarayı Müzesi Emanet Hazinesi Bölümü.
• Özergin, M. K. (1980). Müstakimzâde'nin Besteciler Fihristi. Nesil Dergisi, 4/43, 9-13.
• Solomon, J. (2000). Ptolemy Harmonics. Netherlands: Koninklijke Brill NV.
• Şimşek, H. İ (2003). Mehmed Emin Tokadî. Erişim Tarihi: 11 Aralık 2019, https://islamansiklopedisi.org.tr/mehmed-emin-tokadi.
• Uslu, R. (2002). Hasan Sezaî Gülşenî'nin Bilinmeyen İki Musiki Eseri. Akademik Araştırmalar Dergisi, 3/12. 37-49.
• Uslu, R. (2016). Müzik Bibliyografyası -1. İstanbul: Çengi Yayınları.
• Yılmaz, A. (2006). Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin. Erişim Tarihi: 8 Aralık 2019, https://islamansiklopedisi.org.tr/mustakimzade-suleyman-sadeddin.