KARTEZYEN PERSPEKTİFTEN DİJİTAL MEDYAYA: PERSPEKTİFİN TARİHİ VE DÖNÜŞEN GERÇEKLİK MİTİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 38 - 83, 22.01.2024

Duygu Ergün

Öz

Resmin iki boyutlu ortamında, üçüncü boyut (derinlik) yanılsaması vermek için kullanılan bir teknik olan perspektifin, icadından bu yana görme ve gerçeklik algılarımızı nasıl biçimlendirmiş olabileceğinin izlerini sürmek ve bu izleğe dijital çağın perspektifinden yorum getirmek, çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Çalışmada, perspektifin görme, gerçeklik ve düşünme biçimlerimizi nasıl şekillendirdiği ve bunu yaparken nasıl şekillenmiş olabileceği araştırılmıştır. Bu bağlamda öncelikle perspektifin tanımı ve çeşitlerine kısaca değinilmiş; ardından perspektif kavramı tarihsel süreç içerisinde ele alınarak, gelişimine örnek oluşturabilecek sanat eserleri üzerinden incelenmeye çalışılmıştır. Tarihsel süreç, perspektifin getirdiği farklı düşünme biçimlerini daha belirgin kılabilmek adına, perspektifin icadından önceki dönemden itibaren ele alınmıştır. Buradan hareketle çalışma, Rönesans öncesi dönemden başlayıp, Rönesans, Aydınlanma ve Dijital dönem olmak üzere dört ana süreç üzerinden ilerlemiştir. Son olarak, perspektifin icadından günümüze kadarki süreçte, görselliğin tasarlanmasında gerçeklik algısının değişimi ve dönüşümü, karşılıklı etkileşimleri çerçevesinde yorumlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Perspektif, Görsel sanatlar, Yeni medya, Dijital sanat, İletişim tasarımı

Etik Beyan

Herhangi bir çıkar çatışması bulunmamakta ve etik rapor gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Teşekkür

Prof. Dr. Alev Parsa'ya teşekkürlerimle.

Kaynakça

• Agüera Y Arcas, B. (2017). Art in the Age of Machine Intelligence. In Arts, 6 (4), 1-9.
• Alan Dunning, Paul Woodrow, The Einstein’s Brain Project, 1995-2001. (2023). Fondation Daniel Langlois: https://www.fondation-langlois.org/html/e/media.php?NumObjet=61350 adresinden Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Antonova, C. (2010). On the problem of “reverse perspective”: Definitions east and west. Leonardo, 43 (5), 464-469.
• Argan, G. C., & Robb, N. A. (1946). The Architecture of Brunelleschi and the Origins of Perspective Theory in the Fifteenth Century. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 9 (1), 96-121.
• Balster, L. (2002). Zeno's First Paradox of Motion: A Cartesian Perspective. Auslegung: A Journal of Philosophy, 25 (2), 113-136.
• Barr Jr, A. H. (2019). Cubism and Abstract Art. Routledge.
• Baudry JL. (1974). Ideological Effects of the Basic Cinematographic Apparatus. Film Quarterly, 28 (2), 39-47.
• Bauer, G. (1987). Experimental Shadow Casting and the Early History of Perspective. The Art Bulletin, 69 (2), 211-219.
• Bennett, D. J. (2009). Varieties of Visual Perspectives. Philosophical Psychology, 22 (3), 329-352.
• Bentley, Jr. (1999). What Is the Price of Experience? William Blake and the Economics of Illuminated Painting. University of Toronto Quarterly, 68 (2), 617-642.
• Berger, S. (2017). The art of Philosophy: Visual Thinking in Europe from the Late Renaissance to the Early Enlightenment. Princeton University Press.
• Berman, M. (1994). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. İletişim.
• Braidotti, R. (2016) Posthuman Critical Theory in D. Banerji and M. R. Paranjape (eds) Critical Posthumanism and Planetary Futures pp. (13–32). Springer India.
• Burckhardt, J. (2005). İtalya’da Rönesans Kültürü, I.Cilt. (Çeviren: Bekir Sıtkı Baykal). Devlet Kitapları.
• Ceran, M. (1992). Multimedia ve Daha Da Ötesi Virtual Reality. Bilişim'92, Bildiriler İçinde (184-188) TBD. Cristescu, V. (2009). The Reverse Perspective in the Orthodox Iconography according to P. Florenski, A Dogmatic Perspective. European Journal of Science and Theology, 5 (1), 41-50.
• Deonna, W. (1952). Ouroboros. Artibus Asiae, 15(1/2), 163-170.
• Dimili, B. (2017). Bir Kaybın İzinde, Yeni Bir Üretim Hikâyesi. Artful Living: http://www.artfulliving.com.tr/sanat/bir-kaybin-izinde-yeni-bir-uretim-hikyesi-i-12137 adresinden Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Dominiczak, M. H. (2015). Linear Perspective: A Visual Revolution. Clinical Chemistry, 61 (1), 311-312.
• Dubus, P. (2018). Painting the Lifeless Man: the Foreshortened Figure in the Cinquecento. Artibus et Historiae, 1 (77), 57-75.
• Edgerton, S. Y. (2009). The Mirror, the Window, and the Telescope: How Renaissance Linear Perspective Changed our Vision of the Universe. Cornell University Press.
• Fleckenstein, K. S. (2008). A Matter of Perspective: Cartesian Perspectivalism and the Testing of English Studies. Jac, 85-121.
• Florenski, P. (2001). Tersten Perspektif. Metis.
• Foucault, M. (1994). Kelimeler ve Şeyler/ İnsan Bilimlerinin Bir Arkeolojisi. İmge.
• Fransen, B. (2009). Jan van Eyck y España. Un Viaje Y Una Obra. In Anales de historia del arte (No. 1, p. 121). Departamento de Historia del Arte.
• Friday, J. (Ed.). (2004). Art and Enlightenment: Scottish Aesthetics in the Eighteenth Century. Imprint Academic.
• Gillotte, J. (2019). Copyright Infringement in AI-Generated Artworks. UC Davis Law Review, 53 (5), 259-315.
• Gombrich, E. H., (2013). Sanatın Öyküsü. Remzi.
• Grba, D. (2022). Deep Else: A Critical Framework For AI Art. Digital, 2 (1), 1-32.
• Harvey, D. (1999). Postmodernliğin Durumu. Metis.
• Hertzmann, A. (2018). Can Computers Create art?. In Arts, 7 (2), 1-25.
• Honour, H., & Fleming, J. (2005). A World History Of Art. Laurence King Publish.
• Kurzweil, R. (2005). The Singularity is near. In Ethics and emerging technologies (pp. 393-406). Palgrave Macmillan.
• Linear Perspective. Studies on Binocular Vision: Optics, Vision and Perspective from the Thirteenth to the Seventeenth Centuries, 15-35.
• Manca, J. (2012). Andrea Mantegna and the Italian Renaissance. Parkstone International.
• Manovich, L. (2019). Defining AI arts: Three Proposals. AI and Dialog of Cultures Exhibition Catalog. Hermitage Museum.
• Mazzone, M., & Elgammal, A. (2019). Art, Creativity, And The Potential Of Artificial Intelligence. In Arts, 8 (1), 1-9.
• Monaghan, E. (2019, December 10). 5 reasons modern slavery at sea 2s st2ll poss2ble 2n 2019. Greenpeace. https://www.greenpeace.org/new-zealand/story/5-reasons-modern-slavery-at-sea2s-st2ll-poss2ble-2n-2019/
• Mordvintsev, A. (2015). Inceptionism: Going Deeper into Neural Networks. Google Research: https://blog.research.google/2015/06/inceptionism-going-deeper-into-neural.html adresinden Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Next Rembrandt. (2023). Next Rembrandt: https://www.nextrembrandt.com/ adresinden Eylül 2023 tarihinde alınmıştır.
• Nietzsche, F. W. (2022). Böyle Buyurdu Zerdüst. İskele.
• Pancaldi, G. (2005). Volta: Science and culture in the age of enlightenment. Princeton University Press.
• Raynaud, D., & Raynaud, D. (2016). Knowledge and Beliefs Regarding.
• Sağlamtimur, Z. Ö. (2010). Dijital Sanat. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (3). 213-237.
• Sartori, G., Batuş, G., & Ulukan, B. (2006). Görmenin iktidarı: Homo Videns: Gören insan. İstanbul: KaraKutu.
• Schäfer, H., Brunner-Traut, E., Baines, J., & Baines, J. (1986). Principles of Egyptian art. Griffith Institute.
• Shiner, L. (2010). Sanatın İcadı: Bir Kültür Tarihi. Ayrıntı
• Smith, M. T. (1970). Conrad Witz's Miraculous Draught of Fishes and the Council of Basel. The Art Bulletin, 52 (2), 150-156.
• Sora, C. (2013). Fuzzy Time and Dislocated Space in Digital Media. https://www.slideshare.net/carlesora/fuzzy-time adresinden 2023 Ağustos tarihinde alınmıştır.
• Souvignier, C. (2020). Developing the Third Dimension: An Analysis of Perspective in Giotto di Bondone’s Scrovegni Chapel Fresco Cycle. Art History Senior Symposium.
• Stefaner, M. (2015). On Broadway. Vimeo: https://vimeo.com/118247767 adresinden Eylül 2023 tarihinde alınmıştır
• Stone, R. J. (1991). Virtual Reality And Cyberspace: From Science Fiction To Science Fact, Information Services and Use, 1 (11), 283-300.
• Şengül, E. (2015). Teknoloji Çağının Görsel Kültür Paradoksu: Dijital Sanat ve Gerçeklik. Uluslararası Sanat Sempozyumu, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Tyler, C. W. (2015). The Vault Of Perception: Are Straight Lines Seen As Curved?. Art & Perception, 3 (1), 117-137.
• Ülger, K. (2023). İtalya’da Quattrocento Dönemi Resim Sanatı Sorunları ve Çözümleri Üzerine Bir Araştırma. Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi, 8 (14), 1-21.
• Verstegen, I. (2010). A Classification Of Perceptual Corrections Of Perspective Distortions İn Renaissance Painting. Perception, 39 (5), 677-694.
• White, J. (1949). Developments in Renaissance perspective: I. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 12 (1), 58-79.
• White, J. (1951). Developments in Renaissance perspective: II. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 14 (1-2), 42-69.
• Williams, R. (1983). Culture and Society, 1780-1950. Columbia University Press.
• Williams, R. (1983). Culture and Society, 1780-1950. Columbia University Press.
• Woo, J. G. (2012). Buber From The Cartesian Perspective? A Critical Review Of Reading Buber’s Pedagogy. Studies in Philosophy And Education, 31 (6), 569-585.
• Wood, C. S. (2021). A History of Art History. Princeton University Press.