Türkiye’ye Gelen Uluslararası Doğrudan Yatırımları Belirleyici Faktörlerin Zaman Serisi ve Çekim Modeli Kullanılarak Açıklanması

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 2, 111 - 134, 15.05.2021

Murat Şenzeybek

Öz

Cari açık problemi ile boğuşan ve gelişmekte olan bir ülke olarak Türkiye daha fazla yabancı yatırımcıyı ülkeye getirmeyi amaçlamaktadır. Bu nedenle yatırımcıların Türkiye’ye yatırım yaparken dikkate aldıkları kriterleri anlamak politika yapıcılar ve akademisyenler için oldukça önemlidir. Bu çalışma mevcut literatüre farklı bir yöntem kullanarak ve mevcut çalışmalarda kullanılan zamanı genişleterek katkı sağlamak amacıyla yapılmıştır. Çalışma üç kısımdan oluşmaktadır. Çalışmanın ilk kısmında Çekim Modeli kullanılarak önce yükselen ülkelere (emerging countries) gelen uluslararası doğrudan yatırımları (UDY) belirleyen kriterler incelenmektedir. İkinci kısımda aynı yöntem kullanılarak bu sefer Türkiye’ye gelen UDY’leri belirleyen faktörler araştırılmaktadır. Son kısımda ise Türkiye’ye gelen UDY’leri belirleyen faktörler zaman serisi kullanılarak analiz edilmektedir. Çalışmanın sonuçlarına göre yatırımcıların dikkate aldıkları kriterlerin Türkiye’ye gelen UDY’ler ve diğer yükselen ülkelere gelen UDY’ler için benzer oldukları bulunmuştur. Ancak özellikle ülkedeki pazar hacminin gelen UDY ile ilişkisi Türkiye için iki modelde de öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY), Gelişmekte olan ülkeler, Türkiye, Çekim Modeli

Teşekkür

Düzenlenmesi uzun yıllara yayılan bu çalışma, değerli hocam Doç. Dr. Ayşegül Kayaoğlu'nun sabrı ve ısrarı sonucunda bir araya getirilmiştir.

Explaining Foreign Direct Investment Inflows to Turkey: Using Time-Series and Augmented Gravity Model Estimations

Öz

As a developing country with a current account deficit problem, Turkey aims to be a more attractive place for foreign investors. Therefore, understanding the factors behind the foreign direct investment (FDI) inflows to Turkey is an important topic both for academics and policy-makers. This study consists of three parts. In the first part of the study, using the Gravity Model, determinants of the FDI inflows to all emerging countries are examined. Secondly, using the same method, the factors were examined for Turkey separately. Lastly, the factors determining FDIs coming to Turkey are analyzed using time series. According to the results of the study, it has been found that the criteria that investors consider are similar for FDI inflow to Turkey and other emerging countries. However, the relationship between the market size of the host country and the FDI inflow is found more outstanding in both models for Turkey.

Anahtar Kelimeler

Turkey Foreign Direct Investment (FDI), Developing countries, Turkey, Gravity models

Kaynakça

• Blonigen, Bruce. "A Review of the Empirical Literature on FDI Determinants." Atlantic Economic Journal 33, no. 4 (2005): 383-403.
• CEPII, Erişim tarihi: Eylül 10, 2017, http://www.cepii.fr/CEPII/en/bdd_modele/presentation.asp?id=6
• Darvas, Zsolt., Bruegel Datasets, Erişim tarihi: Ağustos 6, 2017, http://bruegel.org
• Deichmann, Joel, Socrates Karidis, ve Selin Sayek. "Foreign direct investment in Turkey: regional determinants." Applied Economics 35:16 (2010): 1767-1778.
• Dumludag, Devrim. "An Analysis of the Determinants of Foreign Direct Investment in Turkey: The Role of the Institutional Context." Journal of Business Economics and Management 10, no. 1 (2009): 15-30.
• Durmaz, Nazif. "Foreign direct investments, democracy, and economic growth in Turkey." International Journal of Social Economics 44, no. 2 (2017): 232-252.
• Erdilek, Asım. "A comparative analysis of inward and outward FDI in Turkey." Transnational Corporations, 2003: 83.
• Ernst & Young. Ernst & Young’s Attractiveness Survey Turkey. Istanbul: Ernst & Young, 2013, 2.
• European Parliament. Bringing EU-Turkey trade and investment relations up to date? European Parliament, 2016.
• FRED. Federal Reserve Bank of ST. LOUIS. Erişim tarihi: Eylül 10, 2017. https://fred.stlouisfed.org/release?rid=242.
• Güriş, Selahattin, ve Kutay Gözgör. "Trade Openess And FDI Inflows In Turkey." Applied Econometrics and International Development 15, no. 2 (2015): 53.
• IMF, Erişim tarihi: Eylül 10, 2017, http://www.imf.org/en/Data
• Izmen, Ümit, ve Kamil Yılmaz. "Turkey’s Recent Trade And Foreign Direct Investment Performance." Tüsiad-Koç University Economic Research Forum Working Paper Series, 2009: 23.
• Javorcik, Beata Smarzynska, ve Mariana Spatareanu. "Disentangling FDI Spillover Effects: What Do Firm Perception Tell Us." In Does Foreign Direct Investment Promote Development, editörler Theodore Moran, Edward Graham and Magnus Blomstrom, 45. Washington, DC: Institute for International Economics Center for Global Development, 2005.
• Ok, Suleyman Tulug. "What Drives Foreign Direct Investment into Emerging Markets? : Evidence from Turkey." Emerging Markets Finance and Trade 40, no. 4 (2004): 101-114.
• Orhan, Osman, ve Ebru Nergiz. "Turkey’s Current Account Deficit Problem and Its Effects on the European Union Accession." Istanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2014: 137-158.
• S&P Dow Jones Indices. S&P Dow Jones Indices' Annual Country Classification Consultation. New York: Standard and Poor's, 2017.
• Tatoglu, Ekrem, and Fuat Erdal. "Locational Determinants Of Foreign Direct Invetments In An Emerging Market Economy: Evidence From Turkey." Multinational Business Review, 2002.
• Tatoglu, Ekrem, ve Keith W. Glaister. "Determinants of Foreign Direct Investment in Turkey." Thunderbird International Business Review 40, no. 3 (1998): 279.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. "Orta Vadeli Program (2016-2018) ", 2015
• Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakalnlığı, “General Information about FDI inflow in Turkey”, Erişim tarihi: Mart 25, 2017, http://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/yatirim/uluslararasiYatirim
• Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı, Erişim tarihi: Eylül 10, 2017, http://www.sbb.gov.tr/temel-ekonomik-gostergeler/
• Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete. Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu. 17.06.2003. Sayı: 25141, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• UNCTAD, “Bilateral FDI Statistics”, Erişim tarihi: Eylül 10, 2017, https://unctad.org/en/Pages/DIAE/FDI%20Statistics/FDI-Statistics-Bilateral.aspx
• UNCTAD. World Investment Report. Geneva: United Nations Publications, 2016.
• Wei, Shang-Jin. Intra-National Versus International Trade: How Stubborn Are Nations In Global Integration. Cambridge: National Bureau Of Economic Research, 1996.
• World Bank. World Development Indicators. Erişim tarihi: Eylül 10, 2017. http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=world-development-indicators.