Identification of Factors Affecting Inflation in Türkiye: An Econometric Application

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 3, 177 - 199, 23.12.2022

Ahmet Ünlü , Seçkin Kabak

Öz

Although price stability and realization of economic growth are among the main objectives of economic policy, these objectives sometimes contradict each other. Moderate inflation is of great importance in today's world to ensure both price and financial stability. In this context, the factors affecting inflation in Turkey were analyzed using econometric time series techniques with quarterly data between 1979:Q1-2019:Q4. Accordingly, the relationship between inflation rate, national income, interest rate and money supply were examined by establishing ARDL model. As a result of the examinations, short-term interest rate, income level and real money balance variables were found to be significant as variables explaining the inflation variable. The values of the long-term coefficients were generally significant According to the long-term coefficients; It was found that a 1% increase in the logarithm of real income increased inflation by 0.248%, and a 1% increase in the short-term interest rate increased inflation by 0.686%.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Türkiye, ARDL Model

Türkiye’de Enflasyonu Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Ekonometrik Bir Uygulama

Öz

İktisat politikasının temel amaçları arasında fiyat istikrarının sağlanması ve ekonomik büyümenin gerçekleştirilmesi yer almasına rağmen bu amaçlar bazen birbiriyle çelişebilmektedir. Öte yandan fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlar siyasi, sosyal ve ekonomik dengeler üzerinde önemli etkilere yol açmaktadır. Söz konusu etkilerin önlenmesi açısından enflasyonun ılımlı olması hem fiyat hem de finansal istikrarın sağlanması günümüz dünyasında büyük önem taşımaktadır. Bu kapsamda Türkiye’de enflasyonu etkileyen faktörler 1979:Ç1-2019:Ç4 arasındaki çeyrek dönemlik verilerle ekonometrik zaman serileri teknikleriyle analiz edilmiştir. Buna göre enflasyon oranı, milli gelir, faiz oranı ve para arzı arasındaki ilişki ARDL modeli kurularak incelenmiştir. İncelemeler sonucunda enflasyon değişkenini açıklayan değişkenler olarak kısa dönem faiz oranı, gelir düzeyi ve reel para balansları değişkenleri anlamlı bulunmuştur. Uzun dönem katsayılarının değerleri genel olarak anlamlı çıkmıştır. Uzun dönem katsayılarına göre; reel gelirin logaritmasındaki %1’lik artışın enflasyonu %0.248 kadar artırdığı ve kısa dönem faiz oranındaki %1’lik artışın ise enflasyonu %0.686 kadar artırdığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Türkiye, ARDL Model

Kaynakça

• Ağayev, S. (2012). Geçiş Ekonomilerinde Enflasyon Oranı Belirleyicileri; Panel Veri Analizi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 59-72.
• Aydoğan, E. (2004). 1980’den Günümüze Türkiye’de Enflasyon Serüveni. Yönetim ve Ekonomi, 11(1), 91-110.
• Bashir F., Nawaz, S., Yasin, K., Khursheed, U., Khan, J. & Qureshi, M. J. (2011). Determinants of Inflation in Pakistan: An Econometric Analysis Using Johansen Co Integration Approach, Australian Journal of Business and Management Research, 1(5), 71-82.
• Berber, M. & Artan, S. (2004). Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği, Turkish Economic Association, Discussion Paper 2004/21, 1-16.
• Çelik, A. (2021). Türkiye’de Enflasyonun Belirleyicilerinin VAR Yöntemi ile Analizi (2008-2009), İzmir İktisat Dergisi, 36(1), 135-153.
• Çelik, T., Gövdere, B. & Ongun, U. (2016). Dezenflasyon Sürecinde Türk Bankacılık Sektöründe Yapısal Dönüşümün İzleri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CIEP Özel Sayısı, 845-857.
• Demirgil, B. (2019). Türkiye’de Enflasyonun Belirleyicileri Üzerine Uygulamalı Bir Çalışma. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 7(1), 13-21.
• Deniz, P., Tekce, M., Yilmaz, A. (2016). Investigating the Determinants of Inflation: A Panel Data Analysis. International Journal of Financial Research. Vol. 7. No. 2 10.5430/ijfr.v7n2p233.
• Dünya Gazetesi. (2021, Mayıs 6). TÜFE’nin Tepe Noktası Ne Olacak?. https://www.dunya.com/kose-yazisi/tufenin-tepe-noktasi-ne-olacak/620324.
• Eftekhari Mahabadi, S., & Kiaee, H. (2015). Determinants of Inflation in Selected Countries, Journal of Money and Economy, 10(2), 113-143.
• Eğilmez, M. (2014, Mayıs 1). Enflasyon ile Faiz İlişkisi. https://www.mahfiegilmez.com/2014/05/enflasyon-ile-faiz-iliskisi.
• Farooq, A., Hasan, R., Adnan, H., & Irfan, L. (2014). Determinant of Inflation in Pakistan: An Econometric Analysis, Using Johansen Co Integration Approach, Munich Personal RePEc Archive (MPRA), 106870.
• Karaca, O. (2003). Türkiye’de Enflasyon- Büyüme İlişkisi: Zaman Serisi Analizi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 4(2), 247-255.
• Karaca, O. (2005). Türkiye’de Faiz Orani ile Döviz Kuru Arasindaki İlişki: Faizlerin Düşürülmesi Kurlari Yükseltir Mi ? Türkiye Ekonomi Kurumu, Tartışma Metni 2005/14, http ://www.tek. org.tr.
• Karluk, S. R. (2016). Türkiye Ekonomisini Dışa Açan 24 Ocak 1980 İstikrar Kararları: Öncesi ve Sonrasında Ekonomik Durum. Proceedings of International Turgut Özal Symposium, Ankara Türkiye, 218-224.
• Korkmaz, Ö. (2017). Enflasyon Oranını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 109-142.
• Lim, Y. C., & Sek, S. K. (2015). An Examination on the Determinants of Inflation, Journal of Economics, Business and Management, 3(7), 678-682.
• Mohaddes, K. & M. Raissi (2020). Compilation, Revision and Updating of the Global VAR (GVAR) Database, 1979Q2-2019Q4. University of Cambridge: Judge Business School (mimeo).
• Paul, S., Kearney, C. & Chowdhury, K. (1997). Inflation and Economic Growth: A Multi-Country Empirical Analysis, Applied Economics, 29(10), 1387-1401.
• Şahinoğlu, T., Özden, K., Başar, S. & Aksu, H. (2010). Türkiye’de Enflasyonun Oluşumu: ARDL Yaklaşımı, Sosyoekonomi, 11(11), 27- 46.
• Seyidoğlu, H. (2002). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük (3. baskı). Kurtiş Matbaası.
• Terzi, H. (2004). Türkiye’de Enflasyon ve Ekonomik Büyüme İlişkisi (1924-2002). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(3), 59-75.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2022, Temmuz 22). https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR.
• Wang, C. (2015). Inflation and Inflation Determinants in China [Yüksek Lisans tezi, Tallinn Teknoloji Üniversitesi]. ProQuest Tezleri ve Tezleri Global.
• World Health Organization. (2019, Aralık 31). WHO Coronavirus Disease (COVID-19) Dashboard. https://www.who.int/
• Yenisu, E. (2019). Türkiye’de Enflasyonun Makroekonomik Belirleyicileri: Toda- Yamamoto Nedensellik Analizi, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 43-58.
• Yıldırım, K., Karaman, D. & Taşdemir, M. (2009). Makroekonomi (8. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Yükseler, Z. (2004). Türkiye’de Enflasyonist Süreç ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Bir Değerlendirme.https://www.researchgate.net/publication/279884746_Turkiye'de_Enflasyonist_Surec_ve_Etkileyen_Faktorlere_Iliskin_Bir_Degerlendirme.
• Yurdakul, F. (2001). Türkiye’de Enflasyon Sürecinde Yapısal Kırılmalar, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56(1), 149-169.