YÜKSEK YAPILARIN TİPOLOJİK DEĞİŞİMİNDE YARIŞMA ETKİSİ (EVOLE GÖKDELEN YARIŞMASI)

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 37 - 53, 23.09.2021

Dilan Erdoğan Hasan Begeç

Öz

Yüksek yapılar teknolojik gelişmelerle beraber sermayenin gücünü simgeleyen, çok fazla kat sayısı ile yükselen bir kent imgesi olarak bilinir. Genellikle kentlerin ticari merkezlerinde konumlanan ofis ve konut fonksiyonları içeren sürdürülebilir tasarım kaygıları ile tasarlanan yapılardır. İlk bilinen formu kare ya da dikdörtgen zeminde yükselerek oluşan bir kuledir. Ancak değişen ve dönüşen dünya düzeninde mimari yaklaşımlarda farklılaşarak yüksek yapı morfolojilerinde değişim gözlenir. Değişen dünya ve gereksinimlere en özgür ve yaratıcı fikirlerin açığa çıkmasını sağlayan platformlar mimari yarışmalardır. Yarışmalarda beğenilen projeler hem günün ihtiyaçlarına cevap bulmaya çalışırken bir yandan da geleceğe dair çözümlerde sunar. Mimarlıktaki en çok tasarlanan konut ve kamu yapı türleri yarışmalar ile tasarlanmıştır. Yüksek yapılarda ise az sayıda özel olarak açılan kule yarışmaları mevcuttur. Yüksek yapılar özelinde yarışmalar araştırıldığında Evolo dergisinin 2006 yılında başlayıp her yıl düzenlediği gökdelen yarışması dikkat çeker. Bu yüzden çalışmanın amacı Evolo gökdelen yarışmasını inceleyerek bu yapı tipolojisine farklı morfolojik, işlevsel ve kavramsal yaklaşımları ortaya koymaktır. Ayrıca mevcutta bulunan yüksek yapılar ile yarışmada önerilen projelerin birbirlerine etkilerini ortaya çıkarmak çalışmanın bir diğer amacıdır. Böylece yüksek yapı tipolojisine dair farklı yaklaşımlar ile yapı tipinin dönüşümünü ve geleceğe dair fikirleri ortaya çıkarmaktır. Çalışmanın yöntemi, Evolo gökdelen yarışmasının 15 yıl içerisindeki ödül alan projeler analiz edilmesi, aynı tarz yaklaşımların gruplanması ve yıllara göre farklı yaklaşımların değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

YÜKSEK YAPI, EVOLO GÖKDELEN YARIŞMASI, EKOLOJİK YAPI, TEKNOLOJİK YAPI

Kaynakça

• Aldridge, P. (12 Mart 2013). Nomad: Terraforming Mars. evolo web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/nomad-terraforming-mars/
• Arcdaily (2012). CCTV Headquarters / OMA[Fotoğraf]. web adresinden 27 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.archdaily.com/236175/cctv-headquarters-oma?ad_medium=gallery
• Arcdaily (24 Ocak 2012). Metropol Parasol / J. Mayer H + Arup [Fotoğraf]. arcdaily web adresinden 30 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.archdaily.com/201961/metropol-parasol-j-mayer-h-arup
• Arcdaily (2015). Bosco Verticale / Boeri Studio [Fotoğraf]. web adresinden 26 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.archdaily.com/777498/bosco-verticale-stefano-boeri-architetti?ad_medium=gallery
• Arkitektuel (26 Haziran 2018). Morpheus Oteli [Fotoğraf]. Arkitektuel web adresinden 27 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.arkitektuel.com/morpheus-oteli/
• Arzate, C. (12 Mart 2013). PH conditioner skyscraper. Evolo web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/ph-conditioner-skyscraper/
• Büro-os. MahaNakhon [Fotoğraf], web adresinden 27 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://buro-os.com/projects/mahanakhon
• Cilento, K. (24 Ocak 2012). Metropol Parasol / J. Mayer H + Arup, arcdaily web adresinden 30 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.archdaily.com/201961/metropol-parasol-j-mayer-h-arup
• Cnntürk (2018). Mars'ta hayat var mı? NASA'dan heyecan yaratan keşif! Cnntürk web adresinden 30 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.cnnturk.com/video/bilim-teknoloji/bilim/marsta-hayat-var-mi-nasadan-heyecan-yaratan-kesif
• CTBUH, Height Criteria for Measuring & Defining Tall Buildings, web adresinden 20 Nisan 2020 tarihnde erişildi: https://www.ctbuh.org/resource/height#:~:text=Three%20height%20categories%20are%20recognized,3%2C%
• Çağlar, N (2013). Mimarlık yarışmaları iyi şeyler(mi)dir, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Dosya 31
• Desigmboom (8 Temmuz 2018). BIG's shenzhen energy mansion is a 'subtle mutation of the classic skyscraper [Fotoğraf]. web adresinden 30 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: ttps://www.designboom.com/architecture/bjarke-,-group-big-shenzhen-energy-mansion-skyscraper-china-08-07-2018/
• Deyan, S. (2006). Competitions: The Pitfalls and the Potentials. Malmberg, C. (ed.), The Politics of Design: The Competitions for Public Projects, içinde (ss. 53-66), Princeton University, USA.
• Dezeen (14 Mayıs 2012). ArcelorMittal Orbit by Anish Kapoor and Cecil Balmond [Fotoğraf]. deezen web adresinden 30 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.dezeen.com/2012/05/14/ -orbit-by-anish-kapoor-and-cecil-balmond/
• Evolo magazine (15 Temmuz 2020). Registration 2021 sckyscraper competition, evolo web adresinden 1 ağustos 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/category/competition/
• Evolo, (1 Aralık 2009). Bioclimatic sea garden skyscraper. web adresinden 12 nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/bioclimatic-sea-garden-skyscraper/
• Evolo, (15 Aralık 2009). Para-City. web adresinden 12 nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/para-city/
• Evolo, (15 Aralık 2009). Symbiotic interlock. web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/symbiotic-interlock/
• Evolo, (15 Aralık 2009). Inverted skyscraper typology. web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/inverted-skyscraper-typology/
• Evolo, (15 Aralık 2009). Dallas land scraper. web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/dallas-land-scraper/
• Evolo, (7 Mart 2011). lo2p delhi recycling center. . web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/lo2p-delhi-recycling-center/
• Evolo, (8 Mart 2010). Sky table a social implant. web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/sky-table-a-social-implant/
• Evolo, (15 Aralık 2009). Virtual skyscrapers. web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/virtual-skyscrapers/
• Evolo, (23 Mart 2016). New York Horizon. web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/new-york-horizon/
• Evolo, (15 Aralık 2009). Skyframe web adresinden12 Nisan tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/skyframe/
• Evolo, (16 Nisan 2018). Sand dam: Anti-desertification skyscraper web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/sand-dam-anti-desertification-skyscraper/
• Evolo, (7 Mart 2011). Tower for the dead. web adresinden 12 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/tower-for-the-dead/
• Evolo, (20 Nisan 2020). Epidemic babel: Healthcare emergency skyscraper. web adresinden 25 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/epidemic-babel-healthcare-emergency-skyscraper/
• Evolo, (8 Mart 2010). Vertical prison. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/vertical-prison/
• Evolo, (2 Mart 2012). Citadel skyscraper. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/citadel-skyscraper/
• Evolo, (29 Nisan 2019). Methanescraper. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/methanescraper/
• Evolo, (29 Nisan 2019). Mountain band-aid. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/mountain-band-aid/
• Evolo, (20 Mart 2014). Rainforest guardian skyscraper. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi:http://www.evolo.us/rainforest-guardian-skyscraper/
• Evolo, (23 Mart 2016). Air-stalagmite: A skyscraper to serve as a beacon and air filter for polluted cities. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi:http://www.evolo.us/air-stalagmite-a-skyscraper-to-serve-as-a-beacon-and-air-filter-for-polluted-cities/
• Evolo, (29 Nisan 2019). Ice dam skyscraper. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/ice-dam-skyscraper/
• Evolo, (23 Mart 2016). The hive: Drone skyscraper. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/the-hive-drone-skyscraper/
• Evolo, (26 Mart 2015). Air monument: Atmosphere database. web adresinden 14 Nisan 2020 tarihinde erişildi: http://www.evolo.us/air-monument-atmosphere-database/
• Frearson, A. (14 Mayıs 2012). ArcelorMittal Orbit by Anish Kapoor and Cecil Balmond, deezen web adresinden 30 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.dezeen.com/2012/05/14/arcelormittal-orbit-by-anish-kapoor-and-cecil-balmond/
• Kaygusuz, B. (30 Aralık 2019). 2010'lu yıllarda dünyayı sarsan 10 olay!, habertürk web adresinden 30 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://www.haberturk.com/2010-lu-yillarda-dunyayi-sarsan-10-olay-2553519
• Skyscrapercenter. Wuhan Xiehe Hospital Tower[Fotoğraf]. web adresinden 27 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: http://www.skyscrapercenter.com/building/wuhan-xiehe-hospital-tower/14332
• Skyscrapercenter. Olympic Green Multi-Purpose Tower [Fotoğraf]. web adresinden 27 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: http://www.skyscrapercenter.com/building/wuhan-xiehe-hospital-tower/14332
• The Tulip. the tulip [Fotoğraf]. web adresinden 25 Mayıs 2020 tarihinde erişildi: https://thetulip.com/
• Wigley, M. (2001). Resistingthe the City. Mulder, A. ve Brouwer, J. (Ed.), Transurbanism, içinde (ss. 103-123), V2 Publishing / NAI Publishers, 2002.