Parameter and Calculation Discussions on the Spatial Distribution of February 06, 2023, Kahramanmaraş Earthquakes

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 1, 36 - 51, 30.06.2024

Ceren Ağın Gözükızıl Senem Tezcan

https://doi.org/10.58317/eksen.1491704

Öz

City planning produces documents that include many variables and direct the development of cities. While doing this, analysis, synthesis, and plans that make decisions based on these are essential tools. At these stages, Geographic Information Systems facilitate, allowing spatial data to be evaluated together, data from different disciplines to be spatialized, and data to be visualized in the real place. In particular, it allows us to monitor the spatial distribution of the data. One of these data is a disaster. On February 06, 2023, two earthquakes occurred in Kahramanmaraş, 9 hours apart, with the epicenter first in Pazarcık and then in Elbistan districts. Earthquakes were felt in a wide area covering Southeastern Anatolia, Eastern Anatolia, Central Anatolia, and the Mediterranean Regions. However, earthquakes have caused us to re-question many assumptions, from prepared disaster response documents to possible disaster scenarios. After these earthquakes, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa, Batman, Bingöl, Kayseri, Mardin, Niğde and Tunceli were accepted as "Disaster Areas Affecting General Life." After the disaster in these provinces, a damage assessment study was carried out by the Ministry of Environment, Urbanization, and Climate Change. Data sets were created in the study according to the data obtained during the suspension process of these determinations. However, various calculation methods are applied to determine the parameters by which the spatial distributions of these data can be measured. The study aims to discuss the possible parameters with the data produced due to different approaches.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Disaster, GIS, Kahramanmaraş, Planning

06 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinin Mekânsal Dağılımına Dair Parametre ve Hesaplama Tartışmaları

Öz

Şehir planlama, birçok değişkeni içeren ve kentlerin gelişimine yön veren belgeleri üretmektedir. Bunu yaparken analiz, sentez ve bunların bütünü üzerinden kararlar ortaya koyan planlar önemli araçlardır. Bu aşamalarda mekâna dair verilerin bir arada değerlendirilmesine, farklı disiplinlerden verilerin mekansallaşmasına, gerçek yer üzerinden verilerin görselleştirilmesine olanak sağlayan Coğrafi Bilgi Sistemleri kolaylaştırıcı bir rol üstlenmektedir. Özellikle verilerin mekânsal dağılımını izlememizi sağlamakta ve kolaylaştırmaktadır. Bahsedilen bu verilerden bir tanesi de afet verileri olmaktadır. 06 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta 9 saat arayla önce Pazarcık sonra Elbistan ilçelerinin merkez üssü olduğu iki deprem gerçekleşmiştir. Depremler Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgelerini kapsayan geniş bir alanda hissedilmiştir. Kahramanmaraş merkezli depremlerin etki alanlarının ve yol açtığı hasarların büyüklüğü, hazırlanan afetle mücadele belgelerinden olası afet senaryolarına kadar birçok kabulümüzü tekrar sorgulamamıza nenden olmuştur. Yaşanan bu depremler sonrasında Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elâzığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye, Şanlıurfa, Batman, Bingöl, Kayseri, Mardin, Niğde ve Tunceli “Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi” olarak kabul edilmiştir. Bu illerde yaşanan afet sonrasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hasar tespit çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu tespitlerin askı sürecinde edinilen veriler baz alınarak çalışmada veri setleri oluşturulmuştur. Ancak bu verilerin mekânsal dağılımlarının hangi parametrelerce ölçülebileceği üzerine çeşitli hesaplama yöntemleri uygulanmakta ve genel geçer tek bir yöntem kabul edilmemektedir. Buradan yola çıkarak bu çalışma farklı yaklaşımlar sonucu üretilen verilerle olası parametrelerin neler olabileceğini, bu parametrelerin birbiri arasındaki benzerlik ve farklılıkları üzerinden tartışmaya açmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

deprem, afet, cbs, kahramanmaraş, planlama

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı [AFAD]. (2018). Türkiye’de afet yönetimi ve doğa kaynaklı afet istatistikleri. 25 Mayıs 2024 tarihinde erişildi, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/35429/xfiles/turkiye_de_afetler.pdf
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı [AFAD]. (b.t.a). Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği. 25 Mayıs 2024 tarihinde erişildi, https://www.afad.gov.tr/turkiye-bina-deprem-yonetmeligi
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı [AFAD]. (b.t.b). Afet Sonrası Hasar Tespit. 25 Mayıs 2024 tarihinde erişildi, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/39510/xfiles/hasar_tespit_-_10x21.pdf
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı [AFAD]. (2023a). 06 Şubat 2023 Pazarcık (Kahramanmaraş) MW 7.7 – Elbistan (Kahramanmaraş) MW 7.6 Depremlerine İlişkin Ön Değerlendirme Raporu. 09 Şubat 2023 tarihinde erişildi, https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmaras%20%20Depremleri_%20On%20Degerlendirme%20Raporu.pdf
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı [AFAD]. (2023b). Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi Hk. -Basın Duyurusu. 09 Şubat 2023 tarihinde erişildi, https://www.afad.gov.tr/genel-hayata-etkili-afet-bolgesi-hk
• Ağın Gözükızıl, C. & Tezcan, S., (2023). Cumhuriyet’in yüzüncü yılında Türkiye’de afetler: 06 şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri. Kent Akademisi Dergisi, 16(Special Issue for the 100th Anniversary of the Republic of Turkey), 97-114. https://doi.org/10.35674/kent.1353445
• Arca, D. (2012). Afet yönetiminde coğrafi bilgi sistemi ve uzaktan algılama. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi, 2(2), 53-61.
• Bahşi, E., Dada, A., Gümüş, E. & Cenikli, S., (2023). 6306 sayılı kanun kapsamında riskli yapıların tespit edilmesine ilişkin esaslar uyarınca riskli yapı tespiti yapılan binaların sayısal analiz sonuçlarının değerlendirilmesi. Dirençlilik Dergisi, 7(1), 153-169. DOI: 10.32569/resilience.1198753
• BBC. (b.t.). Natural hazards – AQA Types of natural hazard. 25 Mayıs 2024 tarihinde erişildi, https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zxh4wxs/revision/2
• Centre for Research on the Epidemiology of Disasters [CRED] & United Nations Office for Disaster Risk Reduction [UNISDR]. (2015). What is the human cost of weather-related disasters (1995-2015)? https://www.unisdr.org/files/46796_cop21weatherdisastersreport2015.pdf
• Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı [ÇŞB]. (2023, Mayıs 1-31). Hasar Tespit Sorgulama ve İtiraz İşlemleri. 1-31 Mayıs 2023 tarihinde erişildi, https://www.turkiye.gov.tr/cevre-ve-sehircilik-hasar-tespit-sorgulama?adres=Sorgula
• Demirci, A. & Karakuyu, M. (2004). Afet yönetiminde coğrafi bilgi teknolojilerinin rolü. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(12), 67-100.
• Dölek, İ. (2016). Türkiye’nin fiziki coğrafyası. İçinde H. Akengin & İ. Dölek (Eds.), Türkiye’de doğal afetler (s. 311-365). Pegem Akademi. 10.14527/9786053180647.12
• Gökçe, O., Özden, Ş. & Demir, A. (2008). Türkiye’de afetlerin mekânsal ve istatistiksel dağılımı afet bilgileri envanteri. https://www.academia.edu/15447190/TÜRKİYE_DE_AFETLERİN_MEKANSAL_VE_İSTATİSTİKSEL_DAĞILIMI_AFET_BİLGİLERİ_ENVANTERİ (Erişim tarihi: 01 Ağustos 2023).
• Gülerce, Z., Askan, A., Kale, Ö., Sandıkkaya, A., Işık, N.S., İlhan, O., Can, G., Ilgaç, M., Özacar, A.A., Sopacı, E., Çetin, K.Ö., Akbaş, B., Altındal, A., Güryuva, B., Kanun, O., Albayrak, K., Muratoglu, G., Okçu, O.S., İçen, O. & Aydın, M.F. (2023). Preliminary analysis of strong ground motion characteristics. https://eerc.metu.edu.tr/en/system/files/documents/CH4_Strong_Ground_Motion_Report_2023-02-20.pdf
• Habertürk. (2023). AFAD 6 ili daha afet bölgesi olarak açıkladı! İşte Afet bölgesi ilan edilen iller. 25 Mayıs 2024 tarihinde erişildi, https://www.haberturk.com/afet-bolgesi-ilan-edilen-iller-2023-hangi-iller-afet-bolgesi-ilan-edildi-deprem-bolgesi-olan-iller-hangileri-3579727/3
• İstanbul Teknik Üniversitesi [İTÜ]. (2023). 06 Şubat 2023 04.17 Mw 7,8 Kayramanmaraş (Pazarcık, Türkoğlu), Hatay (Kırıkhan) ve 13.24 Mw 7.7 Kahramanmaraş (Elbistan/Nurhak-Çardak) Depremleri Nihai Rapor. https://haberler.itu.edu.tr/haberdetay/2023/03/24/itu-den-2023-nihai-deprem-raporu
• Kapluhan, E. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) coğrafya öğretiminde kullanımının önemi ve gerekliliği. Marmara Coğrafya Dergisi, (29), 34-59. 10.14781/MCD.2014298120
• Limoncu, S. & Bayülgen, C. (2005). Türkiye’de afet sonrası yaşanan barınma sorunları. Megaron YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi, 1(1), 18-27.
• Memiş, L. & Babaoğlu, C. (2020). Afet yönetimi ve teknoloji. İçinde M. Yaman & E. Çakır (Eds.) Farklı boyutlarıyla afet yönetimi (s. 163-178). Nobel Yayınevi.
• Mimarlar Odası. (2023). Mimarlar Odası 6 Şubat 2023 Depremleri raporu-2 ‘tespitler-değerlendirmeler-öneriler’. https://www.tmmob.org.tr/icerik/mimarlar-odasi-6-subat-2023-depremleri-raporu-2-tespitler-degerlendirmeler-ve-oneriler
• Özmen, B. (2012). Türkiye deprem bölgeleri haritalarının tarihsel gelişimi. Türkiye Jeoloji Bülteni, 55(1), 43-55
• Saja, A.M.A.; Teo, M.; Goonetilleke, A. & Ziyath, A.M. (2018). An inclusive and adaptive framework for measuring social resilience to disasters. International Journal of Disaster Risk Reduction, 28, 862-873.
• Sür, E. (1993). Türkiye'nin deprem bölgeleri. AÜ TÜCAUM Türkiye Coğrafyası Dergisi, 53-68.
• Şahan, C. & Kaya, İ. (2021). Türkiye Afet Bilgi Bankası (TABB) ile EM-DAT veri tabanlarının karşılaştırılarak değerlendirilmesi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 4(3), 679-695
• Tercan, B. (2018). Türkiye’de afet politikaları ve kentsel dönüşüm. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 102-120
• Toker, H. (2016). Doğal afetler, iletişim ve medya. İçinde Z.T. Karaman ve A. Altay (Eds.), Bütünleşik afet yönetimi içinde (s. 249-277). İlkem Yayınları.
• Türk Dil Kurumu [TDK]. (b.t.). Afet. 25 Mayıs 2024 tarihinde erişildi, https://sozluk.gov.tr/ Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2022, Kasım 15). Coğrafi İstatistik Programı. 15 Kasım 2023 tarihinde erişildi, https://cip.tuik.gov.tr/
• United Nations Population Fund [UNFPA]. (2023). Türkiye depremi durum raporu #6. https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/206_turkiye_sitrep_6_tr_0.pdf