Tarihi Bitlis Belediye Binası’nın Restorasyon Çalışmaları ve Yeniden İşlevlendirilmesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 1 - 30, 31.12.2024

Şahabettin Öztürk

https://doi.org/10.58317/eksen.1448348

Öz

Bitlis Eski Belediye Binası, Kentsel Sit Alanı içerisinde Gazibey Mahallesi, Kazım Karabekir Caddesi üzerinde yer almaktadır. Yapı, 1998 yılına kadar Bitlis Belediyesi hizmet yapısı olarak kullanılmıştır. Bitlis Belediye hizmet binası Bitlis-Tatvan Yolu üzerine taşındıktan sonra yapı farklı işlevlerde kullanılmıştır. Binanın zemin, üst kat bölümleri ile kuzey ve güney cephelerinde aslına uygun olmayan bazı değişikliler yapılmıştır. Yapı, XIX. yüzyılın son çeyreğinde dönemin Bitlis Valisi Ömer Bey tarafından yaptırılmıştır. Zaman içerisinde değişen talep ve ihtiyaçlara karşı yetersiz ve kullanım dışı kalan tescilli yapıların, koruma ilkeleri kapsamında yeniden işlevlendirilerek kullanılması zorunluluk arz etmektedir. Bu araştırmanın amacı, kadim Bitlis kenti içerisinde tarihî kimliği ve yerel mimari özellikleri ile önemli bir değere sahip olan tescilli Bitlis Belediye Binası’nın uygun işlevle yeniden kullanılmasına gerekmektedir. Bitlis Belediye Binası Zabıta ve Trafik Amirliği, Su ve Otobüs İşletme Müdürlüğü, Bitlis Belediyesi Sanat Merkezi olmak üzere kısa zaman aralıklarıyla farklı amaçlarda kullanılmıştır. Tarihi Bitlis Belediye Binası, 2021 yılından sonra ise geleneksel Bitlis mutfak kültürünü yaşatmak amacıyla, Bitlis Büryan Salonu olarak hizmet vermektedir. 2012 yılında Bitlis Belediyesi tarafından konusunda uzmanlar tarafından hazırlanan koruma uygulama projeleri ilgili kurul tarafından onaylanmıştır. Bitlis Tarihi Belediye Binası’nın onarımı, 2012-14 yılları arasında TOKİ tarafından yapılmıştır. Mevcut bulgular için nitel araştırma yöntemleri kullanılarak betimsel analiz yapılmıştır. Bitlis Eski Belediye Binası’nın işlevlendirmesi ile tarihî mimari dokunun ve kentsel bellekte yarattığı anlamın yitirilmeden yaşatılabilmesi ve gelecek nesillere aktarılması Bitlis kültür ve turizmine önemli katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Bitlis Belediye Binası, Onarım, Yeniden işlevlendirme, Koruma, Restorasyon

A Study on the Restoration and Reuse of the Historical Bitlis Municipality Building

Öz

The Old Municipality Building of Bitlis is located on Kazım Karabekir Street in the Gazibey neighborhood, within the Urban Protected Area. The building was used as the service structure for Bitlis Municipality until 1998. After the Bitlis Municipality service building was relocated to the Bitlis-Tatvan Road, the structure has been used for various functions. Certain alterations that are not in line with the original design have been made to the building’s ground floor, upper floors, and the north and south facades. The building was commissioned by Ömer Bey, the Governor of Bitlis at the end of the 19th century. Registered structures that have become inadequate and functionally obsolete over time due to changing demands and needs must be refunctionalized in accordance with preservation principles to ensure their continued use. This research aims to ensure the appropriate refunctioning of the registered Bitlis Municipality Building, which holds significant value within the ancient city of Bitlis due to its historical identity and local architectural features. The Bitlis Municipality Building has been used for different purposes over short intervals of time, including as the Municipal Police and Traffic Department, the Water and Bus Operations Directorate, and the Bitlis Municipality Art Center. Since 2021, the historical Bitlis Municipality Building has been serving as the Bitlis Büryan Hall, aimed at preserving and promoting traditional Bitlis cuisine. In 2012, the conservation implementation projects prepared by experts on behalf of Bitlis Municipality were approved by the relevant authority. The restoration of the historical Bitlis Municipality Building was carried out by TOKİ between 2012 and 2014. Descriptive analysis was conducted using qualitative research methods for the existing findings. In conclusion, preserving and transmitting the historical architectural texture and the meaning it holds in the urban memory, without losing them during the refunctioning process, will provide significant contributions to Bitlis culture and tourism for future generations.

Anahtar Kelimeler

Historical Bitlis Municipality Building, Restoration, Adaptive reuse, Preservation, Conservation

Kaynakça

• Arabacıoğlu, P. ve Aydemir, I. (2007). Tarihi çevrelerde yeniden değerlendirme kavramı, Megaron, 2(4), 205-210.
• Aydın, D. ve Yaldız, E. (2010). Yeniden kullanıma adaptasyonda bina performansının kullanıcılar üzerinden değerlendirilmesi, Metu JFA, 27 (1), 1-22.
• Bachlaitner, R. ve Zins, A. H. (1999). Cultural tourism in rural communities: The residents’ perspective, Journal of Business Research, 44(3), 199-209.
• Cave, J., Ryan, C. ve Penakara, C. (2003). Residents’ perceptions, migrant groups and culture as an attraction, the case of a proposed Pacific Island Cultural Centre in New Zealand, Tourism Management, 24 (4), 371-385.
• Çelebi, E. (1986). Evliya Çelebi seyahatnamesi, C. III, IV. İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Saraç, Ö. ve Tanrısever, C. (2018). Kastamonu’da yeniden işlevlendirilen tarihi yapıların sürdürülebilirliğe etki eden çekicilik faktörleri, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(2), 151 -163.
• Serdar, M.T. (2000). Rüyalar şehri Bitlis, Bitlis: İl Kültür Turizm Yayınları.
• Ohsson, C.D. (1834). Histoire des Mongols, depuis Tchinguiz-khan jusqu’a Timour ou Tamerlan, III, Amsterdam: La Haye.
• Öztürk, Ş. (2002). Van Gölü Havzası ortaçağ ve sonrası su mimarisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış doktora tezi (YÖK Tez Merkezi No: 113687), Van, Türkiye.
• Öztürk, Ş. (2004). Bitlis su mimarisi, Malatya: İl Kültür Turizm Yayınları.
• Öztürk, Ş. ve Tökmeci, K. (2013). Bitlis Eski Belediye Binası, VII. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu içinde, 04-07 Ekim 2011-Bitlis (ss. 144-156), Bursa.
• Öztürk, Ş. (2022). Bitlis Tarihi Hatun Çeşmesi koruma çalışmaları hakkında bir araştırma. Amisos Dergisi, 7(13), 420-430. DOI: 10,48122/amisos.1166730
• Öztürk, Ş. (2023). Van Gölü Havzası mimarisinde yapım malzemesi olarak taşın kullanılması, Mimaride Doğal Taş içinde, Ed. Murat Dal, Lyon: Livre De Lyon, ss: 114-117.
• Tuğlacı, P. (1995). Osmanlı şehirleri, İstanbul: Milliyet Gazetesi Yayınları.
• Tuncel, M. (1992). Bitlis. Diyanet İslam ansiklopedisi, C.VI, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yurdaydın, H. G. (1976). Nasūhü’s - Silāhi, Beyān-ı Menāzil-i Sefer-i Irākeyn-i Sultān Süleymān Hān, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Tanrısever, C., Saraç, Ö. ve Aydoğdu, A. (2016). Yeniden işlevlendirilen tarihi yapıların sürdürülebilirliği, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız-Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat-Kır.