Otomasyon ve İş-Sonrası Toplum Kuramları: Eleştirel Bir Analiz

Yıl 2024, Sayı: 1, 97 - 114, 05.07.2024

Mehmet Arif Koşar

Öz

İşin geleceğine dair tartışmalarda öne çıkan iddialardan birisi işin kendisinin
bir tür yok oluşa sürüklendiğidir. İş-sonrası toplum kuramcıları otomasyon ile
insanın üretim sürecinden tamamen ya da büyük ölçüde çıktığı bir toplumun
doğmakta olduğunu ileri sürmektedirler. Kapitalist üretim tarzı esasen işe ve
emek gücünün istihdamına dayandığı için, işin son bulması kapitalist toplumun
da kendiliğinden çözülmesi olarak yorumlanmaktadır. İş-sonrası kuramcılar
otomasyon ve teknolojik gelişmeleri teşvik eden unsurları görmekle birlikte, onu
sektörel ve coğrafi olarak sınırlandıran etkenleri genellikle küçümsemektedirler.
Teknolojik gelişmeleri sermaye birikimi bağlamından kopartarak, onun özgün
kullanım biçimi ve aksi yöndeki etkilerini göz ardı etmektedirler. İş-sonrası kuramcılarının
iddialarının aksine güncel veriler işlerin azalmadığını, yoğun otomasyonun
kullanıldığı ülkelerde dahi yeni işgücüne ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
Teknoloji, sermaye birikiminin amaçları doğrultusunda kullanılmakta,
bu nedenle iş ortadan kalkmak bir yana yoğunlaşmakta ve tüm yaşamı kapsama
eğilimi göstermektedir. İş-sonrası toplum kuramcılarının temel varsayım ve öngörülerinin
kuramsal ve olgusal olarak hatalı olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İş-sonrası toplum, teknoloji, otomasyon, istihdam, işsizlik

Kaynakça

• Arntz, M., T. Gregory, U. Zierahn (2016) “The Risk of Automation for Jobs in OECD Countries: A Comparative Analysis”, OECD Social, Employment and Migration Working Papers, No. 189, Paris: OECD Publishing.
• Aronowitz, S. and DiFazio, W. (1996) Jobless Future Sci-Tech and the Dogma of Work, Minneapolis and London: University of Minnesota Press.
• Bastani, A. (2019) Fully Automated Luxury Communism: A Manifesto, London: Verso.
• Bellamy, E. (2020) Geriye Bakış (çev. F Kahya), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür.
• Benanav, A. (2019) Automation and the Future of Work, London and New York: Verso.
• Bowles, J. (2014) “54% of EU Jobs at Risk of Computerisation”, https://bruegel.org/2014/07/chart-of-the-week-54-of-eu-jobs-at-risk-of-computerisation/. (09.03.2023).
• Braverman, Harry (2008) Emek ve Tekelci Sermaye: Yirminci Yüzyılda Çalışmanın Değersizleştirilmesi (çev. Ç Çidamlı), İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Brynjolfsson, E. ve McAfee, A. (2018) The Second Machine Age (çev. L Göktem), İstanbul: Türk Hava Yolları Yayınları.
• Carmeli, A., Sternberg, A. ve Elizur, D. D. (2008) Organizational culture, creative behavior, and information and communication technology (ICT) usage: A facet analysis, Cyberpsychology & Behavior, 11(2), 175-180.
• Danaher, J. (2019) Automation and Utopia: Human Flourishing in a World without Work, Cambridge, Massachusetts: Harvard University.
• David, B. (2017) “Computer Technology and Probable Job Destructions in Japan: An Evaluation”, Journal of the Japanese and International Economies, 43, 77-87.
• Derks, D. and Bakker, A. B. (2014) “Smartphone use, work–home interference, and burnout: A diary study on the role of recovery”, Applied Psychology, 63, 3, 411-440.
• Ford, M. (2018) Robotların Yükselişi: Yapay Zekâ ve İşsiz Bir Gelecek Tehlikesi (çev. C Duran), 4. Basım, İstanbul: Kronik Kitap.
• Frase, P. (2019) Dört Gelecek: Kapitalizmden Sonra Hayat (çev. A E Pilgir), İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Frey, C. B. and Osborne M. (2017) “The Future of Employment: How Susceptible are Jobs to Computerisation?”, Technological Forecasting and Social Change, 114, 254–280.
• Harari, N. H. (2018) 21. Yüzyıl İçin 21 Ders (çev. S Siral), İstanbul: Kolektif Kitap.
• Heater, Brian (2019) “Amazon says it has deployed more than 200,000 robotic drives globally”, Tech Crunch, https://techcrunch.com/2019/06/05/amazon-says-it-has-deployed-more-than-200000-robotic-drives-globally/. (20.12.2023).
• IFR (2022) “China overtakes USA in robot density”, https://ifr.org/news/china-overtakes-usa-in-robot-density. (06.10.2023).
• IFR (2023) “Executive Summary / World Robotics 2023 Industrial Robots”, https://ifr.org/img/worldrobotics/Executive_Summary_WR_Industrial_Robots_2023.pdf. (05.10.2023)
• Kim, Eugene (2015) “Amazon is now using a whole lot more of the robots from the company it bought for $775 million”, Business Insider, https://www.businessinsider.com/amazon-doubled-the-number-of-kiva-robots-2015-10?r=UK. (20.12.2023).
• Koşar, A. (2019) “Ar-Ge, inovasyon ve tekelleşme”, Teori ve Eylem, 34, 33-53.
• Koşar, A. (2021) (der.) “Innovation Discourse, Or Does Innovation Create New Value?”, in Beyond Capitalism and Neoliberalism, Vesna Stanković Pejnović (ed.), Belgrade: Institute for Political Studies.
• Koşar, A. (2023) Robotlar İşimizi Elimizden Alacak mı? Teknoloji, Emek, Gelecek, İkinci Baskı, İstanbul: Kor Kitap.
• Macrotrends (2023) “Amazon: Number of Employees 2006-2023 | AMZN”, https://www.macrotrends.net/stocks/charts/AMZN/amazon/number-of-employees. (29.12.2023).
• Manyika, J. vd. (2017) Jobs Lost, Jobs Gained: Workforce Transitions In a Time of Automation, San Francisco: McKinsey & Company.
• Marx, K. (2000) Kapital: Birinci Cilt (çev. A Bilgi), Ankara: Sol Yayınları.
• Mason, P. (2016) Kapitalizm Sonrası: Geleceğimiz İçin Bir Kılavuz (çev. Ş Alpagut), İstanbul: Yordam Kitap.
• Mohan, C. (2018) “Artificial intelligence in radiology: Are we treating the image or the patient?”, Indian Journal of Radiology and Imaging, 28(2), https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6038229/. (09.09.2023).
• Moody, K. (2018) “High Tech, Low Growth: Robots and the Future of Work”, Historical Materialism, 26(4), 3-34.
• Nedelkoska, L. & Quintini, G. (2018) Automation, skills use and training, OECD Social, Employment and Migration Working Papers, Paris: OECD Publishing. Orhangazi, Ö. (2008) “Keynesgil Finansal Düzenlemelerden Finansallaşmaya: İktisat Literatürü ve ABD Ekonomisinin Finansallaşmasına Tarihsel Bir Bakış”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 35, 133-159.
• Owen, R. (2006) Yeni Toplum Görüşü ve Lanark Raporu (çev. L Akalın), İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Pfeiffer, S. (2017) “The Vision of ‘Industrie 4.0’ in the Making: A Case of Future Told, Tamed, and Traded”, Nanoethics, 11, 107-121.
• Rifkin, J. (1996) “The End of Work: The Decline of the Global Labor Force and the Dawn of the Post-Market Era”, New York: G. P. Putnam’s Sons.
• Roberts, M. (2022) “A world rate of profit: important new evidence”, https://thenextrecession.wordpress.com/2022/01/22/a-world-rate-of-profit-important-new-evidence/. (16.10.2023).
• Saad-Filho, A. (2006) Marx’ın Değeri: Çağdaş Kapitalizm için Ekonomi Politik (çev. E Günçiner), İstanbul: Yordam Yayınları.
• Say, C. (2018) 50 Soruda Yapay Zekâ, İstanbul: Bilim ve Gelecek Kitaplığı.
• Srnicek, N. and Williams A. (2015) Inventing the Future: Postcapitalism and a World Without Work, London: Verso.
• Statista (2023) “Number of employees worldwide from 1991 to 2022”, https://www.statista.com/statistics/1258612/global-employment-figures/. (06.10.2023). Susskind, P. (2020) Çalışılmayan Bir Dünya: Teknoloji, Otomasyon ve Çözüm Yolları (çev. T Gezer), İstanbul: TGV.
• Tencer, D. (2017) “Ex-Facebook Exec Warns Of ‘Revolution’ Caused By Job Automation”, Huffpost, https://www.huffpost.com/archive/ca/entry/ex-facebook-exec-warns-of-revolution-caused-by-job-automation_ca_5cd4f235e4b07bc7297362b4. (06.10.2023).
• Tozer, T. (2020) “What Computers Will Never Be Able To Do”, In Work In The Future: The Automation Revolution, R. Skidelsky and N. Craig (eds.), Cham: Palgrave Macmillan, 99-108.
• Trading Economics (2023a) “Germany Gross Minimum Wages.” https://tradingeconomics.com/germany/minimum-wages. (07.12.2023).
• Trading Economics (2023b) “Bangladesh Minimum Wages”, https://tradingeconomics.com/bangladesh/minimum-wages. (07.12.2023).
• Trading Economics (2023c) “South Korea Employed Persons”, https://tradingeconomics.com/south-korea/employed-persons. (07.12.2023).
• Trading Economics (2023d) “United States Unemployment Rate”, https://tradingeconomics.com/united-states/unemployment-rate. (07.12.2023).
• Trading Economics (2023e) “South Korea Unemployment Rate”, https://tradingeconomics.com/south-korea/unemployment-rate. (07.12.2023).
• Trading Economics (2023f) “Turkey Unemployment Rate”, https://tradingeconomics.com/turkey/unemployment-rate. (07.12.2023).
• The World Bank (2023) “Wage and salaried workers, total (% of total employment) (modeled ILO estimate) - Korea, Rep.”, https://data.worldbank.org/indicator/SL.EMP.WORK.ZS?locations=KR. (07.12.2023).
• Üzar, U. (2019). “Kapitalizmin finansallaşma sürecinde önemli bir sorun olarak işsizlik: Tartışma ve analiz”, Siyasal: Journal of Political Sciences, 28, 1, 73-97. Yücesan-Özdemir, G. (2014) İnatçı Köstebek: Çağrı Merkezlerinde Gençlik, Sınıf ve Direniş, İstanbul: Yordam Kitap.