George Orwell’in ‘Wigan İskelesi Yolu’ Adlı Yapıtı Özelinde ‘Emek’ ve ‘Edebiyat’ İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 1, 139 - 178, 05.07.2024

Hasan Yüksel

Öz

Bu çalışmanın amacı, George Orwell’in başyapıtları arasında yer alan Wigan İskelesi
Yolu (1937) adlı eserinden hareketle ve özellikle sanayileşmeden sonra ortaya
çıkan şekliyle “emek” kavramının edebiyattaki yansımaları üzerinde durmaktır.
Çağdaş İngiliz edebiyatının öncüleri arasında yer alan Orwell, tüm eserlerinde
emeği, emeğin işveren karşısındaki konumunu, sendikalaşma ve örgütlenmenin
esaslarını, sosyalizmin işçi sınıfına yönelik vaatlerini, sosyalizme ilişkin eleştirilerini,
20. yüzyıl İngiltere’si işgücü piyasasının yapısal özelliklerini, makineleşme ve
sanayileşmeyle beraber işgücü piyasasında meydana gelen yenilikleri orijinal bir
üslupla okuyucuya aktarmıştır. O bakımdan sadece edebiyatseverler değil; aynı
zamanda ekonomi, politika ve sosyoloji çalışan herkesin Orwell’in eserlerini tafsilatlı
bir biçimde incelemesi önerilmektedir. Başından sonuna kadar dikkatle okuduğum
ve üzerinde derinlemesine notlar aldığım Wigan İskelesi Yolu (1937) adlı
eser, bir yazar ve akademisyen olarak sanki işgücü piyasası, emek tarihi ya da çalışma
ekonomisinin genel özelliklerini aktaran bir eser izlenimi uyandırmaktadır.
Aynı etki yine Orwell’in Paris ve Londra’da Beş Parasız adlı yapıtı için de geçerlidir.
Nitekim Orwell, “Hayvan Çiftliği” ve “1984” adlı romanları da dâhil olmak üzere tüm
romanlarında toplumsal gerçekçi bir çizgide gördüklerini ve yaşadıklarını anlatarak
okuyucuyu etkileme potansiyeline sahip bir yazardır. Çalışmada içerik analizi
yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda kitapta işgücü piyasasının geneline dair sosyal
sorunlar ve kitabın tüm bölümleri ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir. Çalışma,
esas itibariyle üç ana bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde literatür
taramasına yer verilerek Orwell’in edebi kişiliği ve üslup özellikleri hakkında bilgi
verilmiştir. İkinci bölümde çalışmanın yöntemine değinilmiş olup, çalışmanın kaleme alınmasının nedenleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın son bölümünde
ise Wigan İskelesi Yolu (1937) adlı eser içerik analizi yöntemiyle ve işgücü piyasası
dinamiklerine bakan yönleriyle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Emek, Edebiyat, İşgücü Piyasası, Sanayileşme, Endüstri İlişkileri, Toplumsal Gerçeklik, George Orwell, Wigan İskelesi Yolu

Kaynakça

• Akyıldız, H., Hatırlı, S. A., Altuntepe, N. (2012) İktisada Giriş, Genişletilmiş İkinci Baskı, Ankara: Alter Yayıncılık.
• Akyürek, M. (2018) “Toplumsal Gerçekçilik Bağlamında Türkiye'de Emek Gücünün Resim Sanatına Yansıması”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 40, 444-467.
• Alper, Y. (1997) Türkiye’de Sosyal Güvenlik ve Sosyal Sigortalar (SSK), Bursa: Ceylan Matbaacılık.
• Ardıç K., Aydın, Y. (2011) İktisat Okulları ve Emek Piyasası, 2. Basım, İstanbul: Derin Yayınları, İstanbul.
• Arencibia, M. G. (2011) “Socialism between Globalization and the Market: The Experience of Europe, China and Vietnam”, World Review of Political Economy, 2, 1, 105-116.
• Aydoğdu, Y. (2017) “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda Toplumcu Gerçekçi Şiirin Serüveni (1923-1950)”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 7, 14, 267-282.
• Beaudoin, S. M. (2000) “Current Debates in the Study of the Industrial Revolution”, OAH Magazine of History, 15, 1, 7-13.
• Becker, G. (1967) Documents of Modern Literary Realism, New Jersey.
• Berg, M., & Hudson, P. (1992) “Rehabilitating the Industrial Revolution”, The Economic History Review, 45, 1, 24-50.
• Biçerli, K. (2011) Çalışma Ekonomisi, Gözden Geçirilmiş 6. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları.
• Black, J. (Çev. Ekin Duru). (2018) Kısa İngiltere Tarihi, 3. Baskı, İstanbul: Say Yayınları.
• Brown, T. A., Jones, M. K., Powell, W., & Allaby, R. G. (2009) “The Complex Origins of Domesticated Crops in the Fertile Crescent”, Trends in Ecology & Evolution, 24, 2, 103-109.
• Budd, J. W. (Çev. Fuan Man). (2016) Çalışma Düşüncesi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Castillo, G. (1997) “Soviet Orientalism: Socialist Realism and Built Tradition”, Traditional Dwellings and Settlements Review, 8, 2, 33-47.
• Clark, G., & Jacks, D. (2007) “Coal and the Industrial Revolution, 1700–1869”, European Review of Economic History, 11, 1, 39-72.
• Clark, K. (2000) The Soviet Novel: History as Ritual (Third ed.). Bloomington: Indiana University Press.
• Crafts, N. (2005) “The First Industrial Revolution: Resolving the Slow Growth/Rapid Industrialization Paradox”, Journal of the European Economic Association, 3, 2-3, 525-534.
• Crafts, N. (2011) “Explaining the First Industrial Revolution: Two Views”, European Review of Economic History, 15, 1, 153-168.
• Crafts, N. F. (1995) “Exogenous or Endogenous Growth? The Industrial Revolution Reconsidered”, The Journal of Economic History, 55, 4, 745-772.
• Curro, C. (2019) Between the Public and the Private: Socialism, Capitalism and Street Socialisation in Georgia. Duncan, P. J. S., Schimpfössl, E. (Ed.,) Socialism, Capitalism and Alternatives: Area Studies and Global Theories, London: UCL Press, 66–86.
• Çıvgın, İ. (2016) “Bereketli Hilal’de Bitki Evcilleştirme Sürecini Etkileyen Faktörler: İklim, Doğal Çevre ve Kültürlerarası Karşılaşmalar (MÖ. 11000–7000)”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 17, 463-488.
• De Vries, J. (1994) “The Industrial Revolution and the Industrious Revolution”, The Journal of Economic History, 54, 2, 249-270.
• Del Sarto, A. (2005) “Cinema Novo and New/Third Cinema Revisited: Aesthetics, Culture and Politics”, Chasqui, 34, 78-89.
• Dickens, C. (2014) İki Şehrin Hikâyesi, İstanbul: Lacivert Yayıncılık.
• Dinler, Z. (2018) İktisat, Gözden Geçirilmiş 10. Baskı, Bursa: Ekin Yayınları.
• Durkheim, E. (1895-1896) Socialism, translated from the French by Sattler C, New York: Collier Books.
• Eğilmez, M. (2019) Ekonominin Temelleri Kavramlar ve Kurumlar, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Elo, S., & Kyngäs, H. (2008) “The Qualitative Content Analysis Process”, Journal of Advanced Nursing, 62, 1, 107-115.
• Evans, A. B. (1977) “Developed Socialism in Soviet Ideology” Soviet Studies, 29, 3, 409-428.
• Fizer, J. (1975) “Some Observations on the Alleged Classicism of Socialist Realism”, Studies in Soviet Thought, 15, 4, 327-337.
• Frank, M., Roehrig, P., Pring, B. (2019) Yapa Zekâ, Algoritmalar, Botlar ve Büyük Veri Çağında Öne Geçmek, Makineler Her Şeyi Yaptığında Biz Ne Yapacağız, İstanbul: Aganta Kitap.
• Frolova-Walker, M. (2009) “The Glib, the Bland, and the Corny: an Aesthetic of Socialist Realism”, Music and Dictatorship in Europe and Latin America, 403-424.
• Gönden, M. (2019) “George Orwell’ın Edebi Gazeteciliği: Wigan İskelesi Yolu Üzerine Bir İnceleme”, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 32, 398-419.
• Görçün, Ö. F. (2016) Dördüncü Endüstri Devrimi Endüstri 4.0. 1. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Gümüş, E. (2010) “Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sistemi: Mevcut Durum, Sorunlar ve Öneriler”, Seta Analiz, 24, 1-22.
• Güran, T. (2017) İktisat Tarihi, İstanbul: Der Yayınları.
• Haber, M. (2014) “The Soviet Etnographers as a Social Engineer Socialist Realism and The Study of Rural Life, 1945-1958”, The Soviet and Post Soviet Review, 41, 194-219.
• Harris, R. (2015) “Through the Lens of Israeli Cinema: A Review”, Jewish Film & New Media, 3, 2, 220-231.
• Hermann, G. M. (2008) "Content Analysis", Qualitative Methods in International Relations, London: Palgrave Macmillan, 151-167.
• Hoffman, M. (2019) Smart Agents for the Industry 4.0 Enabling Machine Learning in Industrial Production, Germany: Springer Vieweg.
• Hoppit, J. (1990) “Counting the Industrial Revolution”, The Economic History Review, 43, 2, 173-193.
• Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005) “Three Approaches to Qualitative Content Analysis”, Qualitative Health Research, 15, 9, 1277-1288.
• https://www.imdb.com (Erişim Tarihi: 11.03.2021).
• Kacıroğlu, M. (2016) “Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında (1923–1940) Toplumcu-Gerçekçi Edebiyat Tartışmaları”, Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 2, 27-71.
• Karataş, Ö. F. (2013) “Hilmi Yavuz’un Doğu Şiirleri’ne Toplumcu Gerçekçi Bir Yaklaşım”, Turkish Studies International Periodicals for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8, 13, 1157-1173.
• Kepley, V. (1995) “Pudovkin, Socialist Realism, and the Classical Hollywood Style”, Journal of Film and Video, 47, 4, 3-16.
• Kiaer, C. (2014) “Lyrical Socialist Realism”, Massachusetts Institute of Technology October Magazine, 147, 56-77.
• Krippendorf, K. (2004) Content Analysis An Introduction to Its Methodology, University of Pennsylvania, USA: Sage Publications.
• Lordoğlu, K., Özkaplan, N. (2005) Çalışma İktisadı, İstanbul: Der Yayıncılık.
• Lu, H., Li, Y., Chen, M., Kim, H., & Serikawa, S. (2018) Brain Intelligence: Go beyond Artificial Intelligence. Mobile Networks and Applications, 23, 2, 368-375.
• Marx, K. (Çev. Kenan Somer, Ahmer Kardam, Sevim Belli, Arif Gelen, Yurdakul Fincancı, Alaattin Bilgi). (2007) Yabancılaşma, Üçüncü Baskı, Ankara: Kuban Matbaacılık.
• McGuire, G. (2018) “Aqyn Agha? Abai Zholy as Socialist Realism and as Literary History”, Journal of Eurasian Studies, 9, 1, 2-11.
• Morson, G. S. (1979) “Socialist Realism and Literary Theory”, The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 38, 2, 121-133.
• News of the World Gazetesi.
• Ó Gráda, C. (2016) “Did Science Cause the Industrial Revolution?”, Journal of Economic Literature, 54, 1, 224-239.
• Orwell, G. (Çev. Ayşegül Çakır Oruç). (2021a) Hayvan Çiftliği, Ankara: Venedik Yayınları.
• Orwell, G. (Çev. Ayşegül Çakır Oruç). (2021b) 1984, Ankara: Venedik Yayınları.
• Orwell, G. (Çev. Ayşegül Çakır Oruç). (2021c) Paris ve Londra’da Beş Parasız, Ankara: Venedik Yayınları.
• Orwell, G. (Çev. Ayşegül Çakır Oruç). (2021d) Wigan İskelesi Yolu, Ankara: Venedik Yayınları.
• Ötgün, C. (2008) “Sanat Yapıtına Yaklaşım Biçimleri”, Sanat ve tasarım dergisi, 1, 2, 159-178.
• Özonur, D. (2016) “Bir Sinema Filminde Sınıfların Temsili ve Politik Duruş: Kış Uykusu”, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 43, 98-117.
• Öztürk, A. (2013) Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik Akımı ve Sansür (1960-1970 Dönemi), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Radyo TV ve Sinema Anabilim Dalı, İstanbul.
• Pouncy, C. (2005) “Stumbling toward Socialist Realism: Ballet in Leningrad, 1927-1937”, Russian History, 32, 2, 171-193.
• Sadikov, R. (2010) “Şubat Devriminden Sonra Rusya’da İktidar Mücadelesi: Ekim Devrimi’ne Giden Yol”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 29, 48, 101-118.
• Schwab, K. (2016) Dördüncü Sanayi Devrimi, World Economic Forum, İstanbul: Optimist Yayınları.
• Smith, C. A. (2018) Industrial Landscapes of Socialist Realism, Franceschini, I., Loubere, N. (Ed.,) Gilded Age. Australia: ANU Press. 219-223.
• Soyer, S. (1996) Çalışma Sosyolojisi, Saray Yayınları.
• Stemler, S. (2001) “An Overview of Content Analysis”, Practical Assessment, Research Practical Assessment, Research and Evaluation, 7, 17, 17-6.
• Teikmanis, A. (2013) “Toward Models of Socialist Realism”, Baltic Journal of Art History, 6, 97-123.
• Ugresic, D. (2003) “Long Live Socialist Realism!”, The Baffler, 16, ss. 93-94.
• Ülgen, P. (2010) “Ortaçağ Avrupasında Feodal Sisteme Genel Bir Bakış”, Mukaddime, 1, 1-17.
• Voth, H. J. (2003) “Living Standards during the Industrial Revolution: An Economist's Guide”, The American Economic Review, 93, 2, 221-226.
• White, M. D., & Marsh, E. E. (2006) “Content Analysis: A Flexible Methodology”, Library Trends, 55, 1, 22-45.
• Yayla, A. (2017) “Sosyalizm ve Sosyalistler Üzerine Düşünceler”, Liberal Düşünce Dergisi, 88, 69-85.
• Yıldız, Ö. (2008) “GAP İllerinde Sosyal ve Ekonomik Dönüşüm”, Ege Akademik Bakış, 8, 1, 287-300.
• Youtube (Erişim Tarihi: 11.03.2021).
• Yüksel, H. (2014) “Emek Kavramının Ortaya Çıkışında Rol Oynayan Tarihi Dönüm Noktalarının Süreç Merkezli Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19, 2, 257-273.
• Yüksel, H. (2018) “Cold War Ideology: The Rocky 4 Movie”, Journal of Labor and Society, 21, 3, 385-414.
• Yüksel, H. (2020) Sendikacılık & Sinema, Teori ve Pratik, Bursa: Ekin Yayınları.