PANDEMİ DÖNEMİNDE AŞIRI İŞ YÜKÜNÜN İŞTEN AYRILMA NİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: GIDA SEKTÖRÜ ÇALIŞMASI TRABZON İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, , 48 - 63, 04.07.2023

Esra Ön , Güler Dinçel Yanık

https://doi.org/10.46737/emid.1307833

Öz

Çalışmada, çalışanların aşırı iş yükü algıları, işten ayrılma niyetleri ve demografik özellikleri (cinsiyet, yaş, medeni durum, iş deneyim süresi, öğrenim durumu ve gelir düzeyi) arasındaki ilişkileri ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu amaçla Trabzon ilinde bulunan perakende zincir mağazasının 103 çalışanından elde edilen veriler analiz edilmiştir. Araştırma sonuçları işten ayrılma niyeti ile çalışma süresi arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunduğunu buna karşın cinsiyet, yaş, medeni durum, öğrenim durumu ve gelir düzeyi ile anlamlı bir ilişki olmadığı yönündedir. Ayrıca, aşırı iş yükünün işten ayrılma niyetini istatistiksel açıdan pozitif yönde ve anlamlı bir şekilde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aşırı İş Yükü, İşten Ayrılma Niyeti, Demografik Değişkenler, Pandemi Dönemi

Kaynakça

• Altay, M., & Turunç, Ö. (2018). “İş Yükü, Çalışma Yaşam Kalitesi ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Lider-Üye Etkileşiminin ve Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(17): 191-229.
• Amah, O. E. (2009). “Job Satisfaction and Turnover Intention Relationship: The Moderating Effect of Job Role Centrality and Life Satisfaction. Research & Practice in Human Resource” Management, 17(1).
• Ardıç, K., & Polatcı, S. (2009). Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32): 21-46.
• Avcı N., & Küçükusta, D. (2009). “Konaklama İşletmelerinde Örgütsel Öğrenme, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Eğilimi Arasındaki İlişki”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 20(1): 33-44.
• Aytaç, S., & Basol, O. (2019). “Mediating Role Oof Loneliness and Organizational Conflict between Work Overload and Turnover Intention”. In Proceedings of the 20th Congress of the International Ergonomics Association (IEA 2018) Volume X: Auditory and Vocal Ergonomics, Visual Ergonomics, Psychophysiology in Ergonomics, Ergonomics in Advanced Imaging 20 (pp. 291-301). Springer International Publishing.
• Barr, C. D., Spitzmüller, C., & Stuebing, K. K. (2008). “Too Stressed Out to Participate? Examining the Relation between Stressors and Survey Response Behavior”. Journal of Occupational Health Psychology, 13(3): 232.
• Beehr, T. A., Walsh, J. T., & Taber, T. D. (1976). “Relationships of Stress to Individually and Organizationally Valued States: Higher Order Needs as a Moderator”. Journal of Applied Psychology, 61(1): 41.
• Büyükbeşe, T., & Gökaslan, M. O. (2018). “İşe Gömülmüşlük, İşe Adanmışlık Ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi: Bir Alan Çalışması. Mukaddime, 9(2): 135-154.
• Blau, P. (1986). Exchange and Power in Social Life (2nd ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203792643
• Blomme, R. J., Van Rheede, A., & Tromp, D. M. (2010). “The Use of The Psychological Contract to Explain Turnover Intentions in the Hospitality Industry: A Research Study on the Impact of Gender on the Turnover Intentions of Highly Educated Employees”. The International Journal of Human Resource Management, 21(1): 144-162.
• Bozdoğan, S. C. (2020). Aşırı İş Yükünün, Tükenmişlik, İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi. Doktora tezi.
• Cam, E. (2011). “Çalışma Yaşamında Stres ve Kamu Kesiminde Kadın Çalışanlar”. Journal of Human Sciences, 8(1).
• Carmeli, A., & Weisberg, J. (2006). “Exploring Turnover İntentions Among Three Professional Groups Of Employees”. Human Resource Development International, 9(2), 191-206.
• Cho, Y. J., & Lewis, G. B. (2012). Turnover intention and turnover behavior: Implications for retaining federal employees. Review of public personnel administration, 32(1), 4-23.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis fort the behavioral sciences (2 b.). Hillsdale: NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Çalışkan, A., & Bekmezci, M. (2019). “Aşırı iş yükünün işten ayrılma niyetine etkisinde iş tatmini ve yaşam tatmininin rolü, sağlık kurumu çalışanları örneği.
• Çelik, M., & Çıra, A. (2013). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde aşırı iş yükünün aracılık rolü. Ege Akademik Bakış, 13(1), 11-20.
• Derya S. (2008). Crossover of Work-Family Conflict: Antecedent and Consequences of Crossover Process in Dual-Earner Couples, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul: Koç Üniversitesi
• Dwyer, D. J., & Ganster, D. C. (1991). The effects of job demands and control on employee attendance and satisfaction. Journal of Organizational Behavior, 12(7), 595-608.
• Elden, B. (2020). Pandemi Döneminde Sağlık Çalışanlarının Karşılaştıkları Aşırı İş Yükü ve Covid-19 Korkularının İşten Ayrılma Niyetine ve Örgüt Depresyonuna Etkisi.
• Elloy, D. F., & Smith, C. R. (2003). Patterns of stress, work‐family conflict, role conflict, role ambiguity and overload among d.ual‐career and single‐career couples: an Australian study. Cross Cultural Management: An International Journal.
• Farooq Abbasi, T. (2015). Impact of work overload on stress, job satisfaction, and turnover intentions with moderating role of Islamic work ethics. Management Studies and Economic Systems, 2(1), 27-37.
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS (3b). London Golden, L., & Jorgensen, H. (2002). Time After Time. Mandatory Overtime in the US Economy. Washington, DC: Economic Policy Institute.
• Greenberg, E. S., Sikora, P. B., Grunberg, L., & Moore, S. (2012). Work teams and organizational commitment: Exploring the influence of the team experience on employee attitudes. Retrieved February, 1, 2017.
• Hart, S. G., & Staveland, L. E. (1988). Development of NASA-TLX (Task Load Index): Results of empirical and theoretical research. In Advances in psychology (Vol. 52, pp. 139-183). North-Holland.
• Huffman, A. H., Albritton, M. D., Matthews, R. A., Muse, L. A., & Howes, S. S. (2021). Managing furloughs: how furlough policy and perceptions of fairness impact turnover intentions over time. The International Journal of Human Resource Management, 1-28.
• Jensen, J. M., Patel, P. C., & Messersmith, J. G. (2013). High-performance work systems and job control: Consequences for anxiety, role overload, and turnover intentions. Journal of Management, 39(6), 1699-1724.
• Jones, E., Chonko, L., Rangarajan, D., & Roberts, J. (2007). The role of overload on job attitudes, turnover intentions, and salesperson performance. Journal of Business Research, 60(7), 663-671.
• Kanbur, E. (2018). Aşırı iş yükünün iş ve yaşam doyumu üzerindeki etkisi: İşe bağlı gerginliğin aracı rolü. İş ve İnsan Dergisi, 5(2), 125-143.
• Karasek Jr, R. A. (1979). Job demands, job decision latitude, and mental strain: Implications for job redesign. Administrative science quarterly, 285-308.
• Keser, A. (2006). Çağrı merkezi çalışanlarında iş yükü düzeyi ile iş doyumu ilişkisinin araştırılması. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 100-119.
• Kılınç, F., & Çalış, Y. E. (2021). Covid-19 Pandemisinin Gıda Sektörü Üzerinde Etkisi ve Finansal Performans ile İlişki. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(3), 499-508.
• Kunte, M., Gupta, P., Bhattacharya, S., & Neelam, N. (2017). Role overload, role self distance, role stagnation as determinants of job satisfaction and turnover intention in banking sector. Indian journal of psychological medicine, 39(5), 590-599.
• Lum, L., Kervin, J., Clark, K., Reid, F., & Sirola, W. (1998). Explaining nursing turnover intent: job satisfaction, pay satisfaction, or organizational commitment?. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 19(3), 305-320.
• McNall, L. A., Masuda, A. D., & Nicklin, J. M. (2009). Flexible work arrangements, job satisfaction, and turnover intentions: The mediating role of work-to-family enrichment. The Journal of psychology, 144(1), 61-81.
• Miller, H. E., Katerberg, R., & Hulin, C. L. (1979). Evaluation of the Mobley, Horner, and Hollingsworth model of employee turnover. Journal of Applied Psychology, 64(5), 509.
• Mobley, W. H., Horner, S. O., & Hollingsworth, A. T. (1978). An evaluation of precursors of hospital employee turnover. Journal of Applied psychology, 63(4), 408.
• Özdemir, H. Ö., & İsmailçebi, Y. Z. (2020). Örgütsel bağlılığın örgütsel özdeşleşmeye etkisinde işten ayrılma niyetinin rolünün yapısal eşitlik modeli ile analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(1), 261-274.
• Peterson, M. F., Smith, P. B., Akande, A., Ayestaran, S., Bochner, S., Callan, V., ... & Viedge, C. (1995). Role conflict, ambiguity, and overload: A 21-nation study. Academy of Management Journal, 38(2), 429-452.
• Qureshi, M. I., Iftikhar, M., Abbas, S. G., Hassan, U., Khan, K., & Zaman, K. (2013). Relationship between job stress, workload, environment and employees turnover intentions: What we know, what should we know. World Applied Sciences Journal, 23(6), 764-770.
• Pradana, A., & Salehudin, I. (2013). Role of work overload toward turnover intention among newly hired public accountants.
• Rizzo, J. R., House, R. J., & Lirtzman, S. I. (1970). Role conflict and ambiguity in complex organizations. Administrative science quarterly, 150-163.
• Russ, F. A., & McNeilly, K. M. (1995). Links among satisfaction, commitment, and turnover intentions: The moderating effect of experience, gender, and performance. Journal of Business Research, 34(1), 57-65.
• Tabachnick, B.G., Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th Ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Takase, M. (2010). A concept analysis of turnover intention: Implications for nursing management. Collegian, 17(1), 3-12.
• Tett, R. P., & Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: path analyses based on meta‐analytic findings. Personnel psychology, 46(2), 259-293.
• Turunç, Ö., & Çelik, M. (2010). Örgütsel özdeşleşme ve kontrol algılamalarının, çalışanların işten ayrılma niyeti ve iş performansına etkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(3), 163-181.
• Uysal, H. T., Akbulut, H., & Ertan, S. (2015). Aşırı İş Yükünün Performans Perspektifinden Çalışma Psikolojisinde Negatifliğe Etkisi: Muhasebe Meslek Mensuplarına Yönelik Bir Araştırma. Journal Of International Social Research, 8(38).
• Wayne, S. J., Shore, L. M., & Liden, R. C. (1997). Perceived organizational support and leader- member exchange: A social exchange perspective. Academy of Management journal, 40(1), 82-111. Wefald, A. J., Smith, M. R., Savastano, T. C., & Downey, R. G. (2008). A structural model of workload, job attitudes, stress, and turnover intentions.
• Yaman, Ü. T. (2021). Pozitif Psikolojik Sermaye ve iş Yükü Algısının Istenen ve Istenmeyen Rol Otesi Davranışlara Etkisinin Incelenmesi (Doctoral dissertation, Bursa Uludag University (Turkey)).
• Yazıcıoğlu, İ. (2009). Konaklama işletmelerinde işgörenlerin örgütsel güven duygulari ile iş tatmini ve işten ayrilma niyetleri üzerine bir alan araştirmasi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 235-249.
• Yenihan, B., Öner M., & Çiftyıldız, K. (2014). İş Stresi ve İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki: Otomotiv İşletmesinde Bir Araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(1), 38-49.
• Yin-Fah, B. C., Foon, Y. S., Chee-Leong, L., & Osman, S. (2010). An exploratory study on turnover intention among private sector employees. International Journal of Business and Management, 5(8), 57.
• Zeytinoglu, I. U., Denton, M., Davies, S., Baumann, A., Blythe, J., & Boos, L. (2007). Deteriorated external work environment, heavy workload and nurses' job satisfaction and turnover intention. Canadian Public Policy, 33(Supplement 1), S31-S47.