İMAM GAZÂLÎ’NİN DÜŞÜNCESİNDE SİYASET VE DEVLET

Yıl 2023, , 313 - 332, 18.10.2023

Hafijur Rahman , Serbay Subaşı

https://doi.org/10.59274/enderun.1358697

Öz

İmam Gazali, İslam düşüncesinde çok önemli yer edinmiş mümtaz bir şahsiyettir. Gazali, çok çetin şartlarda ve zorlu bir coğrafi bölgede yaşamıştır. Bundan dolayı hem yaşadığı coğrafya ile ilgili ortaya çıkan sorunlara çözüm bulmada hem de bu sorunların analizini yapan, ortada var olan köklü sorunlara karşı yeni ve anlaşır çözümler bulmaya çalışan değerli bir ilmi kişiliktir. Bu bağlamda dönemin en iyi kurumlarından olan Nizamiye Medresesinde müderrislik yapmış ve birçok devlet adamının yetişmesinde öncü olmuştur. Gazali, akıllı kişiliği sayesinde o dönemde gerek ilmi kişiliği olsun gerek dini kişiliği olsun en yüksek noktaya erişmiştir. İleri sürdüğü farklı ve değişik fikirlerle odan noktası olmuş ve birçok insanı da doğrudan etkilemiştir. Bu etki ile başta kelam olama üzere, fıkıh, tasavvuf, mantık ve siyaset alanında da çok fazla etki etmiş ve eserler yazmıştır. Siyaset eserlerinde yaşadığı dönemin karışıklığına rağmen asla taviz vermeyerek İslam’ın hükümlerini net bir şekilde ortaya koymuştur. Onu farklı kılanda devlet başkanlığı, siyaset, din konularındaki bu mükemmel tavrı ve ortaya koyduğu onlarca eserler ve sorunlara karşı pratik bakış açısı olmuştur. Bu makalede İmam Gazalinin özellikle yaşadığı zorlu dönem göz önüne alınarak siyaset ve dine bakış açısı ele alınmış ve bu çerçevede nitel bir araştırma yapılarak onun konuya bakış açısı anlatılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gazali, Siyaset, Devlet, Din ve Siyaset

Kaynakça

• Arslan, E. (2019). Gazali’nin Devlet Ve Yönetim Anlayişinin Günümüz Yönetim Süreçlerine Yansımalari. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Ankara. Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Merkezi.
• Bagdadi, A. (1928). Usulu’d- Din, İstanbul
• Çubukçu, İ. A. (1961). Gazzali ve siyaset. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 9(1-4), 121-130.
• Gazali, E. H. (1993). Bâtınîliğin İç Yüzü, çev. Avni İlhan, Ankara, TDVY.
• Gazzali, E. H (1984). Fatihatu’l Ulum, (Çev.) Abdulkadir Akçiçek, Gonca Yay. İstanbul.
• Gazzali, E. H. (1971). el-İktisad fi’l-İtikad, (çev.) Kemal Işık. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara. Korkmaz, F. (1995). Gazâli’de Devlet, Ankara: T.D.V.
• Köymeni, M. (1989). Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ocak, A. (2002). Selçukluların Dini Siyaseti, İstanbul: Tarih ve Tabiat Vakfı Yayınları.
• OKUMUŞ, E. (2021). Gazâlî’nin Siyaset ve Yönetim Yaklaşımı. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 21(2), 705-726. Orman, S. (1986). Gazali, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Özkan, İ. (2010). Gazali’de Siyaset Felsefesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rahman, H. (2020). Modern İslami Siyasal Düşüncede Devlet Kavramı: Yusuf El-Karadavi Ve Raşid El-Gannuşi’nin İslam Devletine Yönelik Yaklaşımları. (Yayınlanmış Doktora Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Rahman, H. (2021). From Farabi to Ibn Khaldun: The Perception of State in the Early Muslim Intellectual’s Writings. Liberal Düşünce Dergisi, 26(103), 237-258.
• Şeker, K. (2008). Gazali de Siyaset Düşüncesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi.
• Şekerci, O. (2016). İmam Gazâli Nasihatü’l Mülûk, İstanbul: İstanbul, Büyüyenay Yayınları.
• Şenol, M. (2018). İslam Siyaset Felsefesinde Riyaset-İmamet Düşüncesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sherwan, H.K. (1955). Gazzali’ye göre Nazari ve tatbiki Siyaset, Ankara Üniversitesi.
• Usta, Y. (2020). Gazzâlî’nin Siyaset Ve Toplum Düşüncesi. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.