UNDERSTANDING THE RELATIONSHIP BETWEEN IDEOLOGIES AND LAlClSM

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 73 - 85, 28.11.2019

Mutlu Sesli , Şeyhmus Demir

Öz

Secularism, which has many different meanings, also has different definitions, descriptions and practices according to ideologies. There is a close connection between secularism and the ideology of the individual, society and state. For this reason, ideologies' perspectives on the relationship between religion and state are important. In other words, the definition and application of secularism that dominates the individual, society and the state is important for our subject. In this context, the relationship between liberalism, socialism and conservatism with secularism will be explained. This study will be able to contribute to the analysis of secularism in the world of ideologies by finding the equivalents of secularism to ideologies. Liberalism and Conservatism are almost in agreement with the theory and practice of secularism, while Socialism is completely differentiated in theory and practice. In short, what ideologies think in theory differs from practice in practice. Within this framework, the perspectives of the ideologies within the scope of the study on the relationship between religion and state were examined and the scope and limits of this relationship were tried to be determined.

Anahtar Kelimeler

Ideology, Laicism, Liberalism, Conservatism

LAİKLİK ve İDEOLOJİLER ARASINDAKİ İLİŞKİYİ ANLAMAK

Öz

Birçok farklı anlamı olan laiklik, ideolojilere göre de farklı tanım,
betimleme ve uygulamalara sahiptir. Laiklik ile bireyin, toplumun ve devletin
sahip olduğu ideoloji arasında çok yakın bir bağ bulunmaktadır. Bu nedenle,
ideolojilerin din ve devlet ilişkisine bakış açıları önemlidir. Diğer bir
ifadeyle, bireye, topluma ve devlete hakim olan ideolojilerin laiklik tanım ve
uygulaması konumuz açısından önemlidir. Bu kapsamda, çalışmada liberalizm,
sosyalizm ve muhafazakârlığın laiklik ile ilişkisi açıklanmaya çalışılacaktır.
Bu çalışma laiklik kavramının ideolojiler nezdindeki karşılıklarını bularak
laikliğin ideolojiler dünyasında doğru analizlerin yapılmasına da katkı
sunabilecektir.

Liberalizm ve Muhafazakârlık laiklik ile ilgili teori
ve pratikte hemen hemen uyuşabilirken, Sosyalizm teori ve pratikte tamamen
ayrışmaktadır. Kısaca, ideolojilerin teoride düşündükleri ile pratikteki
uygulamaları birbirinden farklılık arz etmektedir. Bu çerçevede çalışma
kapsamındaki ideolojilerin din ve devlet ilişkisine bakış açıları incelenerek
bu ilişkinin kapsam ve sınırları belirlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İdeoloji, Laiklik, Liberalizm, Muhafazakârlık

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Ağaoğulları, M. A. “Fransız Devriminde Birey-Devlet İlişkisi”, (1789-1794). 03 Temmuz 2011 tarihinde http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/42/453/5110.pdf adresinden alınmıştır.
• Aktan, C. C. (2007). Muhafazakârlık ve Liberal Düşünce, Köprü üç Aylık Fikir Dergisi, Kış, sayı: 97, 2007. 03 Temmuz 2011 tarihinde http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=825 adresinden alınmıştır.
• Akkır, R. (2006). Türkiye’de Din ve Muhafazakârlık, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana.
• Albayrak, H. Ş. (2015). Batı Ülkelerinde Din Devlet İlişkilerindeki Alternatif Modeller ve Türkiye Örneği, Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt-Sayı 48, Haziran 2015, ISSN 1302-4973, 185-198.
• Anayasa Mahkemesi Kararı Esas Sayısı: 1999/2, Karar Sayısı: 2001/2, Karar Günü: 22.6.2001, Resmi Gazete: Tarih-Sayı: 05.01.2002-24631.
• Balta, B. (2006). Marksizim ve Din, Yeniyol Dergisi, Sayı 23, (Güz 2006). 03 Şubat 2017 tarihinde http://www.yeniyol.org/marksizm-ve-din/ adresinden alınmıştır.
• Barry, N. (2004). Rasyonalizm, Muhafazakârlık, Demokrasi, Uluslararası Muhafazakârlık ve Demokrasi Sempozyumu, Ankara, AK Parti Yayını.
• Bauberot, J. (2008). Dünyada Laiklik, çev: Ertuğrul Cenk Gürcan, Birinci Baskı, İstanbul: Dergah.
• Baran, O. Din Sorunu, Laiklik ve Marksizim, Marksist Tutum Dergisi, No: 35, Şubat 2008. 22 Şubat 2017 tarihinde http://marksist.net/oktay_baran/din_sorunu_laiklik_ve_marksizm.htm adresinden alınmıştır.
• Burke, E. (2001). Reflections on the Revolution in France, Editor: J.C.D. Clark, Stanford, California, USA, Stanford University Press..
• Burke, E. (1790). Reflections on the Revolution in France, 1790. 22 Haziran 2011 tarihinde http://www.constitution.org/eb/rev_fran.htm adresinden alınmıştır.
• Conquest, R. (1986). The Harvest of Sorrow: Soviet Collectivization and the Terror-Famine, Oxford University Press, Newyork.
• Cox, H. (2013). The Secular City: Secularization and Urbanization in Theological Perspective, Princeton University Press, New jersey.
• Çaha, Ö. (2008). Siyasi Düşüncelere Giriş, Birinci Basım, İstanbul: Dem.
• Çetin, H. (2001). “Liberalizmin Temel İlkeleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Doç. Dr. Feramuz AYDOĞAN’ın Anısına, (ss. 219-237).
• Duman, F. (2007). Aydınlanma Eleştirisinden Devrim Karşıtlığına: Liberal-Muhafazakâr Bir Düşünür Olarak Edmund Burke, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Siyaset Bilimi) Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• Erdoğan, M. (2003). Anayasal Demokrasi, 5. Baskı, Ankara: Siyasal.
• Erdoğan, M. Laikliğin Amaç ve İşlevini Yeniden Düşünmek. 21 Nisan 2018 tarihindehttps://kulyanar.tr.gg/Laiklikle%26%23304%3Blgili-D.ue.%26%23351%3B.ue.nceler.htm adresinden alınmıştır.
• Erdoğan, M. (1996), “İslam ve Liberalizm: Kısa Bir Bakış”, Liberal Düşünce, Güz. 09 Temmuz 2019 tarihinde http://www.libertedownload.com/LD/arsiv/04/02-mustafa-erdogan-islam-ve-liberalizm-kisa-bir-bakis.pdf, adresinden alınmıştır.
• Eagleton, T. (1996). İdeoloji, Çev: Muttalip Özcan, İstanbul: Ayrıntı.
• Hayek, F. A. (1999). “Liberal Bir Sosyal Düzenin İlkeleri”, Sosyal ve Siyasal Teori Seçme Yazılar, Çev: Atilla Yayla, Ankara: Siyasal.
• Hocaoğlu D. “İslâm, Laiklik, Sekülerlik ve Türkiye Pratiği”, Zaman., 30.07.1998, Pazar., s. 02.
• İşeri, A. (2014). Türkiye’de Uygulanan Program Geliştirme Modellerinin Çatışmacı Kuram Açısından İdeoloji Üretim Sorunu, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 27 (1), 153-184).
• Kayaoğlu, M. Laiklik Marksizmin İlkesi Olamaz. 21 Temmuz 2018 tarihindehttp://www.teorivepolitika.net/index.php/kitaplar/item/234-laiklik-marksizmin-ilkesi-olamaz adresinden alınmıştır.
• Laiklik Tanımı için bknz. 23 Şubat 2011 tarihinde http://www.tdkterim.gov.tr/bts/ adresinden alınmıştır.
• Lenin, V. İ. Sosyalizm ve Din, Novaya Zihn, Sayı: 28, 3 Aralık 1905. 22 Haziran 2011 tarihinde http://www.sosyalistarsiv.com/archive/index.php/t-247.html adresinden alınmıştır.
• Lenin, V. İ. Proletarya Partisinin Din Konusundaki Tutumu, Proletarya, Sayı: 45, 13 (28) Mayıs, 1909. 27 Haziran 2011 tarihinde http://kutuphane.halkcephesi.net/Lenin/din2tr.html adresinden alınmıştır.
• Locke, J. (1995). Hoşgörü Üstüne Bir Mektup, (Çev: Melih Yürüşen), ss. 24-31, Ankara: Liberte. 12 Mart 2011 tarihindehttp://www.liberal.org.tr/incele.php?kategori=MTg=&id=NjU0 adresinden alınmıştır.
• Marx, K. (2009). Hegel’in Hukuk Felsefesinin Eleştirisi, Çeviren: Kenan Somer, Ankara: Sol.
• Monk, L. H. (2004). Modern Siyasal Düşünce Tarihi: Hobbes’tan Marx’a Büyük Siyasal Düşünürler, İstanbul: Say.
• Türk, H. B. (2006). “İdeoloji”, Siyaset, Editör: Mümtaz’er Türköne, 4. Baskı, Ankara: Lotus.
• Oxford Türkiye Sözlüğü, (1998). İngilizce-Türkçe, Editör: Helen Warren, Oxford Üniversity Press.
• Okumuş, E. Modernleşme Sekülerleşme ve Din. 27 Mart 2011 tarihinde http://www.akader.info/KHUKA/2007_mart/1.pdf adresinden alınmıştır.
• Özden, M. (2016). Sekülerliğin Tarihi Serüveni, Jomelıps, Cilt 1, Sayı 2, Sayfa: 60-81, Kış 2016 ISSN: 2547-9512. 21 Mart 2018 tarihinde http://dergipark.gov.tr/download/article-file/232505 adresinden alınmıştır.
• Özipek, B. B. (2004). Muhafazakârlık Akıl Toplum Siyaset, Ankara: Liberte
• Özipek, B. B. Muhafazakarlık Nedir?, Köprü üç Aylık Fikir Dergisi, Kış, 97. Sayı. 03 Temmuz 2011 tarihinde http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=822 adresinden alınmıştır.
• Özipek, B. B. (2006). “Devlet”, (Editör: Mümtaz’er Türköne), “Siyaset”, 4. Baskı, Ankara: Lotus.
• Öztekin, A. (2000), Siyaset Bilimine Giriş, , Ankara: Siyasal
• Özgür, Y. (1991). Din ve Laiklik Üzerine, Devrimci Proletarya Yayınları, Yer Belirtilmemiş: Şubat.
• Sambur, B. Liberalizm Gizli Bir Din Düşmanı mı? 21 Haziran 2011 tarihinde http://www.stratejikboyut.com/yazi/liberalizm-gizli-bir-din-dusmani-mi-933.html adresinden alınmıştır.
• Swatos, H. W.- Christiano, J. K. (1999). “Secularization Theory: The Course of a Concept”, Sociology of Religion, Vol. 60, No. 3, (Autumn, 1999). 27 Mart 2018 tarihinde file:///C:/Users/50107708200/Downloads/Secularization_Theory__The_Course_of_a_Concept.pdf adresinden alınmıştır.
• Sambur, B. Laik Devlet ve Liberalizm, 18 Haziran 2011 tarihinde http://liberalevi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=79:laik-devlet-ve-liberalizm-&catid=42:bilal-sambur&Itemid=73 adresinden alınmıştır.
• Sambur, B. Liberalizm ve Din Özgürlüğü. 21 Haziran 2011 tarihinde http://www.liberalevi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=80:liberalizm-ve-din ozgurlugu&catid=42:bilal-sambur&Itemid=73 adresinden alınmıştır.
• Sanay, E. Marksizmin Din Politikası, Ocak Yayınları, Birinci Baskı, Ankara, Tarih Belirtilmemiş
• Şaylan, G. (1994). Değişim Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi, Ankara: İmge.
• Unan, F. Din ve Laiklik. 21 Temmuz 2018 tarihinde http://yunus.hacettepe.edu.tr/~unan/popular2.html adresinden alınmıştır.
• Yalçın, A. (1999). “Çağdaş Muhafazakârlık ve Siyasi İstikrar”, Editör: Atilla Yayla, “Sosyal ve Siyasal Teoriler Seçme Yazılar”,2. Baskı, Ankara: Siyasal.
• Yaşar, Y. İdeoloji Kavramı Üzerine Kısa Bir Bakış. 04 Temmuz 2019 tarihinde https://www.tesadernegi.org/ideoloji-kavrami-uzerine-kisa-bir-bakis.html adresinden alınmıştır.
• Yayla, A. (2003). Siyaset Teorisine Giriş, 3. Baskı, Ankara: Liberte.
• Yayla, A. (2003). Liberalizm, Birinci Baskı, İstanbul: Plota Film.
• Yeşiltepe, M. Marksizmde Laiklik. 22 Şubat 2017 tarihinde http://www.birgun.net/haber-detay/marksizmde-laiklik-131598.html adresinden alınmıştır.
• Yıldız, A. Lâikliğe Nereden Bakmalı? 09 Mart 2011 tarihinde Laiklik ve Sekülerizm, Yaz: 95, [51. Sayı], Köprü, Üç Aylık Fikir Dergisi, http://www.koprudergisi.com/index.asp?Bolum=EskiSayilar&Goster=Yazi&YaziNo=216 adresinden alınmıştır.
• Yumer, R. (1999). “Hayekçi Liberalizmin Temel İlkesi”, Editör: Atilla Yayla, “Sosyal ve Siyasal Teori, Seçme Yazılar”, Ankara: Siyasal.
• Yurdusev, A. N. (2006). “Laiklik ve Modern Uluslararası Sistem”, Liberal Düşünce, Cilt 1, Sayı: 1, Kış, 77-84.
• 10 Temmuz 1918 Rus Sosyalist Federatif Sovyet Cumhuriyeti Anayasası. 27 Ocak 2017 tarihindehttps://www.sosyalistforum3.net/showthread.php?p=249039 adresinden alınmıştır.