COVID-19 Pandemisinin Sağlık Çalışanları Açısından İş Kazası ve Meslek Hastalığı Olarak Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 165 - 195, 13.10.2021

Emre Kol , Seda Topgül

Öz

COVID-19 virüsü Aralık 2019’da Çin’in Hubei Eyaleti’nde, Wuhan’da ortaya çıkarak tüm dünyaya yayılmış ve küresel bir krize dönüşmüştür. Bu durum Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 11 Mart 2020’de COVID-19’u bir pandemi ilan etmesine yol açmıştır. Çalışma yaşamında pandemiye yakalananlar açısından hastalığın iş kazası veya meslek hastalığı olarak tanımlanıp tanımlanmayacağına bağlı olarak sosyal güvenlik hakları değişmektedir. Çalışmada pandeminin her açıdan ağır sonuçları ile orantısız şekilde en çok zarar verdiği alanlardan biri haline gelen sağlık sektörü ve bu sektörde çalışan sağlık çalışanlarının karşı karşıya kaldığı riskler karşısında COVID-19’un iş kazası ve meslek hastalığı olarak ele alınması tartışmalarına yer verilmektedir. Çalışma ülkemizde COVID-19’a yakalanmanın iş kazası ve meslek hastalığı niteliğini araştıran sınırlı sayıdaki çalışmalardan olup, ülke örneklerinin değerlendirildiği ilk çalışmadır. Bu nedenle çalışma yapılan tartışmalara genel bir çerçeve sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Koronavirüs Hastalığı, İş Kazası ve Meslek Hastalığı, İş Güvenliği, Sosyal Güvenlik, Sağlık Çalışanı

Kaynakça

• Akın, L. (2011). “İşverenin İşçiyi Gözetme Borcundan Doğan Hukuki Sorumluluğunda Uygun Nedensellik Bağı”, Çimento İşveren Dergisi, 25, 26-39.
• Akın, L. (2013). “İş Kazasından Doğan Tazminat Davalarında İşveren Kusurunun Belirlenmesinde Ölçüt”, Çimento İşveren Dergisi, 27 (6), 36-48.
• Alıcı, N. S., Beyan, A. C. ve Şimşek, C. (2020). “COVID-19 as an Occupational Disease”, Eurasian Journal of Pulmonology, 22, 90-100.
• Arıcı, K. (2015). Türk Sosyal Güvenlik Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Arslan, S. (2014). “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Göre İşverenin Genel Yükümlülükleri”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan Özel Sayı, 20 (1), 767-807.
• Ateş, Z. G. (2020). “COVID-19’un İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Konusunda Alması Gereken Önlemlere Etkisi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi COVID-19 Hukuk Özel Sayısı, 19 (38), 161-179.
• Aydın, U. (2020). “Covid-19 Pandemisi; İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Alanında Yarattığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(2), 181-214.
• Centel, T. (2020). “Covid-19 Salgını ve Türk Çalışma Yaşamı”, Sicil İş Hukuku Dergisi, sayı 43, 11-29.
• Chou, R., Dana, T., Buckley, D., Selph, S., Fu, R., Totten, A. Ve Less, S. (2020). “ Epidemiology of and Risk Factors for Coronavirus Infection in Health Care Workers: A Living Rapid Review”, Annals of Internal Medicine, 173 (2), 120-136. doi: 10.7326/M20-1632.
• Cotton, S., Hoffman, C. ve Burrow, S. (2020). Recognition of COVID-19 as an Occupational Disease. Council of Global Unions.
• Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği (2008).
• Çelik, N., Caniklioğlu, N. ve Canbolat, N. (2019). İş Hukuku Dersleri. 32. Basım. İstanbul: Beta Yayınları.
• Demir, F. (2014). “İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerinin Alınmasında İşverenin Sorumluluğu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan Özel Sayı, 20 (1), 675-704.
• Demircioğlu, M. Ve Şen Kalyon, A. (2013). “İşverenin İş Kazalarından Sorumluluğu ve Kusur Hakkında Karar İncelemesi”, Prof. Dr. Polat Soyer’e Armağan, Cilt I, İzmir.
• Eyüboğlu, O. M. (2020). Hukuksal Açıdan COVID-19 “COVID-19, Sağlık Çalışanları İçin Meslek Hastalığı Olarak Kabul Edilmelidir”. Türk Tabipler Birliği COVID-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu.
• Güzel, A., Okur, A. R. ve Caniklioğlu, N. (2009). Sosyal Güvenlik Hukuku. 12. Baskı. İstanbul: Beta.
• Hill, A. B. (1965). “The Environment and Disease: Association or Causation?”, Section of Occupational Medicine, 58, 295-300.
• ILO (2009). Identification and Recognition of Occupational Diseases: Criteria for Incorporating Diseases in the ILO list of Occupational Diseases. Meeting of Experts on the Revision of the List of Occupational Diseases Recommendation No. 194. Geneva.
• ILO (2021). International Standard Industrial Classification of All Economic Activities (ISIC). https://ilostat.ilo.org/resources/concepts-and-definitions/classification-economic-activities/, Erişim: 10.02.2021.
• İnciroğlu, L. (2017). Kamu İşvereninin İş Sağlığı ve Güvenliği Bakımından Sorumluluğu. Ankara: Adalet Yayınevi.
• İstanbul Tabip Odası (2020). “SGK’nın 2020/12 Sayılı Genelgesi İş Kazası Bildirim Yükümlülüğünü Ortadan Kaldırmaz”, https://www.istabip.org.tr/5823-sgk-nin-2020-12-sayili-genelgesi-is-kazasi-bildirim-yukumlulugunu-ortadan-kaldirmaz.html
• Kaplan Senyen, T. (2016). “İş Kazaları ve Meslek Hastalıklarında İşverenin Hukuki Sorumluluğu ve Sorumluluğun Hukuki Dayanağı”, İş Sağlığı ve Güvenliği. Ed: D. Baybora. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No:3105.
• Karadeniz, O. (2012). “Dünya’da ve Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği”, Çalışma ve Toplum, 3 (34), 15-75.
• Kılkış, İ. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliği. 2. Baskı. Bursa: Dora Yayınları.
• Korkusuz, A. Y. (2020). “Çalışma Hayatında Covid-19 Pandemisine Maruz Kalanların Sosyal Güvenlik Açısından Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 22 (2), 673-693.
• Laçiner Gürlevik, S. (2020). “Koronavirüsler ve Yeni Koronavirüs SARS-CoV-2”, Journal of Pediatric Infection, 14 (1), 46-48.
• Landrigan, P. J. ve Baker, D. B. (1991). “The Recognition and Control of Occupational Disease”, JAMA, 266 (5), 676-680.
• Moen, B. E. (2020). “COVID-19 Should be Recognized as an Occupational Disease Worldwide”, Occupational Medicine, 70 (5), 299.
• Narter, S. ve Şimşek, C. (2020). “Sağlık Çalışanları İçin COVID-19 Hastalığı İş Kazası veya Meslek Hastalığı Mıdır?”, Karatahta İş Yazıları Dergisi, Sayı 16, 139-170.
• Oğuz, Ö. (2018). “İş Kazası ve Meslek Hastalığında Sigortalıya Sağlanan Yardımlar”, Emek ve Toplum, 7 (7), 317-332.
• OSHA (2020). “Worker Exposure Risk to COVID‑19”, https://www.osha.gov/Publications/OSHA3993.pdf, Erişim: 26.04.2021.
• OSHA (2021). “Coronavirus Disease (COVID-19)”, https://www.osha.gov/coronavirus, Erişim: 15.02. 2021.
• Özen, M. (2015). “İş Kazalarında Hukuki, Cezai ve İdari Sorumluluk”, Ankara Barosu Dergisi, 2, 215-253.
• Sandal, A. ve Yıldız, A. N. (2021). “COVID-19 as a Recognized Work-Related Disease: The Current Situation Worldwide”, Safety and Health at Work, 12,136-138.
• Sansür, L. (2021). Covid-19 Meslek Hastalığı Olarak Kabul Edildi. (11 Mayıs 2021). Sözcü, https://www.sozcu.com.tr/2021/saglik/saglik-calisanlari-icin-emsal-karar-6425466/ Erişim: 24.05.2021.
• Sümer, H. H. (2018). İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.
• Sümer, H. H. (2020). “COVID-19 Küresel Salgınının İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Meydana Getirdiği Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, TÜBA COVID-19 Küresel Salgını: Hukuki Değişim ve Etkileşimler Raporu. Ed: İ. Özgenç, H. Akkanat, H. Çağlar, H. H. Sümer, M. Özekes. Ankara: TÜBA Bilimler Akademisi.
• Süzek, S. (2019). İş Hukuku. 18. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Şahan, C., Özgür, E. A., Arkan, G., Alagüney, M. E., Demiral, Y. (2019). Covid-19 Pandemisi’nde Meslek Hastalığı Tanı Kılavuzu. https://korona.hasuder.org.tr/wp-content/uploads/Mesleksel-COVID_19_Tan%C4%B1_Rehberi_2020.pdf
• Şakar, M. (2011). Sosyal Sigortalar Uygulaması. 10. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Tuncay, C. ve Ekmekçi, Ö. (2012). Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri. 15. Baskı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Uçkan Hekimler, B. (2020). “Korona Günlerinde Türkiye’de Çalışma İlişkileri”, Yönetim ve Çalışma Dergisi, 4 (1), 1-13.
• WHO (2020a). Coronavirus Disease (COVID-19) Outbreak: Rights, Roles and Responsibilities of Health Workers, Including Key Considerations for Occupational Safety and Health. https://www.who.int/publications/i/item/WHO-2019-nCoV-HCW_advice-2021.1, Erişim: 15.02.2021.
• WHO (2020b). Critical Preparedness, Readiness and Response Actions for COVID-19. https://www.who.int/publications/i/item/critical-preparedness-readiness-and-response-actions-for-covid-19 , Erişim: 15.01.2021.