An Investigation About Self-Esteem And Assertiveness Levels of Adolescents Whose Parents Live Together and Adolescents Who Has Broken Families

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 21 - 40, 01.10.2013

Mustafa Otrar , Mesut Demirbilek

Öz

In this research it was aimed to examine the self-esteem and assertiveness levels of adolescents with whole families and adolescents with broken families. Relational screening model was used to access data. The sample of the present study consists of 435, 251 girls and 184 boys that 223 of them with broken families while 212 of them with whole family who continue their education at 15 different secondary schools in Sancaktepe, Istanbul. The data of this research was collected by using “Topukçu’s (1982) Assertiveness Inventory” and “Piers-Harris’s (1964) Selfconcept Scale”. As a result of this study, it was found that the assertiveness levels and self-esteem of adolescents with whole family are higher than the assertiveness levels and self-esteem of adolescents with single parent obliged to continue his/her life with single parent due to the death of one of his/her parents or their divorcement

Anahtar Kelimeler

Self, Self-respect, Self-esteem, Assertiveness, Broken Family

Ebeveynleri Birlikte Olan Ergenler ile Parçalanmış Aileye Sahip Ergenlerin Benlik Saygıları ve Atılganlık Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme

Öz

Bu araştırmada ebeveyn birlikteliği devam eden ergenler ile ebeveyn birlikteliği devam etmeyen, parçalanmış aileye sahip ergenlerin atılganlık düzeyleri ile benlik saygılarının incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini İstanbul ili Sancaktepe İlçesinde bulunan 15 farklı Ortaokul ’da öğrenim görmekte olan 251’i kız 184’ü erkek; 223’ü ebeveyn birlikteliği devam etmeyen parçalanmış aileye sahip; 212’si ebeveyn birlikteliği devam eden tam ve bozulmamış aileye sahip toplam 435 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veriler “Topukçu (1982)’nun Atılganlık Envanteri” ve “Piers-Harris (1964)’in Benlik Kavramı (Öz Kavram) Ölçeği” kullanılarak toplanmıştır. Araştırma sonucunda anne-baba birlikteliği devam eden tam ve bozulmamış aileye sahip öğrencilerin atılganlık düzeylerinin ve benlik saygılarının, anne-baba birlikteliği devam etmeyen, parçalanmış aileye sahip öğrencilerden daha fazla olduğu bulgulanmıştır

Anahtar Kelimeler

Benlik, Öz Saygı, Benlik Saygısı, Atılganlık, Parçalanmış Aile, Ebeveyn Birlikteliği

Kaynakça

• Adams, G. (2000). Adolescent developmenth essential readings. Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
• Alagül, Ö. (2004). Farklı spor branşlarındaki sporcuların atılganlık ile beden algısı ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Alberti, R. & Emmons, M. (2002). Kendinize yatırım yapın: Atılganlık. (Çev: S. Katlan), Ankara: HYB Yayıncılık.
• Amato, P. & Booth, A. (1991). “The Conseguences of Divorce for Attitudes Toward and Gender Roles”, Journal of Family Issues, 12 (2), 306-322.
• Arıkan, Ç. (1996). Halkın boşanmaya ilişkin tutumları araştırması. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Arpacı, F. ve Tokyürek, Ş. (2012). Boşanmış bireylerin yeniden evlilik konusundaki görüşlerinin incelenmesi, Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-15.
• ASAGEM, (2011). Tek Ebeveynli Aileler. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Aydoğan, S. (2010). İlkögretim II. kademe öğrencilerinin umut ve benlik saygısı düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bacanlı, H. (2004). Sosyal ilişkilerde benlik kendini ayarlamanın psikolojisi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Bakırcıoğlu, R. (1994). İlköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimde rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Turhan Basımevi.
• Bal, E. (2006). İlköğretim öğrencilerinin benlik algıları ile atılganlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1997). Stresle başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Biçer, E. (2009). Parçalanmış ve tam aileye sahip ergenlerin atılganlık ve sosyal yetkinlik beklenti düzeylerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Bilir, Ş. ve Dabanlı, D. (1991). Aile yazıları III: Birey, kişilik ve toplum. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
• Bozkurt, N. (1998). Lise öğrencilerinin okul başarısızlıklarının altında yatan depresyonla ilişkili otomatik düşünme kalıpları (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Büyükşahin, G. (2009). Boşanmış ve boşanmamış (tam) ailelerden gelen 11-13 yaş arası çocukların anne baba tutumlarını algılama biçimlerinin sosyal uyum düzeyleri ile ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Cebeci, S. C. T. (2009). Tam aileye ve tek ebeveyne sahip ailelerden gelen 7-12 yaşları arasındaki çocukların bağlanma stilleri ve kaygı durumları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Ciğerci, Z. C. (2006). Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerde benlik saygısı, başkalarının algılaması ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Cüceloğlu, D. (2002). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çetin, H. (2004). Yetiştirme yurtlarındaki adölesanların benlik saygıları ve psikolojik belirtileri (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Dacey, J. S. & Kenny, M. (1994). Adolescent development. USA: Brown &Benchmark Publisher.
• Demiç, S. A. K. (2006), İlköğretim ve ortaöğretimde uygulanan rehberlik çalışmalarının öğrencilerin benlik algıları üzerindeki etkisi (Niğde ili örneği) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Dingiltepe, T. (2009). Parçalanmış ve tam aileye sahip ergenlerin yaşam doyumu düzeyleri ile yaşam kalite düzeylerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Dowdney, L. (2000). Childhood bereavement parental death. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 41 (7), 819-830.
• Duman, G. K. (2008). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin durumluk sürekli kaygı düzeyleri ile sınav kaygısı düzeyleri ve ana – baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Dyregrov, A. (2000). Çocuk, kayıplar ve yas, yetişkinler için el kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Erikçi, M. (2005). Ana-Baba yoksunluğunun 9-15 yaş grubu çocuklarının benlik kavramı üzerindeki etkilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Ersanlı, K. (1996). Benliğin gelişimi ve görevleri, Samsun: Eser Ofset.
• Erürker, B. (2007). Aileye ve parçalanmış aileye sahip 5-6 yaş çocuklarının bilişsel işlevlerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Geçtan, E. (2010). Psikanaliz ve sonrası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gökalan, Z. B. (2000). İlköğretim okulu öğrencilerinin (12- 14 Yaş) benlik tasarımı, atılganlık ve kendini açma düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Güngör, A. (1989).Lise öğrencilerinin özsaygı düzeylerini etkileyen etmenler (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Humphreys, T. (2001). Çocuk eğitiminin anahtarı: Özgüven (Çev: T. Anapa). İstanbul: Epsilon Yayıncılık.
• Kamaraj, I. (2004). Sosyal beceri değerlendirme ölçeği’nin türkçeye uyarlanması ve beş yaş çocuklarının atılganlık sosyal becerisini kazanmalarında eğitimci drama programının etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Karakoyun, K. (2011). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin atılganlık düzeyleri ile aile işlevleri arasındaki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kasatura, İ. (1998). Kişilik ve özgüven. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Keskin, T. (2010). İlköğretim okullarındaki öğrencilerin akran zorbalığının benlik saygısıyla ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kılıç, G. (2005). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinde atılganlık düzeylerinin sosyal kaygı ve anne-baba tutumları açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin.
• Kılınç, H. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin benlik tasarımlarının atılganlık düzeyi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Koçak, B. (2007). Ölümün çocuk üzerindeki etkileri. Milliyet Blog http://blog.milliyet.com.tr/eburcukocak adresinden 30.09.2012 tarihinde edinilmiştir.
• Korkmaz, M. (1996). Yetişkin örneklem için bir benlik saygısı ölçeğinin güvenirlik ve geçerlilik çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik psikolojisi. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Kuyucu, Y. (1999). Anne babaları boşanmış ve birlikte yaşayan lise öğrencilerinin uyum sorunlarının karşılaştırılması üzerine bir inceleme (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kuyucu, Y. (2007). Boşanmış ailede yetişen ergenlerin bilişsel çarpıtmalarıyla benlik değeri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Kuzgun, Y. (2002). İlköğretimde rehberlik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Maier, E. H. & Lachman M.E. (2000). Consequences of early parental loss and seperation for health and well-being ın midlıfe. International Journal Of Behavioral Development, 24 (2) ,183.
• Mangır, M. ve Kandemir, F. (1993). On yedi yaş grubu gençlerin kendini kabul düzeylerini etkileyen bazı faktörler. Aile ve toplum. Bilim Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(1), 50- 57.
• Onur, N. (2006). Lise öğrencilerinin bağlanma stilleri ile atılganlık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Öner, N. (1994). Piers-Harris’in çocuklarda öz kavramı ölçeği el kitabı. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Öner, N. (1997). Türkiye'de kullanılan psikolojik testler/Bir başvuru kaynağı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özen, D. Ş. (1998). Eşler arası çatışma ve boşanmanın farklı yaş ve cinsiyetteki çocukların davranış ve uyum problemleri ile algıladıkları sosyal destek üzerindeki rolü (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özgüven, İ. E. (2000). Evlilik ve aile terapisi. Ankara: PDREM Yayınları.
• Özgüven, İ. E. (2001). Ailede iletişim ve yaşam. Ankara: PDREM Yayınları.
• Özkardeş, O. G. (1994). Baba yoksunluğunun benlik kavramına etkisi ve babasız öğrencilerin problemlerinin hangi alanlarda yoğunlaştığının saptanması. Pedagoji Dergisi, (3), 147- 186.
• Özkardeş, O. G. (2006). Baba ve çocuk. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Özşaker, M. (2008). 12-14 yaş çocukların motorsal performans ve benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Öztürk, M. (2005). Boşanma ve boşanmış aile çocukları. Popüler Psikiyatri Dergisi, (26), 20- 23.
• Öztürk, S. (2006). Anne-babası boşanmış 9–13 yaslarındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki anne-babası boşanmamış çocukların benlik saygısı ve kaygı düzeyleri ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Özyürek, A. ve Demiray, K. (2010). Yurtta ve ailesi yanında kalan ortaöğretim öğrencilerinin kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11 (2), 247-256.
• Pancar, A. (2009). Parçalanmış ve tam aileye sahip ergenlerin yalnızlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Phelps, S. ve Austin, N. (1997). Atılgan kadın (Çev: S. Katlan ). Ankara: HYB Yayınları.
• Plummer, D. M. (2007). Benlik saygısı çocuklarda nasıl geliştirilir (Çev: E. Aksay), İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Pryor, J. ve Rodgers, B. (2011). Değişen ailelerde çocuklar: Ebeveyn ayrılığı sonrası yaşam. (Çev: İ. E. Köksaldı). İstanbul: Doruk Yayınları.
• Richardson, S. & McCabe, M. P. (2001). Parental divorce during adolesence and adjustment in early adulthood, Adolescence, 36 (143), 467-489.
• Saruhan, N. (1996). Ankara il merkezinde lise son sınıfa devam eden öğrencilerin atılganlıkları ile ana ve baba tutumları arasındaki ilişkinin bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Semerci, Z. B. (2006). Birlikte büyütelim çocuk ruh sağlığı. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Serin, N. B. ve Öztürk, S. (2007). Anne-babası boşanmış 9–13 yaşlarındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki anne-babası boşanmamış çocukların benlik saygısı ve kaygı düzeyleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(2), 117-128.
• Suner, E. (2000). Farklı liselerdeki ergenlerin benlik saygısı, akademik başarı ve sürekli kaygı düzeyi arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Şentürk, Ü. (2006). Parçalanmış aile çocuk ilişkisinin sebep olduğu sosyal problemler (Malatya Uygulaması) (Yayınlanmamış doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Tarhan, N. (2011). Aile okulu: Mutlu aile için makul çözümler. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tatoğlu, N. (2006). Zonguldak il merkezinde 15-17 yaş gurubu genel lise öğrencilerinde benlik saygısının akademik başarıya etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak.
• Toksoy, Ş. E. (2005). Liseli ergenler üzerinde ebeveyn ölümünün psikososyal etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Topukçu, H. (1982). Atılganlık eğitiminin ilkokul çocuklarının atılganlık düzeyine etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Uğurlu, U. (1994). Yetiştirme yurdunda yaşayan ergenler ile ailesiyle birlikte yaşayan ergenlerin özsaygı ve atılganlık düzeyleri açısından karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Uğurluoğlu, M. Y. (1996). Lise öğrencilerinde özsaygı düzeyi ile atılgan kişilik özelliği arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Uluğ, Ö. Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinde depresyon düzeyine ebeveyn kaybının ve anne- baba ayrılığının etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Ünal, S. (2007). Atılganlık becerileri eğitim programının İlköğretim ikinci kademe örgencilerinin atılganlık düzeyi ve benlik saygısı üzerindeki etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Walczak, Y. ve Burns, S. (2004). Boşanma ve Çocuk Üzerine Etkileri. (Çev: Prof. Dr. İ. Ersevim), İstanbul: Özgür Yayınları.
• Weyburne, D. (2000). Ben şimdi ne olacağım? (Çev. H. Koşar), İstanbul: Kuraldışı Yayıncılık.
• Yavuzer, H. (1999). Ana-baba ve çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yavuzer, H. (2005). Çocuğu tanımak ve anlamak. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yiğit, R. (2008). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin depresyon ve sosyal beceri düzeylerinin benlik saygısı ve bazı değişkenler açısından karşılaştırmalı olarak incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yörükoglu, A. (2000). Çocuk ruh sağlığı. Ankara: Özgür Yayınları.
• Yörükoğlu, A. (2007). Gençlik çağı ruh sağlığı ve ruhsal sorunları. İstanbul: Özgür Yayınları.