Öğrenen Örgütlerde Etkili Liderlik: Burdur Örneği

Yıl 2011, Cilt: 6 Sayı: 1 - Cilt 6, Sayı 1, 2011, 5 - 22, 19.05.2016

Elife Doğan Kılıç Ahmet Üstün Özgür Önen

Öz

Bu çalışmanın amacı, ilköğretim okullarında görev yapan yöneticilerin cinsiyet ve görev süresinin etkili liderlik davranışları üzerinde etkisi olup olmadığını belirlemek ve varsa bu etkinin hangi boyutlarda ortaya çıktığını saptamaktır. Bu araştırma Burdur İl Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı şehir merkezindeki ilköğretim okullarına yönelik uygulamalı bir çalışmadır.Araştırmaya 48 yönetici katılmıştır. Araştırmaya katılan yöneticilerden elde edilen veriler, SPSS paket programında analiz edilmiştir. Verilerin analizinde %, f, çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçekte yer alan alt ölçeklerin birbirleri ile anlamlı ve olumlu bir ilişki sergiledikleri tespit edilmiştir. Yine cinsiyet değişkeni etkili liderlik ölçeğinin alt ölçeklerinden vizyon geliştirme, vizyon paylaşma, izleyici oluşturma, süreci izleme, sonuca ulaşma ve takım çalışmasında anlamı yordayıcı olarak tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Öğrenen örgüt, etkili liderlik, yönetici, ilköğretim okulu, cinsiyet ve görev süresi

Effective Leadership in Learning Organizations: The Case of Burdur

Öz

The purpose of this study is to understand whether gender and seniority have an influence on the primary schools’ effective leadership behaviors, and to explore where the possible differentiations exists. This is a descriptive study in which 48 principal and vice principal have participated from primary schools in Burdur city center. Data was analyzed by using SPSS 11.5. Descriptive statistics and multiple regression analysis were calculated. Sub dimensions of the measure showed a positive and significant correlation. Gender was found to be a significant predictor of the developing vision, sharing vision, creating follower, process control, reaching to targets and team working sub-dimensions of the effective leadership measure

Anahtar Kelimeler

Learning organizations, effective leadership, principal, primary school, gender and seniority

Kaynakça

• Aytaç, T. (2000). Okul Merkezli Yönetim Ankara: Nobel Yayınları
• Adamowki, S., Therriault, S. B. & Cavanna, A. P. (2007). The Autonomy Gap: Barriers to Effective School Leadership
• http://www.eric.ed.gov/ERICDocs/data/ericdocs2sql/content_storage_01/0000019b/80/2b/6f/ 62.pdf
• Arslantaş, C. C. ve Dursun, M. (2008). Etik Liderlik Davranışının Yöneticiye Duyulan Güven ve Psikolojik Güçlendirme Üzerindeki Etkisinde Etkileşim Adaletinin Dolaylı Rolü, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi vol.8, No.1, 11-128
• Anafarta, N., Sarvan, F. ve Yapıcı, N. (2008). Konaklama İşletmelerinde Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algısı: Antalya İlinde Bir Araştırma. Akdeniz İİBF Dergisi (15) 111-137
• Arıcı Durmuş, A. E. (2002). Yönetici Yaşının Liderlik Davranışları Üzerindeki Etkileri: Bankacılık Sektöründen Bir Grup Yönetici Üzerine Bir Araştırma. Akdeniz İİBF Dergisi (3) 1-20
• Bass, B. (1990). From transactional to transformational leadership: learning to share the vision. Organizational Dynamics, Vol. 18, Issue 3, Winter, 19-31.
• Book, E. W. (1998). Leadership for the Millennium. Workıng Woman, Mar, 1998. Computerworld, January 26.
• Brown, K. M.(2007). Eta Sigma Gamma: Preparing Leaders Today for Tomorrow’s Challenges The Health Educator Fall 2007. Vol. 39. no.2
• Bunyi, J. M., & Andrews, P. H. (1985). Gender and leadership emergence: An experimental study. Southern Speech Communication Journal, 50, 246–260
• Capelli P & Hamori, M. (2005). “The Path to the Top: Changes in the Attributes and Careers of Corporate Executives: 1980-2001”, NNBER Working Paper.
• Calvert, G., Sandra, M. & Marshal, L. (1994). “Learning Organization”, Training and Development, June, ss. 40-50.
• Celep, C. (2004). Örgütsel Öğrenme Açısından Türkiye Üniversiteleri (Assessment Turkey University As Learning Organization) XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Chan, E. (2004). Leadership Effectiveness Analysis. Leadership 360® Report
• Clarken, R. H. (2008). Developing Spiritual Potentialities, Principles and Practices of Leadership: A Self Study in Teacher Education
• Collins, J. (2005). Good to great and the social sectors. Boulder, CO: Jim Collins Publishing.
• Cook, C.W., Philip, L., Hunsaker, R., & E. Coffey, (1997). Management and Organizational Behavior, McGraw Hill Book Com.Chicago, USA
• Cooper, R. K. and Sawaf, A. (1997). Liderlikte Duygusal Zekâ, (Çev. Zelal Bedriye Ayman- Banu Sancar), Sistem Yayıncılık, Üçüncü Basım: Eylül 2003, İstanbul.
• Çelik, C. & Sünbül, Ö. (2008). Liderlik Algılamalarında Eğitim ve Cinsiyet Faktörü: Mersin İlinde Bir Alan Araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler
• Fakültesi Dergisi C. 13. S. 3, s.49-66
• Çelikten, M. ve Yeni, Y. (2004). Okul Müdürlerinin Liderlik ve Yöneticilik Özelliklerinin Cinsiyet Açısından Değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi Cilt:12 No:2 305- 314
• Davıs, K. (1988). İşletmede İnsan Davranışı, 5.Baskıdan Çeviri, (Çev. Kemal Tosun, Tomris Somay, Fulya Aykar, Can Baysal, Ömer Sadullah ve Semra Yalçın ), 3.Baskı, İstanbul: Yön Ajan.
• Dirks, K.T. ve Ferrin, D.L. (2002). Trust in Leadership: Meta-Analytic Findings and Implications for Research and Practice. Journal of Applied Psychology, 87 : 611-628.
• Eagly, A. H., & Johnson, B. T. (1990). Gender and leadership style: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 108, 233–256.
• Eagly, A. H., Karau, S. J., & Makhijani, M. G. (1995). Gender and the effectiveness of leaders: A meta-analysis. Psychological Bulletin, 117, 125–145.
• Erçetin, Ş. (2001). Örgütsel Zeka, Nobel Yayın, Ankara
• Erdal, M.(2007). İşletmelerde Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının Analizi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Projesi.
• Edwards, M., Ayers, R & Howard, C (2003). Public service leadership: Emerging issues. A report for the Australian Public Service Commission, Canprint and National Institute of Governance, University of Canberra, Canberra.
• Efil, İ. (1996). İşletmelerde Yönetim ve Organizasyon, Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı.
• Eren, E. (1998). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, 5.Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul,
• Freeman, R. E. & Stoner, J. A. (1992). Leadership and Motivation. Management 5th Edition. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Gedney, C. R. (1999). Leadership Effectiveness and Gender A Research Report Submitted to the Faculty In Partial Fulfillment of the Graduation Requirements Advisor: Lt Col Sharon A. Branch Maxwell Air Force Base, Alabama
• Gibson, J. L., Ivancevich, J. ve Donnely J. (1985). Organizational Behavior, Business Publications, Plano, Texas.
• Günbayı, İ., (2005). “Women and Men Teachers’ Approaches to Leadership Styles”, Social Behavior and Personality, 33 (7), 685-698.
• Hare, A.P., Koenings, R. J. & Hare, S.E. (1997). “Perceptions of observed and model values of male and female managers”, Journal of Organizational Behavior, 18, 437-447
• Hart, K. M., Capps, H. R., Cangemi, J. P. ve Caillouet, L. M. (1996). Exploring Organizational Trust and its Multiple Dimensions: A Case Study of General Motors. Organization Development Journal, Summer, 31-39.
• Hirsch, E., & Emerick, S. (2007). Teacher working conditions are student learning conditions: A report on the 2006 North Carolina Teacher Working Conditions Survey. Center for Teaching Quality. Retrieved January 23, 2008 from http://www.centerforcsri.org/files/TheCenter_NL_June07.pdf
• Hodgetts, R. M., (1999). Yönetim Teori, Süreç ve Uygulama, (Çev. Canan Çetin ve Esin Can Mutlu), 5. Baskı, İstanbul: Der Yayınları,
• Hodgetts, R. M. & Luthans, F. (2003). International Management: Culture, Strategy and Behaviour. 5 th ed. New York: McGraw-Hill Irwin 356.
• Hord, S. M. (1992). Facilitative Leadership: The Imperative for Change, Southwest Educational Development Laboratory, Austin, Texas, US. 11 Mart 2006, http://search.epnet.com/
• Hosmer, L. T. (1995). Trust the Connecting Link Between Organizational Theory and Philosophic Ethics. Academy of Management Review, 20 : 379-403.
• Ingersoll, R. (2003). Is there really a teacher shortage? Center for the Student of Teaching and Policy and The Consortium for Policy Research in Education. Retrieved February 10, 2008 from http://depts.washington.edu/ctpmail/PDFs/Shortage-RI-09-2003.pdf
• Kabacoff, R. (1998a). Gender Differences in Organizational Leadership: A Large Sample Study Paper Presented at the 106th Annual Convention of the American Psychological Association, San Fransizco, California. http://www.eric.edu.gov
• Kabacoff, R. (1998b). Leadership Effectiveness Analysis: Technical Considerations. (Available from the Management Research Group), 14 york Street, Suite 301, Portland ME 04101 http://www.eric.edu.gov
• Kabacoff, R. (1998c). Personal Motivations and Leadership Styles in Organizational Setting. http://www.eric.edu.gov
• Kabacoff, R. I. & Stoffey, R. W. (2001). Age differences in Organizational Leadership http://www.eric.edu.gov
• Kabacoff, R. I. & Peters, H. (2005). Energy and Experience: Two Key Components of Successful Leadership Recent Research on the Impact of Age on Leadership Style http://www.eric.edu.gov
• Karaduman, A. (2002). Ekip Çalışmasında, Liderin Tatmini Üzerindeki Etkisi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.
• Koçel, T., (2001). İşletme Yöneticiliği, 8.Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Kolb, J. A. (1997). Are We Still Stereotyping Leadership? Small Group Research, Vol.28 No. 3, August .
• Lionton, L.B. ve Lashway, L.(1997). Shared-Decision Making, School Leadership. Handbook for Excellence Edited by: Stuart C. Smith and Philip K.Piele, 3. Edition, University of Oregon.
• Loughlin, C., Kara, A. A., (2007). “Seeking the best: leadership lessons from the military”, Human Resource Management, 46 (1), 147-167.
• MacTavish, M. D. and Kolb, J. A. (2008). An Examination of the Dynamics of Organizational Culture and Values-based Leader Identities and Behaviors: One Company’s Experience http://eric.ed.gov/ERICDocs/data/ericdocs2sql/content_storage_01/0000019b/80/3d/ea /da.pdf
• Marcoline, J. F. (2008). Relationship Building: The First “R” for Principals Eastern Education Research Association Conference Paper. http://www.eric.edu.gov
• Marvel, J., Lyter, D. M., Peltola, P., Strizek, G. A., & Morton, B. A. (2007). Teacher attrition and mobility: Results from the 2004-05 teacher follow-up survey. U.S. Department of Education, National Center for Education Statistics. Retrieved January 14, 2008 from http://nces.ed.gov/pubs2007/2007307.pdf
• Naddaff, T. (1997). Assessing the Effectiveness of a Leader Through Four Filters. MRG Practice (http://www.mrg.com/documents/4filters.pdf) Guide: Leadership Development,
• Nasseh, B. (1996). Leadership and Motivation. http://www.bsu.edu/classes/nasseh/bn100/leader.html
• Örücü, E., Kılıç, R. ve Kılıç, T. (2007). Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller: Balıkesir İli Örneği, Yönetim ve Ekonomi, Cilt:14 Sayı:2
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi Cilt 1. 2. Baskı. Eskişehir.
• Park, S, Mclean G. N. & Yang, B. (2008). Revision and Validation of an Instrument Measuring Managerial Coaching Skills in Organizations. Paper presented at the Academy of Human Resource Development International Research Conference in the Americas (Panama City, FL, Feb 20-24, 2008).
• http://www.eric.ed.gov/ERICDocs/data/ericdocs2sql/content_storage_01/0000019b/80/3d/ea/ b5.pdf
• Pencheon, D. & Koh, Y. M. (2000). Leadership and Motivation. BMJ 317: 69-71 (4 July)
• Rallis, F. S. ve Goldring E. B. (2000). Principals of Dynamic Schools: Taking Charge of Change. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Rieg, S. A. & Marcoline, J. F. (2008). Relationship Building: The First “R” for Principals Eastern Education Research Association Conference Paper.
• Schermerhorn, J. R. (1984). Management for Productivitiy, John Wiley & Sons, New York.
• Senemoğlu, N. (2007). Gelişim Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Gönül Yay, Ankara.
• Senge, P. M. (2002). Beşinci Disiplin (Çev: Ayşegül İldeniz ve Ahmet Doğukan), YKY, İstanbul.
• Shimanoff, S. B., Jenkins, M. M. (1991). "Leadership and gender: challenging assumptions and recognizing resources", in Cathcart, R.S., Samovar, L.A. (Eds), Small Group Communication: A Reader, 6th ed., William C. Brown, Dubuque, IA, pp.504-22.
• Soyşekerci, S. (2006). Cinsiyet Ayrımcılığı Olarak Üstün Erillik Olgusunun Aile İşletmelerindeki Etkisi: Kuramsal Bir Bakış. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz 2006, Cilt:3, Yıl:2, Sayı:2, 3:1-26
• Töremen, F. ve Karakuş M. (2008). Okullarda İşleri Kolaylaştırma Çabası: Okul Yönetiminde Kolaylaştırıcı Liderlik Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (25 ) 1-11
• Trevino, L. K., Brown, M. ve Hartman, L.P. (2003). A Qualitative Investigation of Perceived Executive Ethical Leadership: Perceptions from Inside and Outside The Executive Suit. Human Relations, 55 : 5-37.
• Tyler, T. R. (1986). The Psychology of Leadership Evaluation. Ed.: H.W. Bierhoff, R.L. Cohen ve J. Greenberg, Justice in Social Relations, NY: Plenum.
• Uzun, G. (2005). Kadın ve Erkek Yöneticilerin Liderlik Davranışları Arasındaki Farklılıklar ve Bankacılık Sektöründe Uygulama Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Adana.
• Whitener, E. M., Brodt, S. E., Korsgaard, M. A. ve Werner, J. M. (1998). Managers as Initiators of Trust: An Exchange Relationship Framework for Understanding Managerial Trustworthy Behavior. Academy of Management Review, 23 : 513-530.
• Williams, C. (2005). Leadership Effectiveness Analysis ABC Company, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt:3, Yıl:2, Sayı:2, 3:1-26
• Zaleznik, A., (1977). “Managers and Leaders: Are They Different?” Harvard Business Review, May-June:1977, 67-78.
• Zane, N. C., (2002). “The Glass Ceiling is the Floor My Boss Walks On”, The Journal of Applied Behavioral Science, 38(3), 334-354.