Effects of Exchange Rate and Interest Rate on Foreign Trade in Turkey: An Analysis with Structural Breaks

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 3, 311 - 334, 30.12.2018

Hüseyin Uslu

https://doi.org/10.30784/epfad.453358

Cited By: 3

Öz

In this study; impacts of
interest rate and exchange rate on foreign trade in Turkey are investigated by
time series analysis with structural breaks for 1989:M01-2018:M06 period. The
stationarity of the series is examined by Kapetanios (2005) test, all series
are found to be I(1). Cointegration relations between the series are
investigated by Maki (2012) test, they are found to be cointegrated. That is,
interest rate, exchange rate and foreign trade series of Turkey move together
in the long run. Long and short run analyzes are performed by FMOLS method. In
long run analysis; it is estimated that the increases in exchange rates
increase exports, decrease imports and that the effect of increase in exchange
rates on exports is greater than its effect on imports while the effects of
increases in interest rates on exports and imports are statistically insignificant.
It is seen that the increase in the interest rate decreases the exchange rate.
In short run analysis; it is determined that the increases in exchange rates don’t
immediately affect exports but reduce imports. Increases in interest rates are
seen to have an effect of reducing exchange rates in the short run. Error
correction mechanisms of the models operate. The causality relations between
the series are examined by Granger test and it is determined that one-way
causality from exchange rate to import and two-way causality between interest
rate and export and between export and import exist. This situation reveals
that the exchange rate is influenced by the monetary policies implemented in
Turkey, also that the imports are affected by exchange rate policies. 

Anahtar Kelimeler

Exchange Rate, Interest Rate, Foreign Trade, Time Series Analysis with Structure Breaks

Türkiye’de Döviz Kuru ve Faiz Oranının Dış Ticaret Üzerine Etkileri: Yapısal Kırılmalı Bir Analiz

Öz

Bu çalışmada; Türkiye’de faiz oranı ve döviz
kurunun dış ticaret üzerindeki etkileri, 1989:M01-2018:M06 dönemi için yapısal
kırılmalı zaman serisi analiziyle araştırılmıştır. Serilerin durağanlığı
Kapetanios (2005) testiyle incelenmiş, serilerin I(1) oldukları görülmüştür.
Seriler arasındaki eşbütünleşme, Maki (2012) testiyle incelenmiş, serilerin
eşbütünleşik oldukları, yani faiz, döviz kuru ve dış ticaret serilerinin uzun
dönemde birlikte hareket ettikleri belirlenmiştir. Uzun ve kısa dönem
analizleri FMOLS yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Uzun dönem analizinde; döviz kurlarındaki
artışların, ihracatı arttırdığı, ithalatı azalttığı, kur artışlarının ihracat
üzerindeki etkisinin, ithalat üzerindeki etkisinden daha büyük olduğu, faiz
oranlarındaki artışların ihracat ve ithalat üzerindeki etkilerinin
istatistiksel olarak anlamsız olduğu belirlenmiştir. Faiz oranındaki artışların
döviz kurunu azaltmakta olduğu görülmüştür. Kısa dönem analizinde; döviz
kurundaki artışların ihracatı hemen etkilemediği, fakat ithalatı azalttığı
belirlenmiştir. Faiz oranlarındaki artışların kısa dönemde de döviz kurlarını
azaltıcı etkisinin olduğu görülmüştür. Modellerin hata düzeltme mekanizmaları
çalışmaktadır. Seriler arasındaki nedensellik ilişkileri Granger testiyle
incelenmiş ve faizden döviz kuruna, döviz kurundan ithalata doğru tek yönlü,
faiz ile ithalat arasında ve ihracat ile ithalat arasındaysa iki yönlü
nedensellik ilişkileri tespit edilmiştir. Bu durum; Türkiye’de uygulanan para
politikaları ile döviz kurunun, döviz kuru politikaları ile de ithalatın
etkilenebildiğini göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, Faiz Oranı, Dış Ticaret, Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi

Kaynakça

• Amadeo, K. (2018). Free trade agreement pros and cons. Retrieved from https://www.thebalance.com/free-trade-agreement-pros-and-cons-3305845
• Artekin, A. Ö. ve Soydal, H. (2017). 2001-2015 Döneminde uygulanan para politikalarının “Kırılgan Beşli” ülkeleri üzerindeki etkileri. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(33), 175-187. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/susead
• Bağış, B. (2018). Döviz kuru sistemleri, uluslararası ticaret ve parite ilişkileri. N. Eroğlu, H. Dinçer ve Ü. Hacıoğlu (Eds), Uluslararası finans teori ve politika içinde. Ankara: Orion Kitabevi.
• Bahmani-Oskooee, M., & Brooks, T. J. (1999). Bilateral j-curve between U.S. and her trading partners. Weltwirtschaftliches Archives, 135(1), 156-165. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/40440680
• Barak, D. ve Naimoğlu, B. (2018). Reel döviz kurunun dış ticaret üzerindeki etkisi: Kırılgan Beşli örneği. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 82-95. doi: 10.25287/ohuiibf.396831
• Başkol, M. O. (2016). Türkiye ihracatının ithalata bağımlılığının dâhilde işleme rejimi açısından analizi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 1-18. Erişim adresi: http://iibfdergi.ibu.edu.tr
• Carrion-i-Silvestre, J. L., & Sanso, A. (2006). Testing the null of cointegration with structural breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68(5), 623-646. doi: 10.1111/j.1468-0084. 2006.00180
• CoinMill (2018). Alman Markı (DEM) ve Euro (EUR) döviz kuru dönüşüm hesaplama. Erişim adresi: https://tr.coinmill.com/DEM_EUR.html
• Dinçer, N. N. (2005). Döviz kuru dalgalanmalarının asimetrik etkileri: Türkiye örneği. Ankara: DPT Ekonomik Modeller ve Stratejik Araştırmalar Genel Müdürlüğü.
• Drozdz, J., & Miškinis, A. (2011). Benefits and threats of free trade. Ekonomia Economics, 2(14), 40-48. Retrieved from http://www.dbc.wroc.pl/dlibra
• Engle, R., & Granger, C. W. J. (1987). Co-integration and error correction: Represention, estimation and testing. Econometrica, 55(2), 251-276. doi: 10.2307/1913236
• Ersungur, Ş. M., Ekinci, E. D. ve Takım, A. (2011). Türkiye ekonomisinde ithalata bağımlılıktaki değişme: Girdi-çıktı yaklaşımıyla bir uygulama [Özel Sayı]. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi,, 25(0), 1-11. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/30430
• Ersungur, Ş. M., Doru, Ö. ve Aslan, M. B. (2017). Türkiye'de GSYH ve döviz kuru hareketlerinin cari denge üzerindeki etkisi: VAR analizi yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), 451-463. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/atauniiibd
• Genemo, K. B. (2017). Effect of exchange rate on trade balance in major east African countries: Evidence from panel cointegration. European Business & Management, 3(6), 95-104. doi: 10.11648/j.ebm.20170306.11
• Gould, R. J., Ruffin, G., & Woodbridge, G. L. (2015). The theory and practice of free trade. Economic Review, Fourth Quarter, Retrieved from https://www.dallasfed.org/~/media/documents/research/ er/1993/er9304a.pdf
• Göçer, İ. ve Elmas, B. (2013). Genişletilmiş Marshall-Lerner koşulu çerçevesinde reel döviz kuru değişimlerinin Türkiye'nin dış ticaret performansına etkileri: Çoklu yapısal kırılmalı zaman serisi analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 7(1), 137-157. Erişim adresi: http://www.bddk.org.tr/Hakkimizda/BDDK-Bankacilik-ve-Finansal-Piyasalar-Dergisi/18
• Göçer, İ. (2016). Ekonometri. İzmir: Lider Yayınları.
• Granger, C. W. J. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica, 37, 424-438. doi: 10.2307/1912791
• Gregory, A. W., & Hansen, B. E. (1996). Residual-based tests for cointegration in models with regime shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126. https://doi.org/10.1016/0304-4076(69)41685-7
• Gujarati, D. N. (2003). Basic econometrics. New York: McGraw Hill.
• Gujarati, D. N., & Porter, D. (2012). Temel ekonometri (Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen, Çev.), İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Kapetanios, G. (2005). Unit-root testing against the alternative hypothesis of up to m structural breaks. Journal of Time Series Analysis, 26(1), 123-133. doi: 10.1111/j.1467-9892.2005.00393.x
• Karaca, C., Demirgil, B. ve Konak, A. (2017, April). Türkiye’de döviz kurları üzerindeki baskının nedenleri ve döviz kuru istikrarının sağlanmasında reel sektöre yönelik politikalar [Özet]. III. IMCOFE (International Multidisciplinary Congress of Eurasia) Kongresinde sunulan bildiri, Barcelona. Erişim adresi: http://www.imcofe.org/2017/barcelona/Download/imcofe_ barcelona_ozet_2017.pdf
• Karagöz, M. ve Doğan, Ç. (2005). Döviz kuru dış ticaret ilişkisi: Türkiye örneği. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 219-228.
• Karakaş, A. (2017). İthalata dayalı ihracatın riskli yapısı: Dış ticarette sürdürülebilirliğin Türkiye için anlalizi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 261-277. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/kusbd
• Savrul, B. K., Özekicioğlu, H. ve Özel, H. A. (2013). Türkiye’de finansal serbestleşmenin tarihsel gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 227-238. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/dpusbe
• Kızıldere, C., Kabadayı, B. ve Emsen, Ö. S. (2014). Dış Ticaretin döviz kuru değişimlerine duyarlılığı: Türkiye üzerine bir inceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(12), 39-54. Erişim Adresi: http://dergipark.gov.tr/ulikidince
• Maki, D. (2012). Tests for cointegration allowing for an unknown number of breaks. Economic Modelling, 29(5), 2011-2015. doi: 10.1016/j.econmod.2012.04.022
• Milner, H. V. (1999). The political economy of international trade. Annual Review of Political Science, 2, 91-114. doi: 1094-2939/99/0616-0091
• Nchor, D., & Darkwah, S. A. (2005). Inflation, exchange rates and interest rates in Ghana: An autoregressive distributed lag model. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis,63(3), 969-977. doi: 10.11118/actaun201563030969
• Ohlan, R. (2012). ASEAN-India free trade agreement in goods: An assessment. African Journal of Social Science, 2(3), 66-84. Retrieved from http://sachajournals.com/african-journal-of-social-sciences.php
• Oluyemi, O., & Isaac, E. D. (2017). The effect of exchange rate on imports and exports in Nigeria from January 1996 to June 1995. International Journal of Economics and Business Management, 3(2), 66-77. Retrieved from https://www.iiardpub.org/journal/?j=IJEBM
• Ordu, C. F. (2013). Döviz kuru dış ticaret ilişkisi: Türkiye örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Perra, P. R. M. R., Silva, N. L. C., & Silva, N. K. L. (2017). The impact of interest rate in determining exchange rate: Revisiting interest rate parity theory. Journal for Accounting Researchers and Educators, 1, 1-10. Retrieved from http://conf.kln.ac.lk/kelac/index.php/JARE/index
• Phillips, P. C. B., & Hansen, B. E. (1990). Statistical inference in instrumental variables regression with I(1) Processes. The Review of Economic Studies, 57(1), 99-125. doi: 10.2307/2297545
• Phillips, P. C. B., & Loretan, M. (1991). Estimating long-run economic equilibria [Special issue]. The Review of Economic Studies, 58(3), 407-436. doi: 10.2307/2298004
• Rose, A. K., & Yellen, J. L. (1989). Is there a J-Curve?. Journal of Monetary Economics, 24(1), 53-68. doi: 10.1016/0304-3932(89)90016-0
• Saygılı, H., Saygılı, M. ve Yılmaz, G. (2010). Türkiye için yeni reel efektif döviz kuru endeksleri (Çalışma Tebliği No:10/12). Ankara: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası.
• Sims, C. A. (1980). Comparison of interwar and postwar business cycles: Monetarism reconsidered. American Economic Review, 70(2), 250–257. doi: 10.3386/w0430
• Uras, G. (2013, 3 Aralık). Üretim ve ihracat ithalata bağımlı. Milliyet. Erişim adresi: http://www.milliyet.com.tr
• Uslu, H. (2018). Marshall - Lerner koşulu ve J Eğrisi Hipotezinin geçerliliği: Farklı gelir gurubu ülkeleri için karşılaştırmalı bir analiz. International Journal of Academic Value Studies, 4(20), 550-561. doi : 10.23929/javs.787
• Uzunöz, M. ve Akçay, Y. (2016). Türkiye’de büyüme ve enerji tüketimi arasındaki nedensellik ilişkisi: 1970-2010. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 1-16. Erişim adresi: http://dergipark.gov.tr/jiss
• Yıldırım, K., Karaman, D. ve Taşdemir, M. (2009). Makroekonomi (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Zeybekçi, N. (2018, 17 Şubat). Türkiye'de ihracat bile ithalata bağımlı. Evrensel. Erişim adresi: https://www.evrensel.net