Metastasis in Bovine Theileriosis

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 2, 113 - 122, 01.06.2012

A. İnci A. Yavuz A. Yıldırım Ö. Düzlü Z. Bişkin

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Sığır Theileriosis’inde Metastaz

Öz

Vektör keneler ile nakledilen Theileria türleri, evcil ve yabani ruminantlar ile equidelerde enfeksiyon oluştururlar. Theileria parva ve T. annulata Avrupa kökenli duyarlı sığırlarda yüksek morbidite ve mortalite ile seyreden lenfoproliferatif karakterde hastalığa neden olurken diğer türler daha hafif enfeksiyon oluştururlar. Endemik bölgelerde sığır theileriosis’i nedeniyle büyük ekonomik kayıplar görülür. Hastalığın başlıca karakteri, lenfoproliferasyon ve hücre transformasyonudur. Hastalık bu özelliği ile kansere benzetilir. Kanserli hücreler, bulundukları doku dışında doğrudan veya kan-lenf damarlarıyla başka bölgelere yayılabilirler ki, bu olaya "metastaz" denir. Daha çok kanser hücreleri için kullanılan bu terim, son zamanlarda kanser hücreleri gibi davrandığı sanılan Theileriosis için de kullanılmaktadır. Tıpkı kanser hücrelerinin metastaz ve invazyonunda rol oynayan Matrix Metalloproteinazların (MMPs) Theileria şizontları ile enfekte lenfoid hücrelerde de bulunduğunun ve aynı şekilde rol oynadığının saptanmasıyla theileriosis’in de metastazik davranışlar sergileyebileceği düşünülmüştür. Theileria enfeksiyonlarında 7 adet konak matriks metalloprotein aktivitesi bulunur. Bunlardan en büyük aktiviteyi MMP9 geni ile sentezlenen MMP9 sağlar. Bu durum, sığır theileriosisinde patolojik özelliklerin açıklanmasında önemli bir etkiye sahiptir. Diğer yandan Theileria gelişiminin bütün evrelerinde antijenik farklılığa sahiptir. Theileria türlerinin sporozoit, şizont ve merozoit gelişme dönemleri son konak (sığır gibi) için enfektif iken piroplazmik gelişme dönemi sadece ara konak (vektör kene) için enfektiftir. Şizogoni evresinde, Theileria makroşizontları konak hücrede hücre içi sinyalleri etkileyerek enfekte konak hücresinin transformasyonuna ya da apoptozisin baskılanmasına veya tam tersine aktive ederek parazitin kendisinin hücre dışına bırakılmasını sağlayabilirler. Bu sayede parazit, kontrol dışı çoğalma ve ölümsüzleşme olarak da nitelendirilen yaşam süresinin uzamasını gerçekleştirebilir. Parazit tarafından uyarılan konak MMP’leri Theileria makroşizontlarıyla enfekte konak hücrelerinin metastazına aracılık yapar. Sığır theileriosis’inde metastaz için sırasıyla bazı olayların gerçekleşmesi gerekir. Bunlar: i) Parazitin konak hücre sinyal yollarını etkilemesi, ii) sinyal yollarının etkilenmesi sonucu enfekte hücrenin transformasyona uğraması, iii) transformasyona uğrayan konak hücrede önce apoptozisin inhibe edilmesi ancak sonrasında apoptozise zorlanması ve iv) enfekte konak hücrenin metastaz yapacağı diğer konak hücreyi etkilemesidir. Bu derlemede sığır theileriosis’inde görülen bu mekanizmalar anlatılmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Metastaz, sığır theileriosis’i