Vardiyalı Çalışan Kadın Hemşirelerde Rol-Aktivite Dengesi ve Yaşam Kalitesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 91 - 98, 09.09.2020

Gamze Ekici , Merve Demirbas

https://doi.org/10.30720/ered.581577

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışma vardiyalı çalışan kadın
hemşirelerde rol-aktivite dengesi ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi
incelemek amacıyla yapıldı. Gereç ve
yöntem: Çalışmaya vardiyalı çalışan 73 kadın hemşire dâhil edildi.
Katılımcılara Rol-Aktivite Dengesi Anketi (RADA) ve yaşam kalitesini
değerlendirmek amacıyla Nottingham Sağlık Profili (NSP) uygulandı. Sonuçlar: Çalışmaya katılan vardiyalı
çalışan kadın hemşirelerin RADA sonuçları ile ve NSP alt parametreleri ve
toplam puanı arasında istatistiksel anlamlı bir ilişki olduğu (r=0.638,p=0.001)
bulundu. Tartışma: Çalışmadan elde
edilen sonuçlar doğrultusunda, yoğun ve zorlu bir çalışma hayatı olan vardiyalı
çalışan kadın hemşirelerin, rol-aktivite dengelerinin ankete göre orta düzeyin
üzerinde bozuk olduğu, yaşam kalitelerinin ise orta düzeyin altında olumsuz
etkilendiği görülmektedir. Bireyin fiziksel aktivite ve enerji düzeyi, uyku
kalitesi, ağrı bulguları, ruhsal ve sosyal durumu gibi sağlığıyla ilişkili
parametrelerin etkilenmiş olması üzerinde durulması gereken önemli sorunlardır.
Hemşirelerin rol-aktivite dengesinin düzenlenmesi bütün bu sorunların
düzeltilebilmesi ile ilişkili bulunmuştur. Bu nedenle, rol-aktivite dengesi
açısından vardiyalı çalışan kadın hemşirelerin tamamının değerlendirilmesi ve
bu hemşirelerin sağlığını koruyabilmesi için vardiyalı çalışma sıklığının ve
izin zamanlarının düzenlenmesi; serbest zaman, üretkenlik ve kendine bakım
alanlarında anlamlı ve amaçlı aktivitelerin oluşturulması gibi önlemlerin
alınması değerli olacaktır. 

Anahtar Kelimeler

kadın, hemşirelik, vardiyalı-çalışma, yaşam kalitesi

Kaynakça

• Anaby, D.R., Backman, C. L., & Jarus, T. (2010). Measuring occupational balance: a theoretical exploration of two approaches. Can J Occup Ther, 77(5), 280-288. https://doi.org/10.2182/cjot.2010.77.5.4
• Asi Karakaş, S., Gönültaş, N., & Okanlı, A. (2017). Vardiyalı çalışan hemşirelerde uyku kalitesi. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1), 17-26. http://sbfe-dergi.erciyes.edu.tr/article/viewFile/5000152029/5000180483
• Beaton, D., Bombardier, C., Guillemin, F., & Ferraz, M. B. (2002). Recommendations for the cross-cultural adaptation of health status measures. New York: American Academy of Orthopaedic Surgeons, 1-9.
• Christiansen, C. (1996). Three perspectives on balance in occupation. Ruth Zemke & Florence Clark (Eds.), Occupational science: The evolving discipline içinde (s. 431-451). Philadelphia: F.A. Davis.
• Cole, R.J., Loving, R.T., & Kripke, D.F. (1990). Psychiatric aspects of shiftwork. Occup Med, 5(2), 301-314.
• DeMoss, C., Mcgrail, M., Haus, E., Crain, L., & Asche, S. (2004). Health and performance factors in health care shiftworkers. J Occup Environ Med, 46(12), 1278-1281.
• Dür, M., Steiner, G., Fialka-Moser, V., Kautzky-Willer, A., Dejaco, C., Prodinger, B. & et al (2014). Development of a new occupational balance-questionnaire: incorporating the perspectives of patients and healthy people in the design of a self-reported occupational balance outcome instrument. Health Qual Life Outcomes, 12,45.
• Ergüney, S., Tan, M., Sivrikaya, S., & Erdem, N. (2001). Hemşirelerin karşılaştıkları mesleki riskler. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 4(1), 63-73. http://e-dergi.atauni.edu.tr/ataunihem/article/viewFile/1025000118/1025000112
• French, S.E., Lenton, R., Walters, V., & Eyles, J. (2000). An empirical evaluation of an expanded Nursing Stress Scale. J Nurs Meas, 8(2), 161-78.
• Gedikli, F.G. (2008). Otomotiv sektöründe faaliyet gösteren bir işyerinde vardiya sistemi ile yapılan çalışmanın sağlık ve güvenlik üzerine etkileri. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• International Labour Organization (ILO). “What is work place stress?”. (Güncelleme tarihi: 10.3.2001). http://www.ilo.org/public/english/prote ction/safework/stress/whatis.htm
• Kaçmaz, N. (2011). Tükenmişlik (Burnout) sendromu. Journal of Istanbul Faculty of Medicine, 68(1), 29-32. http://dergipark.org.tr/iuitfd/issue/9260/116046
• Küçükdeveci, A. A., McKenna, S.P., Kutlay, S., Gürsel, Y., Whalley, D., & Arasil T. (2000). The development and psychometric assessment of the Turkish version of the Nottingham Health Profile. Int J Rehabil Res, 23(1), 31-38.
• Matuska, K. M., & Christiansen, C. H., (2008). A proposed model of lifestyle balance. J Occup Sci, 15(1), 9-19. https://doi.org/10.1080/14427591.2008.9686602
• Nicholson, P. J., & D’Auriat, D. A. P. (1999). Shift work, health, the working time regulations and health assessments. Occup Med, 49(3), 127-137. https://doi.org/10.1093/occmed/49.3.127
• Pati, A.K., Chandrawanshi, A., & Reinberg, A. (2002). Shift work: consequence and management. Curr Sci, 81(1), 32-47. https://www.jstor.org/stable/24105001
• Ruggiero, J.S. (2003). Correlates of fatique in critical care nurses. Research in Nursing&Health, 26(2), 434-444. https://doi.org/10.1002/nur.10106
• Samaha, E., Lal, S., Samaha, N., & Wyndham J.(2007). Psychological, lifestyle and coping contributors to chronic fatigue in shift-worker nurses. J Adv Nurs, 59(3), 221-232. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2007.04338.x
• Sarıcaoğlu, F., Akıncı, S. B., Gözaçan, A., Güner, B., Rezaki, M., & Aypar, Ü. (2005) Gece ve gündüz vardiya çalışmasının bir grup anestezi asistanının dikkat ve anksiyete düzeyleri üzerine etkisi. Turk Psikiyatri Derg, 16(2), 106-112. http://www.turkpsikiyatri.com/C16S2/geceVe.pdf
• Selvi, Y., Özdemir, P. G., Özdemir, O., Aydın, A., & Beşiroğlu, L. (2010). Sağlık çalışanlarında vardiyalı çalışma sisteminin sebep olduğu genel ruhsal belirtiler ve yaşam kalitesi üzerine etkisi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 23(4), 238-243. https://doi.org/10.5350/DAJPN2010230403
• Testa, M. A., & Simonson, D. C. (1996). Assesment of quality-of-life outcomes. N Engl J Med, 334(13), 835-840. https://doi.org/10.1056/NEJM199603283341306
• Türk Hemşireler Derneği (2008, Aralık). 7 gün-24 saat / hasta başında Türkiye’de hemşirelerin çalışma koşulları. Ankara. Erişim tarihi 20 Haziran 2019, http://turkhemsirelerdernegi.org.tr/tr/yayinlar/thd-yayinlari/brosurler-ve-raporlar/turkiyede-hemsirelerin-calisma-kosullari.aspx
• Ursavaş, A., & Ege, E. (2004). Uyku apne sendromu ve trafik kazaları. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(1), 37-41. http://dergipark.org.tr/uutfd/issue/35253/391113
• Wagman, P., Håkansson, C., & Björklund A. (2012). Occupational balance as used in occupational therapy: A concept analysis. Scand J Occup Ther, 19(4), 322-327. https://doi.org/10.3109/11038128.2011.596219
• Wilson, J. (2002) The Impacts of shift patterns on healthcare professionals. J Nurs Manag, 10, 211-219. https://doi.org/10.1046/j.1365-2834.2002.00308.x
• Yeşilçicek Çalık., K , Aktaş, S. , Kobya Bulut, H., & Özdaş Anahar, E. (2015). Vardiyalı ve nöbet sistemi şeklindeki çalışma düzeninin hemşireler üzerine etkisi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2(1), 33-45. https://doi.org/10.17681/hsp.31345
• Yıldırım, A., & Hacıhasanoğlu, R. (2011). Sağlık çalışanlarında yaşam kalitesi ve etkileyen değişkenler. J Psychiatr Nurs, 2(2), 61-68. https://www.journalagent.com/phd/pdfs/PHD_2_2_61_68.pdf
• Zverev, Y. P., & Misiri, H.E. (2009). Perceived effects of rotating shiftwork on nurses’ sleep quality and duration. Malawi Med J, 21(1), 19-21. http://dx.doi.org/10.4314/mmj.v21i1.10984