Stres Yönetimi Eğitiminin Bakım Personeli Tarafından Algılanan Stres Düzeyine Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 3, 89 - 96, 20.12.2021

Esin Cerit

https://doi.org/10.30720/ered.772548

Öz

Amaç: Bu çalışma, bakım ve rehabilitasyon merkezinde çalışan bakım personeline verilen stres yönetimi eğitiminin, bakım personellerinin algıladıkları stres düzeyine etkisini değerlendirmek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntem: Çalışma, ön-test son-test kontrol grupsuz desende planlandı. Bu çalışmada, Yozgat’ta 26’sı kadın, 23’ü erkek ve yaş ortalaması 41,6±6,5 yıl olan 49 bakım personeline iki gün süren 45’er dakikalık iki oturumdan oluşan stres yönetimi eğitimi verildi. Veriler, personelin tanıtıcı özelliklerini içeren sekiz sorudan oluşan tanımlayıcı bilgi formu ve Algılanan Stres Ölçeği aracılığıyla toplandı. Bakım personelinin tanımlayıcı özellikleri sayı, yüzde ve ortalama şeklinde belirtildi. Eğitim öncesi ve eğitim sonrası ölçekten alınan puan ortalamalarının karşılaştırılmasında Bağımlı iki örneklem t testi, Bağımsız iki örneklem t testi ve Tek yönlü varyans analizi kullanıldı. Sonuçlar: Bakım personelinin eğitim öncesi Algılanan Stres Ölçeği puan ortalaması 38,46± 7,89 olarak saptandı. Uygulanan eğitim sonrasında personelin algıladığı stres düzeyinde anlamlı bir farklılık olmamakla (p>0.05) birlikte azalma olduğu belirlendi. Tartışma: Çalışmanın sonucunda, uygulanan stres yönetimi eğitiminin bakım personelinin stresini azaltmada etkili olduğunu söyleyememekteyiz fakat eğitim sonrası algıladıkları stres düzeyinde azalma olması olumlu bir gelişmedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre yeni yapılacak çalışmalarda, pekiştirici nitelikte daha fazla oturumdan oluşan eğitimler uygulanıp uygulanan eğitimin uzun dönemdeki etkisinin araştırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Stres yönetimi, Bakım, Rehabilitasyon, Bakım personeli, Eğitim

Effect of Stress Management Training on Level of Perceived Stress by Care Staff

Öz

Purpose: The aim of this study is to evaluate the effect of stress management training on the perceived stress level of care staff working in the care and rehabilitation center. Methods: This study is a pre-test and post-test training research. In this study, stress management training consisting of two 45-minute sessions lasting two days was delivered to 49 caregivers, 26 women, 23 men and the mean age of 41.6±6.5 years in Yozgat. Data were collected by means of a descriptive information form and Perceived Stress Scale-14. Identifying characteristics of care staff are indicated in number, percentage and average. Paired Sample t test, Independent sample t test and One Way ANOVA for comparing the mean scores of independent variables the mean scores of Perceived Stress Scale. Results: The care staff’s Perceived Stress Scale mean score is 38.46±7.89 before training program. It was found that the level of stress perceived by the care staff decreased, although not significant (p>0.05). Discussion: We cannot say that the stress management training applied in the study is effective in reducing the stress of the care staff, but the decrease in the level of stress perceived after the training is a positive improvement. According to the results obtained from the research, applying trainings consisting of more sessions and investigating the long-term effect of the applied training can be recommended for new studies.

Anahtar Kelimeler

Stress management, Care, Rehabilitation, Care staff, Training

Kaynakça

• Asıcı, E., & Uygur, S. S. (2017). Duygusal öz-yeterlik ve affetmenin algılanan stres düzeyini yordayıcı rolü. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1353-1375.
• Atagün, M. İ., Balaban, Ö. D., Atagün, Z., Elagöz, M., & Özpolat Y. A. (2011). Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 513-552.
• Baltaş, A., & Baltaş, Z. (2016). Stres ve başa çıkma yolları, (19.Baskı, ss.1-326). İstanbul:.Remzi Kitabevi.
• Baker, C., Huxley, P., Dennis, M., Islam, S., & Russell, I. (2015). Alleviating staff stress in care homes for people with dementia: protocol for stepped-wedge cluster randomised trial to evaluate a web-based Mindfulness-Stress Reduction course. BMC Psychiatry, 15, 317-325.
• Bakım Kavramının Tanımı. (11.02.2019). Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=BAKIM.
• Bakım Merkezi. (11.02.2019). Erişim adresi: https://alo183.aile.gov.tr/mevzuat-bilgiportali/rehabilitasyon-merkezi.
• Bayrak, B., Oğuz, S., Arslan S., Candar, B., Keleş, S., & Karagöz, B., et al. (2019). Miyokard infarktüsü geçirmiş hastalarda algılanan stresin belirlenmesi. Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi, 10(23), 129–137. https://doi.org/10.5543/khd.2019.09719
• Başol, O., Sağlam, Y., & Çakır N. N. (2018). Engelli ve yaşlı bakım personelinin tükenmişlik seviyeleri ile çalışma yaşamı kalitesi algısı ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29, 2, 71-97.
• Yaşlanan Toplum. Bilir, N. (2004). (23.01.2019). Erişim adresi: http://www.geriatri.org.tr/pdfler/YaslananToplum.pdf.
• Brigstocke, G., Donaldson, N., & Lalit, K. (2005). Determinants of caregiving burden and quality of life in caregivers of stroke patients. Stroke, 36, 2181-2186. https://doi.org/10.1161/01.STR.0000181755.23914.53
• Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, S. (1983). A global measure of perceived stress. J Health Soc Behav, 24, 385-396.
• Danış, M. Z., & Genç, Y. (2011). Kurumsal bakım elemanlarının genel özellikleri ve yaşadıkları sorunlar. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 170-183.
• Dölek, B. Ö. (2012). Evde ve kurumda uzun dönemli bakım. Klinik Gelişim, 25, 95-99.
• Dönmez, K. H., Kolukısa, Ş., & Altundaş D. N. (2020)Comprasion of folk dancers’ perceived stress levels and problem solving skills. Journal of Current Researches on Social Sciences, 10(4), 821-834.
• Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği. (09.05.2021). Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği (04.11.2016). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/11/20161104-2.htm.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., & Dereboy, Ç. (2013). Algılanan stres ölçeğinin türkçeye uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. Yeni Symposium, 51(3), 132-140. https://doi.org/10.1186/s12888-015-0703-7
• Folkman, S., Lazarus, R. S., Pimpley, S. & Novacek, J. (1987). Age differences in stress and coping processes. Psychology and Aging, 2 (2), 171-184.
• Gel, T.K., & Keskin, M. (2017). İnformal bakım verenlerin bakım yüküne ilişkin hemşirelerin görüşleri. Anadolu Hem Sağ Bil Derg, 20(4), 267-78.
• Hendekçi, A., & Uğur, G. H. (2020). Bakım personellerinin yaşadığı sorunlar ve bakımdan etkilenme durumları. JAREN, 6(3), 538-44. https://doi.org/10.5222/jaren.2019.66588 Islam, M. S., Baker, C., Huxley, P., Russell, I. T., & Dennis, M. S. The nature, characteristics and associations of care home staff stress and wellbeing: a national survey. BMC Nursing, 16 (22), 1-10.
• Işıkhan, V. (2018). Kurumda çalışan yaşlı bakım elemanlarının bakım yükünü etkileyen faktörlerin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(1), 1-26.
• Kakemam, E., Raeissi, P., Raoofi, S., Soltani, A., Sokhanvar, M., Visentin, D. C., & Cleary, M. Occupational stress and associated risk factors among nurses: a cross-sectional study. Contemporary Nurse, 55(2-3), 237-249.
• Koç, S., Özkul, A. S., Ürkmez D. Ö., Özel H. Ö., & Çevik L. Ç. (2017). Bir sağlık kuruluşunda görev yapmakta olan hemşirelerin stres kaynaklarının ve düzeylerinin analizi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 33(2), 68-75.
• Kusmaul, N., Bern-Klug, M. & Bonifas, R. (2017). Ethical issues in long term care: a human rights perspective. Journal of Human Rights and Social Work, 2, 86-97. https://doi.org/10.1007/s41134-017-0035-2
• Long-Term Care and Social Justice. (11.02.2019). Erişim adresi: https://www.who.int/mediacentre/news/notes/ethical_choices.pdf/
• Mısra, R., Mckean, M., West, S., & Russo, T. (2000). Academic stress of college students: comparison of student and faculty perceptions. College Student Journal, 8(30), 27-41.
• McCarthy, V. J. C., Power, S. & Greiner, B. A. (2010). Perceived occupational stress in nurses working in Ireland. Occupl Med.(Lond), 60, 604–610.
• McConachie, D. A. J., McKenzie, K., Morris P. G., & Walley R. M. (2014). Acceptance and mindfulness-based stress management for support staff caring for individuals with intellectual disabilities. Res Dev Disabil, 35(6), 1216-27. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2014.03.005.
• Nüfus İstatistikleri. (11.02.2019). Türkiye Nüfus İstatistikleri (2015). Erişim adresi: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist.
• Özçelik, K. M. (2017). Çalışma hayatında kadının yeri ve kariyer gelişim engelleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (52), 49-70.
• Parmar, K., Solanki, C., Parikh, M., & Vankar, G. K. (2015). Gender differences in stress at work place among doctors and nurses. GCSMC J Med Sci., 4,2, 108-113.
• Savcı, M., & Aysan, F. (2014). Üniversite öğrencilerinde algılanan stres düzeyi ile stresle ile başaçıkma stratejileri arasındaki ilişki. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Ekim, 44-56.
• Turan, N., Durgun, H., Kaya, H., Ertaş, G., & Kuvan, D. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin stres durumları ile bilişsel esneklik düzeyleri arasındaki ilişki. JAREN, 5(1), 59-66. https://doi.org/10.5222/jaren.2019.43265
• Yağmur, T., & Türkmen, S. N. (2017). Ruhsal hastalığı olan hastalara bakım veren aile üyelerinde algılanan stres ve psikolojik dayanıklılık, MCBU-SBED, 4(1), 542-548.
• Zarit, S. H. (2004). Family care and burden at the end of life. Commentary, 8, 170 (12), 1811-1812.