Afet Sonrası Konteyner Kentte Yaşayan Depremzede Bireylerde Okupasyonel Denge ve Psikolojik Tutum Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 3, 201 - 207, 03.09.2025

Özge Buket Arslan , Özlem Evran

https://doi.org/10.30720/ered.1687851

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, 6 Şubat 2023 depremlerinden etkilenerek Malatya ilindeki bir konteyner kentte yaşamını sürdüren depremzede bireylerin okupasyonel dengeleri ile depreme yönelik psikolojik tutumları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Gereç ve Yöntem: Çalışma, kesitsel tasarımda yürütülmüş olup, Malatya Samanköy Konteyner Kent’te yaşayan, yaş ortalaması 31,54±10,20 (min 18, maks 53) olan 53 depremzede birey ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların okupasyonel dengeleri Aktivite-Rol Dengesi Anketi 11 Türkçe Versiyonu (ARDA11-T) ile, psikolojik tutumları ise Depremin Psikolojik Maruziyet Etkisi Ölçeği (DPME) ile değerlendirilmiştir. Veriler, Spearman korelasyon testi ile analiz edilmiş ve anlamlılık düzeyi Bonferroni düzeltmesi sonrası p<0,007 olarak kabul edilmiştir. Sonuçlar: Çalışma bulgularına göre, ARDA11-T ve DPME toplam puanları arasında negatif yönde, mükemmel düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r=-0,778, p<0,007). Ayrıca, DPME’nin tüm alt boyutları ile ARDA11-T puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif korelasyonlar belirlenmiştir. Bu sonuçlar, depremzedelerin psikolojik etkilenim düzeyleri arttıkça okupasyonel dengelerinin azaldığını göstermektedir. Tartışma: Elde edilen bulgular, afet sonrası psikolojik iyilik hali ile okupasyonel dengenin yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Özellikle yaşamdan kopuş, kaçınma, sosyal sağlık, travma kaygısı, olgunlaşma ve ruhsal değişim gibi boyutlardaki olumsuz etkilenim, bireylerin günlük yaşam aktivitelerine katılımını ve okupasyonel dengelerini azaltmaktadır. Bu durum, afet sonrası psikososyal müdahalelerde ergoterapi temelli yaklaşımların önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afetler , Depremler , Tutum , Psikolojik Travma

Etik Beyan

Çalışma, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Araştırma Etik Kurulu tarafından 20.02.2024 tarih, 2024/04-37 karar sayısı ile onaylanmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma için herhangi bir finansal destek alınmamıştır.

Teşekkür

Çalışmaya gönüllü olarak katılan tüm katılımcılara teşekkür ederiz

Investigation of the Relationship Between Occupational Balance and Psychological Attitudes in Earthquake Survivors Living in a Post-Disaster Container City

Öz

Purpose: This study aimed to investigate the relationship between occupational balance and psychological attitudes in earthquake survivors living in a container city in Malatya, Turkey, following the February 6, 2023, earthquakes. Material and Methods: This cross-sectional study was conducted with 53 earthquake victims, with a mean age of 31.54±10.20 (min 18, max 53) living in Malatya Samanköy Container City. Occupational balance was assessed using the Turkish version of the Occupational Balance Questionnaire (OBQ11-T), and psychological attitudes were evaluated with the Psychological Impact of Earthquake Exposure Scale (PIEES). Spearman correlation analysis was used, with a Bonferroni-corrected significance level set at p<0.007. Results: There was a strong and statistically significant negative correlation between OBQ11-T and PIEES total scores (r=-0.778, p<0.007). Significant negative correlations were also found between OBQ11-T scores and all subdimensions of PIEES. These findings suggest that increased psychological impact is associated with decreased occupational balance. Conclusion: The results highlight a close relationship between occupational balance and post-disaster psychological well-being. Specifically, high levels of disconnection from life, avoidance, poor social health, trauma-related anxiety, spiritual change, and maladaptive growth were associated with reduced engagement in daily activities and lower occupational balance. These findings underscore the importance of occupation-centered interventions in post-disaster psychosocial rehabilitation.

Anahtar Kelimeler

Disasters , Earthquakes , Attitude , Psychological Trauma

Kaynakça

• Altamore, F., Grappasonni, I., Laxhman, N., Scuri, S., Petrelli, F., Grifantini, G., et al. (2020). Psychological symptoms and quality of life after repeated exposure to earthquake: a cohort study in Italy. PLoS One, 15(5), e0233172. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0233172
• Bozkurt, V. (2023). Depremin toplumsal boyutu. Avrasya Dosyası, 14(1), 77-99. https://dergipark.org.tr/tr/pub/avrasyadosyasi/issue/78803/1303147
• Brooks, S. K., Dunn, R., Amlôt, R., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2016). Social and occupational factors associated with psychological distress and disorder among disaster responders: a systematic review. BMC Psychology, 4, 1-13. https://doi.org/10.1186/s40359-016-0120-9
• Carr, V. J., Lewin, T. J., Webster, R. A., Hazell, P. L., Kenardy, J. A., & Carter, G. L. (1995). Psychosocial sequelae of the 1989 Newcastle earthquake: I. Community disaster experiences and psychological morbidity 6 months post-disaster. Psychological Medicine, 25(3), 539-555. https://doi.org/10.1017/s0033291700033468
• Cemali, M., Arslan, B. Ç., Öztürk, D., Sarı, M., Alataş, D. M., Cimilli, E., et al. (2024). Examining the earthquake-related experiences of people who experienced the earthquake in Turkey. International Journal of Social Psychiatry. https://doi.org/10.1177/00207640241306067
• Çağatay, A. (2024). Deprem sonrası travma, tükenmişlik ve yaşam doyumu üzerine bir araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(1-Deprem Özel Sayısı-), 724-745. https://doi.org/10.54688/ayd.1412823
• Duruel, M. (2023). Afetlerde göçmen olmak: 6 Şubat depremi Hatay örneği. Mukaddime, 14(2), 227-255. https://doi.org/10.19059/mukaddime.1381750
• Eklund, M., & Argentzell, E. (2016). Perception of occupational balance by people with mental illness: a new methodology. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 23(4), 304-313. https://doi.org/10.3109/11038128.2016.1143529
• Ayanoğlu, G., & Erbaş, İ. (2023). Kinetik mimari elemanlarla afet sonrası barınma birimi tasarımı üzerine bir deneyim. Afet ve Risk Dergisi, 6(3), 776-796. https://doi.org/10.35341/afet.1195209
• Farooqui, M., Quadri, S. A., Suriya, S. S., Khan, M. A., Ovais, M., Sohail, Z., Shoaib, S., Tohid, H., & Hassan, M. (2017). Posttraumatic stress disorder: a serious post-earthquake complication. Trends Psychiatry Psychother, 39(2), 135-143. https://doi.org/10.1590/2237-6089-2016-0029
• Filiz, M., Karagöz, Y., & Karaşin, Y. (2023). Depreme maruz kalan bireylerin psikolojik etkilerini belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 236-250. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1263545
• Günal, A., Pekçetin, S., Demirtürk, F., Şenol, H., Håkansson, C., & Wagman, P. (2020). Validity and reliability of the Turkish Occupational Balance Questionnaire (OBQ11-T). Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 27(7), 493-499. https://doi.org/10.1080/11038128.2019.1673479
• Hashemi, M., & Mahmoudzadeh, M. (2025). The lived experiences of childhood trauma in war: has post-traumatic growth occurred? European Journal of Psychotraumatology, 16(1), 2468605. https://doi.org/10.1080/20008066.2025.2468605
• Hayran, M. (2011). Sağlık araştırmaları için temel istatistik. Omega Araştırma.
• Nemutlu, Ö. F., Sarı, A., & Balun, B. (2023). 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde (mw 7.7-mw 7.6) meydana gelen gerçek can kayıpları ve yapısal hasar değerlerinin tahmin edilen değerler ile karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 23(5), 1222-1234. https://doi.org/10.35414/akufemubid.1302254
• Özel, M. (2013). Afet yönetiminin iyileştirme aşaması ve 2011 Van depremi sonrası “konteynır kent” uygulaması. Türk İdare Dergisi, 85(477), 11-34.
• Ramos, R., Röschel, A., Crevenna, R., Jordakieva, G., Andrews, M. R., Dür, M., et al. (2022). Occupational balance and depressive symptoms during the COVID-19 pandemic: a four-wave panel study on the role of daily activities in Austria. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 64(8), 694-698. https://doi.org/10.1097/jom.0000000000002567
• Wagman, P., & Håkansson, C. (2014). Introducing the Occupational Balance Questionnaire (OBQ). Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 21(3), 227-231. https://doi.org/10.3109/11038128.2014.900571
• Wagman, P., Håkansson, C., & Björklund, A. (2012). Occupational balance as used in occupational therapy: a concept analysis. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 19(4), 322-327. https://doi.org/10.3109/11038128.2011.596219
• Yıldız, M. İ., Başterzi, A. D., Yıldırım, E. A., Yüksel, Ş., Aker, A. T., Semerci, B., Çakiroğlu, S., Yazgan, Y., Sercan, M., Erim, B. R., Küçükparlak, İ., & Yildirim, M. H. (2023). Preventive and therapeutic mental health care after the earthquake- expert opinion from the psychiatric association of Turkey. Turk Psikiyatri Dergisi, 34(1), 39-49. https://doi.org/10.5080/u27305