Modern Arap Dilbilimcisi Vasim Memmedeliyev’in İlmi Kişiliği

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 45 - 52, 30.12.2022

Mansur Teyfur

Öz

Bu çalışmada, Vasım Memmedeliyev’in hayatı ve ilmi kişiliği ele alınmaktadır. O, Azerbaycan’da başta Arap filolojisi olmak üzere İslami ilimler alanında yetişmiş ender âlimlerden sayılmaktadır. Rusya, Polonya, Mısır ve Suudi Arabistan gibi birçok ülkede ilmi konferanslara katılan Vasim Memmedeliyev’in çok sayıda kitap ve makalesi bulunmakta, bazı eserlerinin de dünyanın onbeşten fazla ülkesinde yayınlandığı bilinmektedir. Ziya Bünyadov’la birlikte Kur’an-ı Kerim’i Azerbaycan diline tercüme etmesi ve Arap Dili ekollerinin Azerbaycan Arap dilciliğinde ilk defa incelemesi ve araştırması da Vasim Memmedeliyev’in önemli çalışmalarındandır. O, değerli eseri olan Kur’ân’ın Azerbaycan diline çevirisi ile ilgili şöyle der; “Kur’an’ın harfi harfine tercümesini etmek, ona karşı saygısızlıktan başka bir şey değildir. Ama şerhli şekilde tercüme, Arapça bilmeyen veya anlamayan okurlara Kur’an’ı iyi anlamaları için en güzel bir yöntemdir.” O, Arap Dili alanında yazmış olduğu “Arap Dilciliği” ve “Azerbaycanca-Arapça Lügatı” adlı iki önemli eseri ile de Arap Dili alanındaki yerini göstermiştir. İlahiyatçı ve Arap Dilbilimcisi Vasim Memmedeliyev, 13 Ekim 2019 tarihinde 77 yaşında Bakü’de vefat etmiştir. Ayrıca Vasim Memmedeliyev gibi Modern dönemde (20. Yüzyılda) Azerbaycan’da yetişmiş meşhur Arap dilcileri de bulunmaktadır. Genel olarak Arap edebiyatı özel olarak ise göç edebiyatı alanlarında kalem oynatmış Aida İmanquliyeva (ö. 1992), Azerbaycan tarihini Arapça kaynaklardan araştırmalar yaparak iz bırakan ve Kur’an’ı Azerbaycan diline tercümesiyle de büyük yankı uyandıran Arap dilcisi Ziya Bünyadov (ö. 1997), dil öğretimi alanındaki tecrübesiyle bilinen Elesker Memmedov (ö. 1999), çağdaş Arapça öğretimi çalışmalarıyla öne çıkan Malik Qarazade (ö. 2008) modern Arap dili sahasına büyük katkıları olan meşhur dilcilerden bazılarıdır. Bu çalışmanın amacı, modern dünyamızda yetişmiş Azerbaycan Arap dilcilerden sayılan Vasim Memmedeliyev’in ilmi kişiliğini tanıtmaktır.

Anahtar Kelimeler

Arapça, Dilbilim, Azerbaycan, Vasim Memmedeliyev

Scientific Personality of The Modern Arab Linguist Vasim Mammadaliyev

Öz

In this study, Vasım Mammadeliyev's life and scientific personality are discussed. It is stated that he is one of the rare scholars educated in the field of Islamic sciences, especially Arab philology in Azerbaijan. It is stated that Vasim Mammadeliyev, who attended scientific conferences in many countries such as Russia, Poland, Egypt and Saudi Arabia, has many books and articles and some of his works have been published in more than 15 countries of the world. The translation of the Holy Quran into Azerbaijani language with Ziya Bunyadov and the first study and research of the Arabic language schools in Azerbaijani Arab linguistics are among the greatest successful works of Vasim Mammadaliyev. He says the following about the translation of the Quran, his most valuable work, into Azerbaijani language; “To translate the Quran literally is nothing but disrespect for him. However, annotated translation is the best method for readers who do not know or understand Arabic to understand the Quran well.” He showed his place in the field of Arabic Language with his two important works, “Arabic Linguistics” and “Azerbaijani-Arabic Dictionary”, which he wrote in the field of Arabic Language. Theologian and Arabic Linguist Vasim Mammadeliyev passed away on October 13, 2019 at the age of 77 in Baku. In addition, there are well-known Arabic languages such as Vasim Mammadeliyev who grew up in Azerbaijan in the modern period (20th century). For example, Aida Imanquliyeva (d.1992), who played a pen in the fields of Arabic literature in general and migration literature in particular, was an Arabic linguist Ziya Bunyadov (d. 1997), Alaskar Mammadov (d. 1999), who is known for his experience in language teaching, and Malik Qarazade (d. 2008), who stands out with his contemporary Arabic teaching studies, are considered among the famous linguists who have made great contributions to the field of modern Arabic language. The purpose of this study is to introduce the scientific personality of Vasim Mammadaliyev, who is considered one of the rare Azerbaijan Arabic linguists.

Anahtar Kelimeler

Arabic, Linguistics, Azerbaijan, Vasim Mammadaliyev.

Kaynakça

• Malikov, Terlan. “Vasim Memmedeliyev’in Sonuncu Yetirmesinin Hatıraları”, http://525.az/site/index.php?name=xeber&duzelis=0&news_id=128949&fbclid=IwAR0bFsZOf3_Qn KPBeNHkJuCi1EivWtL5XQS9aUkXMUCfncWSUbmKi2jA1c#gsc.tab=0 Erişim 15.02.2021.
• Memmedeliyev, Vasim – Garayev (Garazade) Malik (2004). “İlahiyat Fakültesi”, Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Mecmuası, S. 1, s. 15-20.
• Nurullayev Fuad İzzet Oğlu (2013). “Şərqünas Alim Vasim Məmmədəliyev’in Qurani-Kərimin Tərcüməsi Zamanı İstinad Etdiyi Mənbələr”, Bakü Devlet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İlmi Mecmuası, S. 19, s. 139-149.
• Qarazade, Malik. https://az.wikipedia.org/wiki/Malik_Qarazadə. Erişim 15.02.2021.
• Polat, Fethi Ahmet (2005). “Azerbaycan’da Yapılan Bir Kur’an Tercümesi”, Marife, C. 1, s. 231-236.
• Sultanov, Aladdin (2005). “XX. Yüzyılda Azerbaycan’da Arap Dili Alanında Yapılan Çalışmalar ve Arapça Öğretimi”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• Teyfur, Mansur (2019). “Azeri Arap Dilbilimcisi Vasim Memmedeliyev’in İlmi Kişiliği”, III. Anadolu Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresinde Sunulan Bildiri, Diyarbakır, Aralık 28-29.
• Teyfur, Mansur (2017). “Ziya Bünyadov’un Hayatı, Eserleri ve Kur’an-ı Kerim Meali Çalışması”, Türk İslâm Medeniyeti Araştırmalar Dergisi, C. 12, S. 23, s. 181-189.
• Teyfur, Mansur (2013). “Kur’an-ı Kerim, çev. Ziya Bünyadov & Vasim Memmedaliyev, ed. Allahşükür Paşazade, Bakü: Azer Neşr, 1991”, Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 2, s. 235-238.
• Şükürov, Qıyas (2016). “Bünyadov Ziya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 225-227. “Vasim Memmedeliyev”, https://az.wikipedia.org/wiki/Vasim_Məmmədəliyev, Erişim 28.02.2021.