Afetlerin Gölgesinde Çocuklar: Depremler Sonrası Psikolojik Tepkiler ve İyileşme Süreci

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 5, 51 - 61, 31.12.2024

Mehmet Salih Ökten , Ayşe Kayaalp

Öz

Afet kavramı, doğal veya insan kaynaklı olsun, toplumları etkileyen ve önemli zararlara yol açabilen olayları ifade eder. Bu olaylar insanları fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan derinden etkiler. Afetler, özellikle çocuklar için büyük riskler oluşturabilir çünkü onlar genellikle savunmasız ve korumasız durumdadırlar.
Çocuklar, afetlerde hem fiziksel hem de psikolojik açıdan önemli risklerle karşı karşıya kalabilirler. Fiziksel olarak, yaralanma, hastalık ve temel ihtiyaçlardan yoksun kalma gibi tehlikelerle karşılaşabilirler. Psikolojik olarak ise, kaygı, korku, travma, üzüntü ve kayıp duyguları gibi çeşitli duygusal tepkiler geliştirebilirler. Bu tepkiler, çocukların yaşam kalitesini, sosyal ilişkilerini, akademik başarılarını olumsuz yönde etkileyebilir.
Çalışma, depremler sonrasında afete maruz kalan çocukların psikolojik, duygusal, davranışsal tepkilerini incelemeyi ve bu tepkilerin iyileştirme sürecine etkisini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.
Çalışma literatür taranarak oluşturulmuştur. Elde edilen bilgiler; Google Akademik, Yöktez, Dergi Park olmak üzere konu ile ilgili bilgi erişimi sağlayan veri tabanı kullanılarak çocukların afetlerdeki tepkileri, afet sonrası çocukların durumları gibi kavramlar kullanılarak ulaşılan bilimsel çalışmalar irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, çocuklar, Afetlerde Çocukların Tepkileri, İyileşme Süreci, Psikososyal Destek.

Kaynakça

• Ak, B. (2014). Determination and Evaluation of Effects of Earthquake on School Age Children’s (6-12 years old) Behaviours . Procedia-Social and Behavioral Sciences, 845 – 851.
• Aral, N. (2023). Depremin Çocuklar Üzerindeki Etkileri. Journal of Child & Development (J-CAD)/Çocuk ve Gelişim Dergisi (ÇG-D), 6(11).
• Ataç, M., & Özsezer, G. (2021). Depremden Etkilenen Çocuk ve Ergenlerin Ruhsal Durumu ve Hemşirelik Yaklaşımı. Acil Yardım ve Afet Bilimi Dergisi, 1(1), 22-27.
• Ayas,T. (2005). Depremden 42 Ay Sonra Deprem Bölgesinde Yaşayan Çocuklarda Görülen Psikolojik Belirtilerin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Journal of Educational Sciences & Practices,4,(8).
• Aydın, D. (2012). Afet Sonrasi Psi̇kososyal Destek Uygulamalari. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi.Bulut, S. (2009). Depremden Sonra Çocuklarda Görülen Travma Sonrası Stres Tepkilerinin Yaş ve Cinsiyetler Açısından Karşılaştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 43-51.
• Canel, A. N., & Balcı, L. (2016) Deprem Travmasının Kuşaklararası Aktarımının Ortaokul Öğrencileri Üzerinden
• İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi).Danışman, I. G., Okay, D. (2017). Afetlerin Çocuk ve Ergenler Üzerindeki Etkileri ve Müdahale Yaklaşımları. Turkiye Klinikleri Psychology-Special Topics, 2(3), 189-197.
• Darga, H.(2023). 6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Çocukların Yaşadıkları ve Ebeveynlerinde Tanık Oldukları Duygu Durumları. Mehmet Akif Ersoy University Journal of EducationFaculty, (68).
• Erkan, S. (2010). Deprem Yaşayan ve Yaşamayan Okul Öncesi Çocukların Davranışsal/duygusal Sorunlarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 55-66.
• Gürbüz, F., & Koyuncu, N. E. (2023). Çocuklar ve Deprem. In International Conference on Scientific and Academic Research (Vol. 1, pp. 379-83).
• İşmen, A. E. (2016). Deprem Yaşantısına Bağlı Travma Ve Çocuklar Üzerindeki Etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Karabulut, D.,& Bekler, T. (2019). Doğal Afetlerin Çocuklar ve Ergenler Üzerindeki Etkileri. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 5(2), 368-376.
• Kay, M. A. (2023). Doğal Afetler. Çocuk Resimlerinin Analizi-2, 109. Efe Akademi Yayınları.
• Khan YS, Khan AW, Alabdulla M. (2023).The Psychological Impact of The Turkey-Syria Earthquake on Children: Addressing The Need For Ongoing Mental Health Support and Global Humanitarian Response. Eur J Psychotraumatol.14(2):2249788.
• Koç, M., Çolak, T. S., & Dusunceli, B. (2012). Cognitive, Emotional and Behavioral Reactions (7-12 years of age) Against Trauma According to Telling Time and Style. Elementary Education Online, 11(1), 75-84.
• Koç, M., Yalçın, S. (2023). Afetlerde Krize Müdahale: Kahramanmaraş Depremi’nde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın Çalışmaları. Uluslararası Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 3(2), 93-105.
• Kol, S. (2011). Erken Çocuklukta Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21), 1-21.
• Kolaitis, G.,Kotsopoulos, J., Tsiantis, J., Haritaki, S.,Rigizou, F., Zacharaki, L.,E,Riga.,Augoustatou,A., Bimbou,A., Kanari,N., Liakopoulou,M.,Katerelos, P. (2003). Post Traumatic Stress Reactions Among Children FollowingtheAthens Earthquake of September 1999. European Child&Adolescent Psychiatry, 12, 273-280.
• Kurt,E. &Gülbahçe, A. (2019). Van Depremini Yaşayan Öğrencilerin Travma Sonrası Stres Bozukluğu Düzeylerinin İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(3), 957-972.
• Limoncu, S.,& Atmaca, A. B. (2018). Çocuk Merkezli Afet Yönetimi. Megaron, 13(1). Özdemir, O., Özdemir, P. G., Kadak, M. T., & Nasıroğlu, S. (2012). Kişilik Gelişimi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(4), 566-589.
• Özel,Ö. & Ersoy, B. (2023). Depremden Etkilenen Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Okula Uyum Sürecine İlişkin Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi. EKEV Akademi Dergisi, (Özel Sayı), 465-481.
• Pynoos, R. S.,Goenjian, A., Tashjian, M., Karakashian, M., Manjikian, R., Manoukian, G., Steinberg, A.M.,Fairbanks, L. A. (1993). Post-traumatic Stressreactions in Children Afterthe 1988 Armenian Earthquake. The British Journal of Psychiatry, 163(2), 239-247.
• Soygüt, M. B., Gündoğdu, H., Kılıç, Z., & Tekin, E. Ö. (2023). Deprem Bölgesinde Çocuk Olmak. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 419-435.
• Xu, J.,Xie, L., Li, B., Li, N., &Yang, Y. (2012). Anxiety Symptoms Among Children AftertheWenchuan Earthquake in China. Nordicjournal of psychiatry, 66(5), 349-354.
• Yildiz,A. Teeuw, R. Dickinsonb, J. Roberts, J.(2020). Children’s Earthquake Preparedness and Risk Perception: A Comparative Study of Two Cities in Turkey, Using a Modified PRISM Approach . International Journal of Disaster Risk Reduction , 2-13.
• Yıldız, M. İ., Başterzi, A. D., Yıldırım, E. A., Yüksel, Ş., Aker, A. T., Semerci, B.,Çakıroğlu,S.,Yazgan,Y.,Sercan,M.,Erim,B,R.,Küçükparlak,İ.,Hacıoğlu Yıldırım, M. (2023). Deprem Sonrası Erken Dönemde Koruyucu ve Tedavi Edici Ruh Sağlığı Hizmeti-Türkiye Psikiyatri Derneği Uzman Görüşü. Turkish Journal of Psychiatry, 34(1).
• Yılmaz, H., Arslan, E. (2023). Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Gözünden Deprem. www.researchgate.net erişim tarihi:28.11.2023.