2022 YILINA KADAR TÜRKİYE'DE UZAMSAL YETENEK KONUSUNDA YAYINLANAN MAKALELERİN İÇERİK ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 1, 85 - 99, 30.11.2023

Seval Özgel Felek

Öz

Türkiye'de uzamsal yetenek ile ilgili araştırma eğilimlerine ilişkin mevcut makalelerin ağırlıklı olarak lisansüstü tezlerin içeriğine odaklandığı tespit edilmiştir. Ancak bu alanda yayınlanmış makaleleri inceleyen araştırmaların eksikliği bulunmaktadır. Bu çalışmanın amacı bu boşluğu gidermek ve gelecekteki araştırmalar için değerli bilgiler sağlamaktır. Bu çalışma, 2022 yılına kadar Türk bilimsel dergilerinde yayınlanmış, uzamsal yetenek kapsamındaki toplam 43 bilimsel dergi makalesini analiz etmektedir. Bu çalışma, özellikle DergiPark ve TR Dizin arama motorlarında yapılan araştırmalara odaklanarak, uzamsal yetenek çalışmalarına ilişkin mevcut literatürün kapsamlı bir sentezini sunmayı amaçlamaktadır. Araştırma grubu ölçüt örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Seçilen makaleler yazarlık, yayın yılı, amaçlar, araştırma yöntemleri, örneklem grupları, sonuçlar ve veri analiz yöntemleri temel alınarak incelenmiştir. Çalışmaların amaçları dört ana başlıkta toplanmıştır: Uzamsal yeteneğin geliştirilmesi, Uzamsal yeteneğin değişkenlerle ilişkisinin incelenmesi, Uzamsal yeteneğin spesifik örneklem grupları ile araştırılması ve Uzamsal yeteneği etkileyen faktörlerin incelenmesi. Araştırmadan elde edilen sonuçlar örneklem grubunun uzamsal yetenek düzeylerinin düşük veya orta düzeyde olduğu; uzamsal yetenek ile cinsiyet arasında ilişki olup olmadığına ve diğer değişkenlere etkisi olup olmadığına göre tablolaştırılmıştır. Bunların dışında uzamsal yeteneğin geliştirilebileceği sonucuna varılan makalelerin de olduğu ortaya çıkmıştır. Analiz sonuçlarına göre bu alanda araştırma yapacak kişilere önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Uzamsal Yetenek, İçerik Analizi, Literatür Taraması

CONTENT ANALYSIS OF ARTICLES PUBLISHED ON SPATIAL ABILITY IN TURKEY BETWEEN 2010-2022

Öz

It has been found that existing articles on research trends related to spatial ability in Turkey primarily focus on the content of postgraduate theses. However, there is a lack of research examining published articles in this field. The aim of this study is to address this gap and provide valuable insights for future research. This study analyzes total of 43 articles scientific journal articles in the reach on spatial ability that were published in Turkish scientific journals until 2022. This study aims to provide an extensive and thorough synthesis of the existing literature on spatial ability studies, specifically focusing on the research conducted in the search engines of DergiPark and TR Dizin. The research group was selected using criterion sampling. The selected articles were examined based on authorship, publication year, objectives, research methods, sample groups, results, and data analysis methods. Objectives of the studies were categorized into four main headings: improving spatial ability, examining spatial ability in relation to variables, investigating spatial ability with specific sample groups, and studying factors influencing spatial ability. The results obtained from the research are that the spatial ability levels of the sample group are low or medium; they are tabulated according to whether there is a relationship between spatial ability and gender and whether there is an effect on other variables. Apart from these, it has also been revealed that there are articles in which it is concluded that spatial ability can be improved. According to the results of the analysis, suggestions were made for people who will do research in this field.

Anahtar Kelimeler

Spatial Ability, Content Analysis, Literature Review

Kaynakça

• Abay, S., Tertemiz, N. & Gökbulut, Y. (2018). Öğretmen Adaylarının Uzamsal Yeteneklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 12(1): 45–62. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.437657
• Akilli, M. & Seven, S. (2014). 3D bilgisayar modellerinin akademik başarıya ve uzamsal canlandırmaya etkisi: Atom modelleri . Turkish Journal of Education , 3 (1): 11-23 . DOI: 10.19128/turje.181072
• Akkuş, İ. & Yüksel Arslan, P. (2022). The Effects of Augmented Reality in the Technical Drawing Course on Engineering Students' Spatial Ability and Academic Achievement . Journal of Learning and Teaching in Digital Age , 7 (2): 160-174 . DOI: 10.53850/joltida.1020075
• Balak, M. V., & Kısa, M. (2018). Mühendislik Eğitiminde Uzamsal Görselleştirme Becerisinin Akademik Başarıya Etkisinin Araştırılması. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 3 (3): 234-242.
• Bedir, D., & Yılmaz, S. (2020). Lise Öğrencilerinin Uzamsal Yetenek Öz-değerlendirme Düzeylerinin İncelenmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 14(2): 1528–1553. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.688675
• Benzer, A. İ., & Yıldız, B. (2020). Meslek Yüksekokulu Son Sınıf Öğrencilerinin Uzamsal Yeteneklerinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28: 881–890. https://doi.org/10.24106/kefdergi.697819
• Carroll, J. B. (1993). Human Cognitive Abilities: A Survey of Factor-Analytic Studies. Cambridge: Cambridge University Press. https://doi:10.1017/CBO9780511571312
• Çakır, R., Arıkaya, C., & Akgül Uğur, Ö., (2019). Ters-Yüz Sınıf Modelinin ve Web 2.0 Yazılımlarının Bilgisayarca Düşünme Becerisi, Etkinlik Tecrübesi ve Uzamsal Düşünme Becerisine Etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(3): 845 - 866. 10.17860/mersinefd.528764
• Çetin, E. (2020). Uzaktan Eğitimde Uzamsal Görselleştirme: 3 Boyutlu Tasarım Sürecinin Uzamsal Yeteneğe Etkisi. Kastamonu Education Journal, 28(6): 2295-2304. doi: 10.24106/kefdergi.773346
• Delialioğlu, Ö. (1999). Contribution of Students Mathematical Skills and Spatial Ability to Achievement in Secondary School Physics. Hacettepe Universitesi Eğitim Fakültesi Dergisi: 34–39. www.efdergi.hacettepe.edu.tr/199916ÖMER%20DELİALİOĞLU.pdf
• Demirkaya, C., & Masal, M. (2017). Geometrik-Mekanik Oyunlar Temelli Etkinliklerin Ortaokul Öğrencilerinin Uzamsal Düşünebilme Becerilerine Etkisi. Sakarya University Journal of Education, 7: 600–610. https://doi.org/10.19126/suje.340730
• Dündar, M., Yılmaz, R., & Terzi, Y. (2019). Matematik ve Sınıf Öğretmen Adaylarının Uzamsal Yeteneklerinin İncelenmesi. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1): 113–130. https://doi.org/10.7822/omuefd.474630
• Dural, M. (2022). Mimar Adayları İçin Uzamsal Yetenekleri Geliştirmeye Yönelik Eğitici Bir Oyun Önerisi. bāb Mimarlık ve Tasarım Dergisi, 3(1): 134-152.
• Erkek, Ö., Işıksal, M. & Çakıroğlu, E. (2017). A study on pre-service teachers' spatial visualization ability and spatial anxiety. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25 (1): 33-50. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/27737/308049
• Göktepe, S., & Özdemir, A. Ş. (2013). İlköğretim Matematik Öğretmen Adaylarının Uzamsal Görselleştirme Becerilerinin SOLO Modeli ile İncelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 3 (2): 91–146.
• Gürbüz, R., Erdem, E., & Gülburnu, M. (2018). Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Matematiksel Muhakemeleri İle Uzamsal Yetenekleri Arasındaki İlişki. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 26: 255–260. https://doi.org/10.24106/kefdergi.378580
• Hacıömeroğlu, G. & Hacıömeroğlu, E. S. (2017). Examining the Relationship between Gender, Spatial Ability, Logical Reasoning Ability, and Preferred Mode of Processing . Adıyaman University Journal of Educational Sciences , 7 (1): 116-131 . DOI: 10.17984/adyuebd.310833
• İpekoğlu, A., Kepceoğlu, İ., & Bİber, A. Ç. (2020). Uzamsal Yetenek İle İlgili Lisansüstü Tezlerin Tematik ve Metodolojik Eğilimleri : Türkiye Örneği. International Journal of Contemporary Educational Studies (IntJCES), 6(2): 681–699.
• İrisoğlu, Z., & Ertekin, E. (2012). İlköğreti̇m i̇ki̇nci̇ kademe öğrenci̇leri̇ni̇n zi̇hi̇nsel döndürme beceri̇leri̇ni̇n bazi deği̇şkenler açisindan i̇ncelenmesi̇, Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 2(1): 75–81.
• Karaduman, G., & Davaslıgil, Ü. (2019). The Effects of Differentiated Geometry Teaching for Gifted Students on Creative Thinking, Spatial Ability Level and Achievement. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(2): 1305 - 1337. 10.17522/balikesirnef.654451
• Kaya, D. (2019). Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Uzamsal Görselleştirme, Zihinsel Döndürme ve Zihinde Canlandırma Becerilerinin Matematik Odaklı Epistemolojik İnançlar ve Bazı Değişkenlerle İlişkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4): 1787–1798. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3329
• Kayhan Kırmaç, E. B., & Bulut, S. (2013). A Case Study on the Ways How Engagement with Spatial Visualization Problem Solving Activities Helps Pre-Service MathematicsTeachers in Solving Mental Rotation Problems. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2): 18–46. https://doi.org/10.14686/201321979
• Kök, B., & Davaslıgil, Ü. (2014).The Effect of Teaching Geometry Which is Differentiated Based on the Parallel Curriculum for Gifted/Talented Students on Spatial Ability.Journal for the Education of Gifted Young Scientists,2(1):40-52
• Kösa, T., & Kalay, H. (2018). 7. Sınıf Öğrencilerinin Uzamsal Yönelim Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Tasarlanan Öğrenme Ortamının Değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 26: 1–18.
• Kurt, M. (2002). Görsel-Uzaysal Yeteneklerin Bileşenleri. Turkish Journal of Clinical Psychiatry, 5(2): 120–125.
• Küçükay, S., & Yenilmez, K. (2021). Kırsalda öğrenim gören öğrencilerin uzamsal zekâ , uzamsal yetenek ve uzamsal kaygıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Estüdam Eğitim Dergisi, 6(1): 31–45.
• Likouri, A., Klonari, A., Flouris, G. (2017). Relationship of Pupils’ Spatial Perception and Ability with Their Performance in Geography. RIGEO, 7 (2): 154-170. http://www.rigeo.org/vol7no2 /Number2Summer/ RIGEOV7-N2-2.pdf
• Marunić, G., & Glažar, V. (2014). Improvement and assessment of spatial ability in engineering education. Engineering Review, 34(2): 139–150.
• Özçakır Sümen, Ö. (2022). Üç Boyutlu Tasarım Programlarıyla Gerçekleştirilen Etkinliklerin Sınıf Öğretmeni Adaylarının Uzamsal Becerilerinin Gelişimine Etkileri. GEFAD / GUJGEF, 42(2): 1681–1708.
• Polat, K., Oflaz, G. & Akgün, L. (2019). Görsel İspat Becerisinin, van Hiele Geometrik Düşünme Düzeyleri ve Uzamsal Yetenek ile İlişkisi . Erciyes Journal of Education , 3 (2): 105-122 . DOI: 10.32433/eje.604126
• Purwanto, P., Utaya, S., Handoyo, B., Bachrı, S., Yulistiya, D. & Amin, S. (2021). The Spatial Thinking Ability Students on the Character of Urban and Rural Environments in Solving Population Problems . Review of International Geographical Education Online , 11 (3): 0-0 . DOI: 10.33403/rigeo.877708
• Sarı, M. (2016). Uzamsal Beceri ve Uzamsal Kaygı Arasındaki İlişki: Sınıf Öğretmeni Adayları Üzerine Bir Araştırma. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(3): 646 - 658.
• Sevgi, S., Harput, D., & Bayazıt, İ. (2021). Ortaokul Öğrencilerinin Uzamsal Zekâ Becerilerinin Cinsiyet, Sınıf ve Okul Açısından İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2): 558–581. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1029079
• Singh-Pillay, A., & Sotsaka, D., (2020). An Exploration of First Year Pre-service Engineering Graphics and Design Teachers’ Spatial Visualisation Ability at a University of Technology. Journal for the Education of Gifted Young Scientists, 8(2): 681-690. DOI: http://dx.doi.org/10.17478/jegys.639351
• Sorby, S. A. (1999). Developing 3-D Spatial Visualization Skills. Engeneering Design Graphics Journal, 63(2): 21-32.
• Sütçü, N. D. (2019). Öğretmen Adaylarının Uzamsal Yetenek ve Uzamsal Yetenek Öz-Değerlendirmeleri Arasındaki İlişki. Mediterranean Journal of Educational Research, 13(29): 296–315. https://doi.org/10.29329/mjer.2019.210.16
• Şen, Ö. (2021). The Relationship Between Pre-Service Primary Education Mathematics Teachers’ Spatial Visualization and Spatial Habits of Mind. Anadolu Journal Of Educational Sciences International, 11(1): 268–286.
• Şimşek, E., & Koru Yücekaya, G. (2014). Dinamik Geometri Yazılımı ile Öğretimin İlköğretim 6. Sınıf Öğrencilerinin Uzamsal Yeteneklerine Etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1): 65–80.
• Tartre, L. A., & Fennema, E. (1995). Mathematics achievement and gender: A longitudinal study of selected cognitive and affective variables [grades 6-12]. Educational Studies in Mathematics, 28(3): 199–217. https://doi.org/10.1007/BF01274173
• Taş, S., & Yavuz, A. (2022). Mobil Uygulamaya Dayalı Öğretimin Öğrencilerin Uzamsal Becerilerine Etkisi . Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi , 11 (4): 764-774. https://doi.org/10.30703/cije.1151329
• Topraklıkoğlu, K., & Öztürk, G. (2019). Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Uzamsal Yetenekleri ve Geometriye Yönelik Tutumları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(2): 564–587. https://doi.org/10.17522/balikesirnef.539402
• Tosik Gün, E., & Atasoy, B. (2017). Artırılmış Gerçeklik Uygulamalarının İlköğretim Öğrencilerinin Uzamsal Yeteneklerine ve Akademik Başarılarına Etkisi. Eğitim ve Bilim, 42: 31–51.
• Turgut, M., Yenilmez, K., & Balbağ, M. Z. (2017). Öğretmen Adaylarının Mantıksal ve Uzamsal Düşünme Becerileri: Bölüm, Cinsiyet ve Akademik Performansın Etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(41): 265. https://doi.org/10.21764/efd.13098
• Turğut, M., & Yilmaz, S. (2012). Investigation of 7th and 8th Grade Students ’ Spatial Ability. Dicle University Journal of Ziya Gökalp Faculty of Education, 19: 69–79.
• Uygan, C., & Turgut, M. (2012). Ulusal merkezi sınavlarda uzamsal yeteneğin kullanımını içeren matematik soruların incelenmesi. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde.
• Yavuz, S., Büyükekşi, C. & Çolakoğlu, Ö. M. (2020). Effects of 3D applications in organic chemistry lessons on students’ spatial ability. Online Science Education Journal, 5(1): 1-8.
• Yıldırım Gül, Ç. & Karataş, İ. (2015). 8. Sınıf Öğrencilerinin Dönüşüm Geometrisi Başarılarının Uzamsal Becerileri, Geometri Anlama Düzeyleri ve Matematiğe Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi . Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi , 3 (1): 36-48. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kebd/issue/67216/1049100
• Yolcu, B., & Kurtuluş, A. (2010). A study on Developing Sixth-Grade Students’ Spatial Visualization Ability. İlköğretim Online, 9(1): 256–257.
• Yurt, E., & Sünbül, A. M. (2012). Effect of modeling-based activities developed using virtual environments and concrete objects on spatial thinking and mental rotation skills. Educational Sciences: Theory & Practice, 12(3) Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3): 1987–1992.
• Zeybek, N., & Saygı, E. (2018). Apartmanlar Oyununun Ortaokul Matematik Öğretmen Adaylarının Uzamsal Görselleştirme Yeteneklerine Olan Etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (4): 2541-2559.