Dağlık Karabağ’ın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne

Yıl 2016, Sayı: 53, 301 - 338, 01.05.2016

Turgut Kerem Tuncel

Öz

Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne bağlı özerk bir bölge olanDağlık Karabağ’ın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nebağlanması talebi ile 1988 yılında patlak veren Azeri-Ermeni çatışması,Sovyetler Birliği’nin yıkılması sonrasında iki bağımsız ülke arasında birsavaşa dönüşmüştür. 1994 yılında Bişkek’te imzalanan ve büyük çaplıçatışmaları sonlandıran ateşkes antlaşmasına kadar her iki taraftantahminen 30.000 kişi hayatını kaybetmiş, bir milyonun üzerinde kişiyerinden olmuş ve Azerbaycan’ın Dağlık Karabağ ve etrafındaki yedi bölgeErmeni güçleri tarafından işgal edilmiştir. Savaş sonrasında Karabağ veetrafındaki yedi bölgede yaşayan Azerbaycanlı nüfus tamamen yokolmuştur, bunlar ya çatışmalarda hayatını kaybetmiş ya da Azerbaycan’ındiğer bölgelerine göç etmek zorunda kalmıştır. Bugün, Karabağ’da 150.000civarında etnik Ermeni yaşamaktadır. Karabağ’ın etrafındaki işgal altındabulunan yedi bölge ise tamamen insansızlaştırılmıştır. 1994 yılındaimzalanan ateşkes antlaşmasından bu yana geçen 22 yıllık süre zarfındayaşanan ateşkes ihlallerinde de her iki taraf da kayıplar vermiştir.Azerbaycan ve Ermenistan arasında bir barış antlaşması henüzsağlanamamıştır ve savaş hukuki olarak (de jure) devam etmektedir. Burapor, 2-5 Nisan 2016 tarihlerinde meydana gelen ve şimdiden “4 GünSavaşı” olarak anılmaya başlayan çatışmaları, bu çatışmaların hemensonrasında yaşanan olayları ve bunlara dair yorumları betimsel bir şekildeokuyucuya aktarmayı hedeflemektedir

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan, Ermenistan, Karabağ, 4 Gün Savaşı

(THE 4 DAY WAR IN THE SOUTH CAUCASUS ON 2-5 APRIL 2016)

Öz

The Azerbaijani-Armenian conflict, which began in 1988 with theattempt to unite the autonomous region of Nagorno-Karabakh of theAzerbaijan Soviet Socialist Republic with the Armenian Soviet SocialistRepublic, turned into a war between two independent states after thedissolution of the Soviet Union. Until the ceasefire signed in Bishkek in 1994that ended the large-scale clashes, approximately 30.000 people were killedfrom both sides, more than a million people were displaced, and NagornoKarabakh and the seven surrounding regions of Azerbaijan came under theoccupation of Armenian forces. After the war, the ethnic Azerbaijani populationin Nagorno-Karabakh and the seven surrounding regions had completelyvanished – they either lost their lives during the war or were forced to migrateto other territories of Azerbaijan. Today, around 150.000 ethnic Armenians livein Nagorno-Karabakh. On the other hand, the seven occupied territoriessurrounding Nagorno-Karabakh are completely depopulated. In the 22 yearperiod after the signing of the ceasefire treaty in 1994, both sides continued tosustain losses due to ceasefire violations. There is still no peace treaty signedbetween Azerbaijan and Armenia, and the war still de jure continues. Thisreport aims to provide a descriptive account of the clashes that took place on2-5 April 2016, which is already being referred to as the “4 Day War”, thedevelopments that followed, and the interpretations made with regard to theseclashes

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan, Armenia, Karabakh, 4 Day War

Kaynakça

• 15. Situation in Nagorno-Karabakh (debate)”, European Parliament of the European Union, 12 Nisan 2016, http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=- //EP//TEXT+CRE+20160412+ITEM-015+DOC+XML+V0//EN&langua ge=EN (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Ambassador of Belarus to RA was summoned to the MFA of Armenia”, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia, http://www.mfa.am/en/press-releases/item/2016/04/03/koch_bel_amb/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Armenia causes big damage to Azerbaijani frontline residents”, Today.az, 14 Nisan 2016, http://www.today.az/news/politics/149736.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Armenia Violates ceasefire in Nakhchivan”, Trend News Agency, 6 Nisan 2016, http://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/2516137.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Armenia, Azerbaijan Air Grievances Against “Allies”, Eurasianet, 12 Nisan 2016, http://www.eurasianet.org/node/78266 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Armenia’s ‘Allies’: Kazakhstan gets EEU summit moved from Yerevan amid Karabakh escalation”, ArmeniaNow.com, 7 Nisan 2016,
• http://armenianow.com/news/71321/armenia_eeu_summit_yerevan_kaza khstan_karabakh_tensions (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Armenian PM May Shun Eurasian Union Meeting”, ArmeniaLiberty.org, 6 Nisan 2016, http://www.armenialiberty.org/content/article/27658717.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Azerbaijan’s head received chairman of National Assembly of Belarus”, Abc.az, 25 Nisan 2016, http://abc.az/eng/news_25_04_2016_95678.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Azerbaijan-Armenia conflict: Patriotism prevails on both sides”, The Guardian, 7 Nisan 2016, http://www.theguardian.com/world/2016/apr/07/azerbaijan-armenianagorno-karabakh-patriotism-prevails-on-both-sides (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Belarus’ new military doctrine passes first reading”, Belarus News, 4 Nisan 2016, http://eng.belta.by/society/view/belarus-new-military-doctrinepasses-first-reading-90210-2016/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Conflict in Karabakh Likely Has ‘Turkish Factor’ – Medvedev”, Sputnik News, 9 Nisan 2016, http://sputniknews.com/world/20160409/1037744356/karabakh-conflictmedvedev.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “CSTO Blames Azerbaijan for Karabakh Escalation”, Massispsot, 2 Nisan 2016, http://massispost.com/2016/04/csto-blames-azerbaijan-forkarabakh-escalation/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Cumhurbaşkanı Erdoğan ‘Minsk üçlüsünün Karabağ sorunun çözememesini anlıyamıyorum’”, Trend News Agency, 15 Nisan 2016, http://tr.trend.az/news/politics/2520425.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Cumhurbaşkanı Erdoğan Azeri televizyonuna konuştu”, NTV, 2 Nisan 2016, http://www.ntv.com.tr/dunya/cumhurbaskani-erdogan-azeritelevizyonuna-konustu,k8p61CkREk6pEtuGSV0niQ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan Güvenlik Güçlerine ‘Devlet Yanınızda’ Çağrısı”, Milliyet, 4 Nisan 2016, http://www.milliyet.com.tr/cumhurbaskani-erdogan-dan-guvenlikguclerine-ankara-yerelhaber-1301944/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Ermenistan Nahçivana Ateş Açtı”, NTV, 6 Nisan 2016, http://www.ntv.com.tr/dunya/ermenistan-nahcivana-atesacti,HuNUXULatUG9-_NLXqephw (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Final Comminique of the 13th Islamic summit of the Heads of State/Government of the OIC member”, Organization of Islamic Cooperation, İstanbul, Nisan 2016, http://www.oicoci.org/oicv3/upload/conferences/is/13/en/13_is_final_com_en.pdf (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Foreign Minister Edward Nalbandian’s interview to “Public agenda” program of Public Television of Armenia”, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia, 13 Nisan 2016, http://www.mfa.am/en/interviews/item/2016/04/13/min_publictv/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Foreign Minister Sergey Lavrov’s interview with TASS First Deputy General Director Mikhail Gusman”, Portekiz Cumhuriyeti’ndeki Rusya Federasyonu Büyükelçiliği, 7 Nisan 2016, http://www.embrussia.ru/node/660 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Frozen Conflicts Undermine Nuclear Security,” Eurasianet, 5 Nisan 2016, http://www.eurasianet.org/node/78126 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Interview with Arastun Orujlu: Could Karabakh Violence Spur New Peace Talks?”, Institute for War and Peace Reporting, 6 Nisan 2016, https://iwpr.net/global-voices/could-karabakh-violence-spur-new-peacetalks (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Karabakh War Casualty Update: Armenia puts April death toll at 92,” ArmeniaNow.com, 14 Nisan 2016, https://www.armenianow.com/en/karabakh/2016/04/14/armeniacasualties-update-karabakh-april/951/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Lavrov arrives in Baku for talks with Azerbaijani and Iranian foreign ministers”, TASS, 6 Nisan 2016, http://tass.ru/en/politics/867810 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Lavrov: “No one wants the perpetuation of the status quo, but now we need to stabilize the situation”, Vestnik Kavkaza, 8 Nisan 2016, http://vestnikkavkaza.net/interviews/Lavrov-No-one-wants-theperpetuation-of-the-status-quo-but-now-we-need-to-stabilize-the-situatio n.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Meeting of the Eurasian Intergovernmental Council”, The Russian Government, 13 Nisan 2016, http://government.ru/en/news/22590/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “MEPs awarded by Armenian President’s decree”, ArmenPress, 24 Şubat 2016, http://armenpress.am/eng/news/837042/meps-awarded-byarmenian-president%E2%80%99s-decree.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “MN: Düşmən hücumunun qarşısı alınarkən onun bir döyüş tankı məhv edilib”, Trend News Agency, 24 Nisan 2016, http://az.trend.az/azerbaijan/karabakh/2524170.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Nagorno-Karabakh: four days of conflict have interested Russia”, NewEastPlatform.org, 18 Nisan 2016, https://neweastplatform.org/2016/04/18/nagorno-karabakh-four-days-ofconflict-have-interested-russia/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “PACE President calls for respect of cease-fire in Nagorno-Karabakh”, Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 3 Nisan 2016, http://assembly.coe.int/nw/xml/News/News-ViewEN.asp?newsid=6094&lang=2&cat=15 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Parisdə Azərbaycanlılara hücum edən PKK-çılar döyüldülər,” AzeriTimes, 10 Nisan 2016, http://www.azeritimes.com/az/hadis%C9%99/parisd%C9%99- az%C9%99rbaycanlilara-hucum-ed%C9%99n-pkk-cilar-doyuldul%C9% 99r-video/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Putin Phones Armenian, Azeri Leaders”, Armenialiberty, 5 Nisan 2016, http://www.armenialiberty.org/content/article/27656358.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Republic of Armenia National Security Strategy”, Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Armenia, 26 Ocak 2007, http://www.mfa.am/u_files/file/doctrine/Doctrineeng.pdf (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Russia deploys advanced aircraft to Armenia”, RT, 20 Şubat 2016, https://www.rt.com/news/333091-russia-aircraft-base-armenia/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Russia doesn’t blame Turkey for tensions in Nagorno-Karabakh”, TASS, 4 Nisan 2016, http://tass.ru/en/politics/866982 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016) “Russia Will Continue Selling Weapons to Azerbaijan and Armenia – Rogozin”, The Moscow Times, 12 Nisan 2016. http://www.themoscowtimes.com/arts_n_ideas/business/article/russiawill-continue-selling-weapons-to-azerbaijan-and-armenia—-rogozin/565 479.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Russian military bases abroad: How many and where?”, Sputniknews, 19 Aralık 2015, http://sputniknews.com/military/20151219/1032030941/russian-basesabroad.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Statement by Representatives of the OSCE Minsk Group countries”, OSCE, 5 Nisan 2016. http://www.osce.org/mg/231386 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Statement by the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus in connection with the events regarding Nagorny Karabakh”, Ministiry of Foreign Affairs of the Republic of Belarus, 2 Nisan 2016, http://mfa.gov.by/en/press/news_mfa/ed083eeb7910baf9.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Statement: Responding to the Nagorno-Karabakh Escalation”, Crisis Group, 5 Nisan 2016, http://www.crisisgroup.org/en/publicationtype/statements/statement-responding-to-the-nagorno-karabakh-escalatio n.aspx (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Temas Hattında ve Azerbaycan-Ermenistan Sınır Hattında Devam Eden Çatışmalar Hk.”, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, 2 Nisan 2016, http://www.mfa.gov.tr/no_-82_-2-nisan-2016_-temas-hattinda-veazerbaycan-ermenistan-sinir-hattinda-devam-eden-catismalar-hk_.tr.mfa (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “The Nagorno Karabakh conflict: Still Just about frozen”, Economist, 7 Mart 2011, http://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2011/03/nagornokarabakh_conflict (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• “Turkey-Russia Antagonism Playing Out in Karabakh”, Eurasianet, 7 Nisan 2016, http://www.eurasianet.org/node/78206 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Adam Ereli, “Putin’s Newest Satellite State”, Forbes, 24 Şubat 2016, http://www.forbes.com/sites/realspin/2016/02/24/putins-newest-satellitestate/#256991213549 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Armen Grigoryan, “Russia’s Image in Armenia Damaged by Fighting in Karabakh”, Eurasia Daily Monitor, Vol. 13, Issue 73, 14 Nisan 2016, http://www.jamestown.org/programs/edm/single/?tx_ttnews%5Btt_news %5D=45319&tx_ttnews%5BbackPid%5D=27&cHash=30b0eb9bfddb46 d7e1d62a737a49fca6#.VxCnEfl95D8 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Arzu Gelbulayeva, “De Waal: Kremlin ‘Not Primary Actor’ Behind Nagorno-Karabakh Conflict”, RFE/RL, 4 Nisan 2016, http://www.rferl.org/content/russia-armenia-azerbaijan-nagornokarabakh-de-waal-kremlin-not-primary-actor/27654309.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Daniel McLaughlin, “Deadly fire continues amid Russian-led talks on Nagorno-Karabakh”, The Irish Times, 8 Nisan 2016, http://www.irishtimes.com/news/world/europe/deadly-fire-continuesamid-russian-led-talks-on-nagorno-karabakh-1.2603951 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Dennis Sammut ve Amanda Paul, “the EU cannot remain a passive observer of the Karabakh conflict”, European Policy Centre, 7 Nisan 2016, http://www.epc.eu/pub_details.php?cat_id=4&pub_id=6447 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Giorgi Lomsadze, “Moscow takes charge as Karabakh peacemaker.” Eurasianet, 7 Nisan 2016, http://www.eurasianet.org/node/78196 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Harut Sassounian, “Armenians should ensure this is the last Azeri attack,” MediaMax, 6 Nisan 2016, http://www.mediamax.am/en/column/12640/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Larisa Sotieva, “Nagorno Karabakh: An old, forgotten but decidedly dangerous conflict”, International-Alert.org, 8 Nisan 2016, http://www.international-alert.org/blog/nagorny-karabakh-old-forgottendecidedly-dangerous-conflict#sthash.dD9HAeXm.tXzsUFcR.dpbs (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Laurance Broers, “Decisive Diplomacy Essential to Securing Fragile Nagorny Karabakh Ceasefire”, Chatham House, 11 Nisan 2016, https://www.chathamhouse.org/expert/comment/decisive-diplomacyessential-securing-fragile-nagorny-karabakh-ceasefire (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Luke Coffey, “Nagorno-Karabakh is not a localised conflict”, Al Jazeera, 6 Nisan 2016, http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2016/04/nagornokarabakh-localised-conflict-armenia-azerbaijan-160406081258222.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Masis Ingilizian, “Azerbaijan’s Incremental Increase On The Nagorno Karabagh Frontline”, Bellingcat.com, 12 Nisan 2016, https://www.bellingcat.com/news/rest-of-world/2016/04/12/detailingazerbaijans-incremental-increase-in-nagorno-karabaghs-frontline/ (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Matthew Bryza, “Putin fills another U.S. leadership void in NagornoKarabakh,” Washington Post, 11 Nisan 2016, https://www.washingtonpost.com/opinions/nagorno-karabakh-conflict-istoo-dangerous-to-ignore/2016/04/11/1e32fc44-ff23-11e5-9d36-33d198ea 26c5_story.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Mehmet Fatih Öztarsu, “Business delegation of Kazakhstan refused to go to Armenia”, The Asian, 25 Nisan 2016, http://www.theasian.asia/archives/94335 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016) Onnik James Krikorian, “Karabakh: the view from Georgia,” OpenDemocracy.net, 15 Nisan 2016, https://opendemocracy.net/odrussia/onnik-james-krikorian/karabakh-view-from-georgia (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Richard Giragosian, “Nagorno-Karabakh: The death of diplomacy,” Al Jazeera, 3 Nisan 2016, http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2016/04/nagorno-karabakhdeath-diplomacy-russia-azerbaijan-armenia-160403105406530.html (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Sergey Markedov, “Nagorno-Karabakh may become another headache for Russia, the West”, Russia Direct, 4 Nisan 2016, http://www.russiadirect.org/opinion/nagorno-karabakh-may-become-another-headache-russ ia-west (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Thomas De Waal, “Dangerous days in Karabakh.” Carnagie Europe, 2 Nisan 2016, http://carnegieeurope.eu/commentary/2016/04/02/dangerous-daysin-karabakh/iwit (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)
• Zaur Shiriyev, “Azerbaijan’s War of Attrition: A New Strategy to Resolve the Karabakh Conflict?”, Eurasia Daily Monitor, Vol. 13, Issue 67, 6 Nisan 2016, http://www.jamestown.org/single/?tx_ttnews[tt_news]=45281&tx_ttnews [backPid]=7&cHash=663bfadd86450ea803decee2862f0dbb#.VwVwEPl 95D9 (erişim tarihi: 2 Mayıs 2016)