1915 TEHCİRİNDE KAYSERİ’NİN KÜÇÜK İNCESU KARYESİNDEN AKSARAY’A ERMENİ GÖÇÜ

Yıl 2011, Sayı: 39, 143 - 162, 01.10.2011

Taner Aslan

Öz

19. yüzyılın başlarından itibaren Avrupalı devletlerin kışkırtmaları ileOsmanlı Devleti’nde ayrılıkçı isyanlar başlamıştır. Bu isyanlar neticesindeYunanistan Osmanlı Devleti’nden ayrılan ilk millet olmuştur. Yunanlarınbağımsızlığını elde etmesi, diğer Hristiyan unsurların isyanlarınıhızlandırmıştır. Osmanlı Devleti’nde “tebaa-ı sadıka” olarak nitelendirilmişolan Ermeniler de başta Rusya olmak üzere Avrupalı devletlerce kışkırtılarakOsmanlı Devleti’ne isyan etmişlerdir. Ermeniler, Avrupalı devletlerden aldıklarıdestekle Anadolu’da Ermeni devleti kurmayı amaçlamışlardır; bunun için deTaşnak ve Hınçak gibi çeşitli terör örgütleri oluşturup, Anadolu’da teröreylemleri gerçekleştirmişlerdir. Bu Ermeni terör örgütlerinin eylemlerininBirinci Dünya Savaşı’na kadar önü alınamamış, Birinci Dünya Savaşı’nda isedaha da artmıştır. Osmanlı Devleti’nin Birinci Dünya Savaşı’na katılmasındansonra, Ermeni meselesi büyük bir iç sorun haline gelmiştir. Devlet, önünüalamadığı terör eylemlerini önlemek, Müslüman vatandaşlarının can ve malgüvenliğini sağlamak için Ermenilere tehcir kararı almıştır. Bu göç,Ermenilerin yoğun olduğu bölgelerden Ermenisi bulunmayan ya da çok azbulunan bölgelere sevk ve iskân şeklinde gerçekleştirilmiştir. Ermenilerin göçettirildiği yerler arasında Kayseri’nin İncesu Karyesi de bulunmaktadır. Bubildiride 1915 Tehciri’nde Kayseri Vilayeti’nin İncesu Karyesi ErmenilerininAksaray’a göç ettirilmesi ele alınmıştır. Bu çalışmanın ana gayesi Arşivbelgelerinde tespit edilen ilkeler çerçevesinde İncesu Karyesi ErmenilerininAksaray’a göçünü ele almak ve özelliklerini arşiv vesikalarına istinaden ortayakoymaktır

Anahtar Kelimeler

Küçük İncesu Karyesi, Aksaray, Ermeni Göçü, Tehcir

(ARMENIAN MIGRATION FROM İNCESU VILLAGE OF KAYSERİ TO AKSARAY DURING 1915 RELOCATION)

Öz

Since the start of the 19th century, separatist revolts began in theOttoman Empire due to the provocations by European states. As a result of theserevolts, Greece became the first nation to leave the Ottoman Empire. Theindependence of Greece speeded up the revolts of other Christian nations.Known as “loyal subjects”, Armenians were provoked by European states andprimarily Russia and they revolted against the Ottoman Empire. They aimed toestablish an Armenian State in Asia Minor with the support they received fromEuropeans: to realize this, they formed terrorist organization such as Tashnag

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• BOA, DH ŞFR 56/169. Belge No: 1.
• BOA, DH. EUM. 2. Şb, 68/75.
• BOA, DH. EUM. 2. Şb, 74/28_1.
• BOA, DH. ID 94-2/36.
• BOA, DH. ŞFR, nr. 53/326.
• BOA, DH. ŞFR, nr. 53/326.
• BOA, DH. ŞFR, nr. 54/226.
• BOA, DH. ŞFR, nr. 54/427.
• BOA, DH. ŞFR, nr. 95/261.
• BOA, DH. ŞFR, nr.63/178.
• BOA, DH. ŞFR, nr.68/95.
• BOA, DH.EUM. 2. Şb, 68/35.
• BOA, DH.EUM. 2. Şb, 7/16.
• BOA, DH.EUM. EMN 72/31. Belge No: 1,14,19,21,24,26.
• BOA, DH.EUM. EMN 88/33. Belge No: 1,2,3,4,5.
• BOA, DH.ŞFR 52/335. Belge No: 1.
• BOA, DH.ŞFR 52/96, 97, 98. Belge No: 1, 1,1
• BOA, DH.ŞFR 53/246. Belge No: 1.
• BOA, DH.ŞFR 53/294. Belge No: 1.
• BOA, DH.ŞFR 54-A/226. Belge No: 1.
• BOA, DH.ŞFR 56/379.
• BOA, DH.ŞFR 58/50. Belge No: 1.
• BOA, DH.ŞFR 59/190. Belge No: 1.
• BOA, DH.ŞFR, 53/303.
• BOA, HR. SYS, 2873/5. Belge No: 11
• BOA, HR.SYS 2767/74. Belge No: 1
• BOA, HR.SYS 2871/1. Belge No: 1, 4, 7, 13, 16, 22, 26-28, 30-32, 39, 65, 125.
• BOA, Y. A. HUS, 278/148.
• Açıkses, Erdal, “Osmanlı Devleti’ndeki Misyonerlik Faaliyetleri ile İlgili Bir Değerlendirme”, Yeni Türkiye Ermeni Sorunu Özel Sayısı, (Mart – Nisan 2001), Yıl 7, Sayı 38, s. 935-947.
• Ayverdi, Samiha, Türkiye’nin Ermeni Meselesi, Kubbealtı, İstanbul 2007.
• Ercan, Yavuz, “Ermeniler ve Ermeni Sorunu”, Yeni Türkiye Ermeni Sorunu Özel Sayısı I, (Mart – Nisan 2001), Yıl 7, Sayı 37, s. 36-52.
• Ermeni Komitelerinin İhtilâl Hareketleri ve Besledikleri Emeller, İstanbul 1981.
• Göyünç, Nejat, “Osmanlı Devleti’nde Ermeniler Hakkında”, Yeni Türkiye Ermeni Sorunu Özel Sayısı I, (Mart – Nisan 2001), Yıl 7, Sayı 37.
• Göyünç, Nejat, Osmanlı İdaresinde Ermeniler, Gültepe Yay., İstanbul 1983.
• Gürbüz, Cenani, Milli Mücadelede Develi ve Ermeniler, KB, Ankara 1996.
• Gürün, Kamuran, Ermeni Dosyası, TTK, Ankara 1985.
• Halaçoğlu, Ahmet, “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Anadolu’daki Ermeni Terörü (Diyarbakır, Arabgîr, Harput, Merzifon, Havza, Amasya ve Malatya’da Meydana Gelen Ermeni Ayaklanmaları Hakkında Bir Lâyiha)”, Belgeler, TTK, Cilt XXVIII, Yıl 2007, Sayı 32, Ankara 2007, s. 57-79.
• Halaçoğlu, Ahmet, 1895 Trabzon Olayları ve Ermenilerin Yargılanması, Bilge Kültür, İstanbul 2005.
• Halaçoğlu, Yusuf, Ermeni Tehciri, Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul 2005. http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/59274.asp http://kayalik.blogcu.com/amerikali-tarihci-prof-mccarthy-ermeni-iddialarina-cevap/3167623. http://www.devletarsivleri.gov.tr/kitap/
• Karabekir, Kazım, Ermeni Dosyası, yay. haz. Faruk Özerengin, Emre Yayınları, İstanbul 1995. Kars, Zübeyr, Milli Mücadelede Kayseri, KB, Ankara 1993.
• Kodaman, Bayram, Ermeni Macerası, Süleyman Demirel Üniversitesi Yay., Isparta 2001.
• Laçiner, Sedat, Ermeni Sorunu, Diaspora ve Türk Dış Politikası, USAK Yayını, Ankara 2008.
• Laçiner, Sedat, Türkler ve Ermeniler, USAK Yayını, Ankara 1995.
• Öke, M. Kemal, Ermeni Sorunu 1914-1923, TTK, Ankara 1991.
• Sezer, Ayten, “Osmanlı Döneminde Misyonerlik Faaliyetleri”, Osmanlı, Cilt 2, editör Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2000, s. 181-191.
• Süslü, Azmi, Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Yüzüncüyıl Üniversitesi Yay., Ankara 1990.
• Tosun, Ramazan, Ermeni Meselesi Çerçevesinde Kayseri’de Ermeni Olayları, Kayseri ve Yöresi Tarih Araştırmaları Merkezi, Kayseri 1997.
• Uras, Esat, 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşına Kadar Ermenilerin Türkiye’deki Durumu, Osmanlı Arşivi, Yıldız Tasnifi, Ermeni Meselesi, Cilt 3, İstanbul 1989.
• Uras, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge, İstanbul 1987.
• Yuvalı, Abdulkadir, “Ermeni İsyanlarında Misyoner Okulların Rolü”, Yakın Tarihimizde Kars ve Doğu Anadolu Sempozyumu, Ankara 1994.