DAĞLIK KARABAĞ UYUŞMAZLIĞINDA SELF-DETERMİNASYON TEZLERİNİN GÖRECELİĞİ

Yıl 2020, Sayı: 65, 101 - 130, 30.04.2020

Deniz Akçay

Öz

Öz
Dağlık Karabağ’ın Azerbaycan Cumhuriyeti’nin egemenliği altında bulunduğu, gerek Alma Ata Deklarasyonu çerçevesinde, gerek Azerbaycan ile Ermenistan’ın Birleşmiş Milletler’e üyeliklerinin incelenmesi kapsamında itirazsız kabul edilmiştir. BM Güvenlik Konseyi’nin 1993 yılında kabul ettiği dört karar da aynı yaklaşımı benimseyerek, Dağlık Karabağ uyuşmazlığının Azerbaycan’ın ülke bütünlüğü ve sınırlarının dokunulmazlığı ilkelerine uygun biçimde çözümlenmesi gerektiğini vurgulamıştır.
Bu konuda, önerilerde bulunmak üzere, 1996’da AGİT çerçevesinde oluşturulan Minsk Grubu, 1998’den itibaren self-determinasyon formülü üzerine odaklanmıştır. Ancak, bir devletin egemenliği ve ülke bütünlüğü ile bağlantılı olan ve ayrıca, sömürge statüsünde olmayan Dağlık Karabağ açısından bir uyuşmazlıkta, BM Genel Kurulu’nun sömürge rejimlerinin sona erdirilmesine ilişkin 1514(XV) sayılı Bildirisi’nin uygulanması hukuken mümkün değildir.
Ayrıca, yaygın insan hakları ihlalleri ve baskılarının söz konusu olmadığı durumlarda, BM Genel Kurulu’nun 2625(XXV) sayılı Bildirisi’ndeki self-determinasyonla ilgili maddelerinin de uygulanması mümkün değildir.
Öte yandan, AİHM’nin Chiragov kararı da, self-determinasyonun Ermenistan’ın askerî, siyasi ve ekonomik nüfuzu altında bulunan Dağlık Karabağ açısından gerçekçi bir çözüm oluşturamayacağını ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Ülke Bütünlüğü, Self-determinasyon, BM Güvenlik Konseyi, 2625(XXV) sayılı Bildiri, 1514(XXV) sayılı Bildiri, Chiragov Kararı

Kaynakça

• KAYNAKÇA Arangio Ruiz, Gaetano. “The United Nations Declaration on Friendly Relations and the System of the sources of International Law.” Sijtoff and Noordhoff, 1979: 71 http://www.gaetanoarangioruiz.it/wp-content/uploads/2017/04/The_Concept_of_International_Law_and_the.pdf. Carley, Patricia. “Nagorno-Karabakh: Searching for a Solution.” A United States Institute of Peace, Roundtable Report No. 34. 1998: s.27. Crawford, James. The Creation of States in International Law. Oxford University Press: 2007. Crepet-Daigremont, Claire. “Conformité au droit international de la ddéclaration unilatérale d’indépendence relative au Kosovo.” CIJ, vol. 56. 22 Haziran 2010: s.241. Van Dijk, Pieter. “The Implementation of the Final Act of Helsinki: The Creation of New Structures in the Involvement of the Existing Ones.” Michigan Journal of International Law, vol 10, 1989. Gassimov, Dilaver D. “Le conflıt arméno-azerbaidjanais: L’impuissance ou l’indifférence de la communauté internationale?.” Guerres Mondiales et Conflits Contemporains no. 24, 2014. Gürel, Şükrü S. “Karabağ Sorunu Üzerinde bir Not.” AÜSBF Dergisi, 1992. Krüger, Heiko. Nagorno-Karabakh in Self-Determination and Secession in International Law, Edt. Christian Walter ve Kaavus Abushov. Oxford University Press, 2014. Lemaire, Félicien. “La libre détermination des peuples, la vision du constitutionnaliste.” Civitas Europa 2014/No.32. Oeter, Stephan. “Secesion and the Role of the Security Coucil.” The ICJ, 2012. Paust, Jordan. “Legal Aspects of the Final Act of Helsinki.” Law and contemporary Problems 45 No:1. https://scholarship.law.duke.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=3646&context=lcp. Petithomme, Mathieu. “Etatisation et nationalisation du territoire contesté du Haut-Karabagh.” Vivre et évoluer sans reconnaissance internationale Revue d’Etudes Comparatives Est-Ouest 14, No.42. 2011: s. 23. Potier, Tim. “Nagorno-Karabakh: Ever Closer to Settlement: Step by Step.” OSCE Yearbook 2009. Baden :2010 Prevost, Jean-François. “Observations sur la nature juridique de l’ Acte Final d’Helsinki.” Annuaire Français de Droit International, 1975. RICH, Roland. “The Collapse of Yugoslavia and Soviet Union.” EJIL vol 4 No. 1. 1993. Tuncel, Turgut Kerem. “Hukuki Açıdan Dağlık Karabağ Sorunu: Chiragov ve diğerleri v. Armenia.” Avrasya İncelemeleri Merkezi. 2015. https://avim.org.tr/tr/Analiz/HUKUKI-ACIDAN-DAGLIK-KARABAG-SORUNU-CHIRAGOV-VE-DIGERLERI-V-ERMENISTAN-DAVASI. Tuncel, Turgut Kerem. “Karabağ’da Yaşanan 4 Gün Savaşı’nın Kısa bir Değerlendirmesi.” Avrasya İncelemeleri Merkezi. 14 Nisan 2016. https://avim.org.tr/tr/Yorum/KARABAG-DA-YASANAN-4-GUN-SAVASI-NIN-KISA-BIR-DEGERLENDIRMESI. Weller, Marc. “Settling Self-determination Conflicts, Recent Developments.” EJIL20, No 1, 2009. Uluslararası Yargı Kararları- Legal Consequences of the Separation from Mauritius in 1965, ICJ, Advisory Opinion of 21 Şubat 2019. Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia Notwithstanding Security Council Resolution (276), ICJ, 21 Haziran 1971. Western Sahara, Advisory Opinion ICJ Reports, 1975. Accordance with Internatial Law of the Unilateral Decleration of Independence in Respect of Kosovo, Advisony Opinion, ICJ Reports, 2010.. Chiragov v. Armenia, (GC) Application no.13216, 16 Haziran2016.